Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί από το Υπουργείο Παιδείας ως Πανελλήνια Ημέρα κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού. Τα τελευταία χρόνια, πολλοί φορείς που έχουν λάβει χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά προγράμματα όπως το Comenius και το Erasmus+, υπό τον συντονισμό του ΙΚΥ (Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών), έχουν συμβάλει στην ανάδειξη του προβλήματος και στην προώθηση προτάσεων για την αντιμετώπισή του.
Η ημέρα αυτή αποτελεί μια ευκαιρία για εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές να προβληματιστούν, να μιλήσουν και να αναζητήσουν λύσεις για την εξάλειψη αυτού του φαινομένου.
Ο εκφοβισμός στο σχολείο
Το σχολείο, ως ο βασικός χώρος κοινωνικοποίησης των παιδιών, θα έπρεπε να αποτελεί ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον. Δυστυχώς, όμως, πολλά παιδιά γίνονται θύματα εκφοβισμού, είτε λεκτικού, είτε σωματικού, είτε ψυχολογικού. Ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να εκδηλωθεί με προσβολές, αποκλεισμό από παρέες, εκφοβιστικές συμπεριφορές στα διαλείμματα, ακόμα και σωματική βία.
Οι επιπτώσεις του σχολικού εκφοβισμού είναι σοβαρές, καθώς μπορεί να επηρεάσουν την ψυχολογία των παιδιών, να μειώσουν την αυτοεκτίμησή τους, να δημιουργήσουν άγχος, φοβίες, ακόμα και να οδηγήσουν σε σοβαρότερα ψυχολογικά προβλήματα.
Ο ρόλος της οικογένειας
Η οικογένεια παίζει καταλυτικό ρόλο στην πρόληψη και αντιμετώπιση του εκφοβισμού. Οι γονείς θα πρέπει να καλλιεργούν ένα περιβάλλον ασφάλειας και εμπιστοσύνης, ώστε τα παιδιά να νιώθουν άνετα να μιλούν για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Πιο συγκεκριμένα:
- Να ακούν προσεκτικά το παιδί τους χωρίς να το διακόπτουν ή να το αποθαρρύνουν.
- Να ενισχύουν την αυτοπεποίθησή του, δείχνοντάς του ότι είναι σημαντικό και αξίζει σεβασμό.
- Να το ενθαρρύνουν να κάνει φιλίες και να συμμετέχει σε δραστηριότητες που το κάνουν χαρούμενο.
- Να συνεργάζονται με τους εκπαιδευτικούς εάν αντιληφθούν κάποιο πρόβλημα εκφοβισμού.
Η σημασία του να μιλάμε για το πρόβλημα
Ένα από τα σημαντικότερα βήματα για την καταπολέμηση του εκφοβισμού είναι η επικοινωνία. Πολλά παιδιά φοβούνται να μιλήσουν, είτε επειδή ντρέπονται είτε επειδή φοβούνται αντίποινα. Είναι κρίσιμο να δημιουργηθεί μια κουλτούρα ανοιχτής επικοινωνίας, όπου το θύμα αλλά και οι μάρτυρες ενός περιστατικού εκφοβισμού να νιώθουν ασφαλείς να αναφέρουν το πρόβλημα.
Οι εκπαιδευτικοί έχουν επίσης ευθύνη να ενθαρρύνουν τους μαθητές να εκφράζονται και να ενημερώνουν για τέτοια περιστατικά, αλλά και να εφαρμόζουν πολιτικές κατά του εκφοβισμού στο σχολικό περιβάλλον.
Ο εκφοβισμός στο διαδίκτυο
Η τεχνολογία έχει φέρει νέα δεδομένα στον εκφοβισμό, με το διαδικτυακό bullying να γίνεται όλο και πιο συχνό. Μέσω των social media, των chats και των διαδικτυακών παιχνιδιών, παιδιά και έφηβοι μπορούν να δεχτούν επιθέσεις, απειλές και προσβολές.
Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι σε εγρήγορση, να ενημερώνουν τα παιδιά για τους κινδύνους του διαδικτύου και να τους δείχνουν πώς να προστατεύουν την ιδιωτικότητά τους.
Οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες έχουν αναγνωρίσει την ευθύνη τους στον περιορισμό του φαινομένου και έχουν λάβει σημαντικά μέτρα για την αντιμετώπισή του. Εφαρμόζουν προηγμένα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης και αλγορίθμων για τον εντοπισμό ύποπτου ή επιβλαβούς περιεχομένου, παρέχουν εργαλεία για τον περιορισμό ακατάλληλων σχολίων, καθώς και δυνατότητες αναφοράς και αποκλεισμού χρηστών. Επίσης, συνεργάζονται με οργανώσεις που προωθούν την ασφάλεια στο διαδίκτυο, προσφέροντας εκπαιδευτικό υλικό και ενημερωτικές εκστρατείες, ώστε τα παιδιά και οι γονείς να γνωρίζουν πώς να προστατευθούν από τον διαδικτυακό εκφοβισμό.
Η Πανελλήνια Ημέρα κατά της Βίας και του Εκφοβισμού μας υπενθυμίζει ότι η αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος είναι ευθύνη όλων μας. Η οικογένεια, το σχολείο και η κοινωνία πρέπει να συνεργάζονται για να δημιουργήσουν ένα ασφαλές περιβάλλον όπου όλα τα παιδιά μπορούν να αναπτυχθούν χωρίς φόβο. Το πιο σημαντικό μήνυμα που μπορούμε να μεταφέρουμε είναι ότι κανείς δεν είναι μόνος και ότι η λύση αρχίζει από το να μιλάμε για το πρόβλημα.