Με τους υπολογιστές, τα smartphones και τα tablets να έχουν μπει δυναμικά στη ζωή μας τόσο για ψυχαγωγικούς λόγους, όσο και για επαγγελματικούς, είναι φυσικό να ξοδεύεις πολλές ώρες μπροστά από μία οθόνη. Αυτό, αναπότρεπτα, δημιουργεί μια ανησυχία για την υγεία των ματιών (ειδικά για τα μικρότερα σε ηλικία παιδιά). Άλλωστε πολύ συχνά τα μάτια κουράζονται, ή δακρύζουν, ειδικά αν πρέπει να μείνεις μπροστά από μία οθόνη για αρκετή ώρα. Ακόμη, τυχόν μικροπροβλήματα των οφθαλμών όπως αστιγματισμός, ή μυωπία δυσκολεύουν ακόμα πιο πολύ την όλη κατάσταση.
Γι’ αυτό, παρακάτω ακολουθούν μερικά tips και σωστές πρακτικές ώστε ν’ αποφύγεις τους ερεθισμούς και να προστατέψεις την υγεία των ματιών σου. Μη λησμονείς εξάλλου τη φράση «πρόσεξέ το σαν τα μάτια σου»…
Καθαριότητα
Μπορεί ν’ ακούγεται περίεργο, αλλά διατηρώντας καθαρή την οθόνη της συσκευής σου (με μαντηλάκι, ή ειδικά καθαριστικά) μειώνεις θαμπάδες και τυχόν αντανακλάσεις που κουράζουν τα μάτια σου.
Σωστός φωτισμός και θέση
Ειδικά για τον υπολογιστή η σωστή θέση του πάνω σ’ ένα γραφείο και στο χώρο, γενικότερα, είναι σημαντική. Άλλωστε, συχνά η κόπωση των ματιών προέρχεται απ’ τον τρόπο που το φως του ηλίου, ή του φωτισμού του δωματίου αντανακλάται στην οθόνη. Γενικώς, στα περισσότερα γραφεία ο φωτισμός είναι πολύ πιο έντονος απ’ ότι πρέπει. Επίσης, αν ο ήλιος είναι δυνατός, μπορείς να χρησιμοποιήσεις κατάλληλα στόρια και κουρτίνες. Το συνετό είναι η οθόνη να είναι τοποθετημένη πλάγια ως προς το παράθυρο, ή άλλες πηγές φωτισμού αντί για μπροστά, ή πίσω απ’ αυτές.
Καλύτερη ανάλυση και σωστή διαγώνιος
Επιπροσθέτως, σημαντικό ρόλο στην κούραση των ματιών παίζει η ανάλυση της οθόνης της συσκευής. Προφανώς, οι High Definition οθόνες είναι πολύ πιο ξεκούραστες για τα μάτια λόγω της καλύτερης ευκρίνειας.
Επίσης, έχει μεγάλη σημασία και το είδος της εργασίας. Το διάβασμα, η επεξεργασία εικόνας και το gaming συνήθως δεν προσφέρονται για μικρές οθόνες όπως είναι για παράδειγμα αυτές των κινητών. Καλό είναι να χρησιμοποιείς την κατάλληλη οθόνη για κάθε λειτουργία. Γενικά, για εργασία που απαιτεί λεπτομέρεια οι οθόνες μεγάλων διαγωνίων και υψηλών αναλύσεων δεν είναι μόνο πιο παραγωγικές, ή πρακτικές αλλά και πιο ξεκούραστες.
Αλλαγή ρυθμίσεων της οθόνης
Μία καλή ιδέα είναι να πειράξεις τις ρυθμίσεις της οθόνης. Μερικές απλές αλλαγές μπορεί να είναι πολύ αποδοτικές. Έτσι, γενικά το γκρι φόντο είναι πιο φιλικό στα μάτια σου απ’ το λευκό (και αυτό αφορά ειδικά τις εφαρμογές γραφείου).
Σχετικά με τη φωτεινότητα, αν και η σωστή ρύθμιση εξαρτάται απ’ τον περιβαλλοντικό φωτισμό, είναι σωστό να μην τη ρυθμίζεις στο μέγιστο. Στις φορητές συσκευές όχι μόνο κουράζει τα μάτια, αλλά εξαντλεί και την μπαταρία.
Επίσης, μπορείς να πειράξεις τη θερμοκρασία χρώματος, καθώς το μπλε φως είναι αυτό που σχετίζεται περισσότερο με την κούραση των ματιών. Άρα, με το να μειώσεις τη θερμοκρασία χρώματος μειώνεις και το μπλε φως που εκπέμπεται. Πρόσεξε μόνο μην το παρακάνεις και παραμορφωθεί έντονα το χρώμα.
Ακόμη, όσον αφορά το κείμενο, μπορείς ν’ αλλάξεις το μέγεθος μέσα απ’ τις ρυθμίσεις. Συνήθως όσο πιο μεγάλη η γραμματοσειρά τόσο καλύτερα. Σε κινητά είναι συνετό να προσαρμόζεις προσεκτικά το zoom και ν’ αλλάζεις συνεχώς την εστίαση.
Apps για κινητά και tablets
Υπάρχουν πολλές εφαρμογές τόσο για Windows, όσο και για συσκευές Android ή iOS. Για παράδειγμα, μέσω της δωρεάν εφαρμογής για υπολογιστές f.lux μπορείς εύκολα να βελτιστοποιήσεις τη ρύθμιση για τη θερμοκρασία χρώματος ώστε να ταιριάζει με τις φωτιστικές συνθήκες του δωματίου σου.
Άλλο παράδειγμα είναι το app “My Eyes Protection” που προσπαθεί να μειώσει τα επίπεδα του μπλε φωτός στο κινητό ή στο tablet, ώστε να προστατέψει τα μάτια σου. Γενικά αν ψάξει κανείς υπάρχουν δεκάδες εφαρμογές, πολλές απ’ τις οποίες είναι δωρεάν, που προστατεύουν τα μάτια μας με διάφορους τρόπους. Απλά στα αντίστοιχα stores βάλε keywords όπως “eye protection”, ή «προστασία ματιών».
Τέλος, επειδή τα eBooks είναι εξαιρετικά δημοφιλή πλέον, όλες οι αντίστοιχες εφαρμογές όπως για παράδειγμα τα Amazon Kindle, Βιβλία Play, Perfect Viewer και Cool Reader, προσφέρουν πολλές ρυθμίσεις για ξεκούραστο διάβασμα και για την προστασία των ματιών, αναλόγως της συσκευής. Έτσι, ρυθμίζεται η ανάλυση, τα χρώματα, η αντίθεση και η γραμματοσειρά, ενώ υπάρχει ακόμα και η δυνατότητα αλλαγής χρωμάτων για αποδοτικότερο διάβασμα σε περιβάλλον χαμηλού φωτισμού (π.χ. κρεβατοκάμαρα).
Απόσταση απ’ την οθόνη
Η απόσταση απ’ την οθόνη παίζει σημαντικό ρόλο. Το σωστό είναι να ‘σαι σε απόσταση τουλάχιστον όση το μήκος του χεριού σου (δηλαδή περίπου 50 με 70 εκατοστά κατά μέσο όρο) απ’ την οθόνη ενός υπολογιστή. Ιδανικά, θα πρέπει να είναι τοποθετημένη πιο χαμηλά απ’ το ύψος των ματιών σου ώστε να δημιουργείται μία μικρή γωνία θέασης. Αντίστοιχα, κατ’ αναλογία, δεν καμπουριάζουμε και δεν «κολλάμε» το πρόσωπό μας στην οθόνη ενός smartphone.
Ξεκούραση και συχνά διαλείμματα
Πρέπει να ‘χεις κατά νου να ξεκουράζεις τα μάτια σου και να μην παρασύρεσαι απ’ τη δουλειά, ή το παιχνίδι. Έτσι, προσπάθησε ν’ ανοιγοκλείνεις πιο έντονα τα βλέφαρα, να κάνεις συχνά διαλείμματα κι αν χρειαστεί να χρησιμοποιήσεις σταγόνες για την ενυδάτωση των ματιών (τεχνητά δάκρυα).
Ασκήσεις ματιών
Σε συνεννόηση με τον οπτικό, ή τον οφθαλμίατρό σου μπορείς να εφαρμόσεις διάφορες ειδικές ασκήσεις. Για παράδειγμα, υπάρχει ο κανόνας «20-20-20», όπου κάθε 20 λεπτά πρέπει να εστιάζεις σ’ ένα αντικείμενο που βρίσκεται 20 πόδια (6 μέτρα) μακριά για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα. Άλλη μια άσκηση είναι η εναλλαγή της παρακολούθησης ενός αντικειμένου που βρίσκεται μακριά μ’ ένα κοντινό για 10 φορές εστιάζοντας στο κάθε αντικείμενο για περίπου 5 με 10 δευτερόλεπτα.
Καλύτερα γυαλιά
Είναι συνετό να επενδύεις οικονομικά στην αγορά γυαλιών με ποιοτικούς φακούς και πολλά και κατάλληλα φίλτρα ώστε τα μάτια σου να είναι ακόμα πιο προστατευμένα. Προτίμησε εξειδικευμένα μαγαζιά και επαγγελματίες.
Προσοχή με τους φακούς επαφής
Αν και οι φακοί επαφής είναι πρακτικοί και προτιμούνται για λόγους καλαισθησίας, καλύτερα να φοράς γυαλιά όταν βρίσκεσαι μπροστά σε υπολογιστές κι οθόνες γενικότερα. Οι φακοί επαφής μειονεκτούν έναντι των γυαλιών και ύστερα από πολλές ώρες κουράζουν τα μάτια. Μάλιστα, με τα χρόνια -ακόμη κι αν τηρούνται σχολαστικά όλοι οι κανόνες υγιεινής- μπορεί να οδηγήσουν σε δυσανεξίες και άλλα παρόμοια προβλήματα.
Συχνό check up των ματιών
Καλό είναι να προγραμματίζεις να κάνεις, σε ετήσια βάση, μια επίσκεψη στον οφθαλμίατρό σου για έναν έλεγχο ρουτίνας και check up. Η ανάγκη αυτή είναι πιο επιτακτική αν έχεις ήδη θέματα με τα μάτια σου (π.χ. μυωπία), ή κάποιο άλλο θέμα υγείας που μπορεί να τα επηρεάσει (όπως π.χ. ο σακχαρώδης διαβήτης).
Υγιεινή διατροφή
Τέλος, η υγιεινή διατροφή είναι σημαντική και για την υγεία των ματιών σου. Οι βιταμίνες Α, C και Ε συμβάλλουν στην υγεία των ματιών, οπότε πρέπει να καταναλώνεις τροφές όπως είναι το καρότο, το μήλο, το πορτοκάλι, τα αβοκάντο, το σπανάκι, οι ελιές, τα αμύγδαλα, ο σολομός και ο τόνος.