Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι ιδιώτες, οργανισμοί και εταιρείες επιλέγουν τη χρήση των λεγόμενων Εικονικών Ιδιωτικών Δικτύων (ή αλλιώς Virtual Private Networks – VPNs). Μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν ακόμη και συνδρομή για ποιοτικές τέτοιες υπηρεσίες.
Ο κύριος λόγος που γίνεται αυτό είναι ουσιαστικά για να λυθούν θέματα ασφάλειας και ιδιωτικότητας. Τα πλεονεκτήματα, ωστόσο ενός VPN είναι πολλά ακόμα και για τον απλό χρήστη.
Τι είναι τα Εικονικά Ιδιωτικά Δίκτυα
Ένα VPN δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα δίκτυο που έχει τα χαρακτηριστικά ενός τοπικού δικτύου LAN (με παρόμοιες δυνατότητες όπως είναι το file sharing, local servers κτλ), στο οποίο μπορούν να συνδεθούν υπολογιστικές συσκευές από όλο τον κόσμο κρυπτογραφημένα και με ασφάλεια. Επιπρόσθετα, «επεκτείνει» τη σύνδεση σου (ιδιωτικό δίκτυο) σε ένα δημόσιο δίκτυο, όπως είναι το διαδίκτυο (το οποίο χρησιμοποιείς καθημερινά).
Ουσιαστικά, συνδέεσαι σε έναν διακομιστή και μετά από αυτό ο διακομιστής συνδέεται με το διαδίκτυο για εσένα. Τόσο απλά. Το αποτέλεσμα αυτού του «τεχνάσματος» είναι να μην μπορεί κανείς να καταγράψει τις σελίδες που επισκέπτεσαι ή τα δεδομένα που δημιουργείς και ανταλλάσεις online. Επιπλέον, αυτό το δίκτυο χαρακτηρίζεται γενικά ως ιδιωτικό διότι για να αποκτήσεις πρόσβαση χρειάζεσαι λογαριασμό με πιστοποιητικά σύνδεσης (δηλαδή όνομα χρήστη και κωδικό).
Ψηφιακή Εποχή και Μεγάλος Αδερφός
Πρώτες οι μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες και οργανισμοί αξιοποίησαν τα VPN ως ένα όπλο ενάντια στις υποκλοπές και την βιομηχανική κατασκοπεία. Ήταν οι πρώτοι που συνειδητοποίησαν την αξία των ψηφιακών δεδομένων, αλλά και το πόσο ευάλωτα είναι τα δίκτυα τους (και το διαδίκτυο). Τη λογική αυτή της προστατευμένης κρυπτογραφημένης δικτυακής επικοινωνίας υιοθέτησαν σύντομα κρατικοί φορείς, ΜΚΟ, αλλά και ιδιώτες για τους ίδιους λόγους.
Αν νομίζεις ότι δεν σε αφορά μάλλον πρέπει να το ξανασκεφτείς. Όλες οι μελέτες και τα στοιχεία δείχνουν το πόσο σοβαρό είναι το θέμα. Μην λησμονείς τα τεράστια σκάνδαλα που συγκλόνισαν τα τελευταία χρόνια την κοινή γνώμη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το θέμα του Facebook και της Cambridge Analytica που οδήγησε ακόμα και σε χειραγώγηση ψηφοφόρων. Δεν είναι άλλωστε τυχαία η σπουδή της Ευρωπαϊκής Ένωσης να θέσει σε ισχύ από το 2018 τον νέο νόμο για την προστασία των Ψηφιακών Δεδομένων (το περίφημο GDPR).
Ειδικά στην εποχή της AI (Τεχνητής Νοημοσύνης) και των Big Data (Μεγάλων Πακέτων Δεδομένων) δεν θα έπρεπε να φοβάσαι μόνο για την Ιδιωτικότητά σου, αλλά και για το πώς ότι συλλέγεται για εσένα αξιοποιείται και μάλιστα με τρόπους που δεν μπορείς να φανταστείς. Μόνο το online διαφημιστικό προφίλ του καθενός μας αξίζει το λιγότερο μερικά δεκάδες χιλιάδες δολάρια.
Πλεονεκτήματα και πώς μπορείς να τα αξιοποιήσεις
Ιδιωτικότητα και Ασφάλεια
Το προφανές, σημαντικότερο και αυτό που ήδη έχει ειπωθεί πολλές φορές είναι η προστασία των προσωπικών δεδομένων. Μεταξύ άλλων αξίζει να σημειωθεί πως μέσω VPN η IP σου αντικαθίσταται από πολλές διαφορετικές. Άρα, μπορείς να ζεις στην Αθήνα και να φαίνεσαι ότι σερφάρεις από τη Νέα Υόρκη.
Λογοκρισία και Γεωγραφικό Περιεχόμενο
Το ότι η IP address σου δεν ταυτίζεται γεωγραφικά με συγκεκριμένη χώρα ή διεύθυνση σου επιτρέπει να παρακολουθείς περιεχόμενο από άλλες χώρες που για διάφορους λόγους δεν θα σου ήταν διαθέσιμο. Ομοίως, μπορείς τις περισσότερες φορές να αποφύγεις διάφορα είδη λογοκρισίας που επιβάλλονται από συγκεκριμένα καθεστώτα και χώρες. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι μπορείς να ξεκλειδώσεις την αμερικάνικη βιβλιοθήκη του Netflix (που είναι η πιο πλήρης) ή να δεις Hulu και Disney+ που δεν είναι ακόμα διαθέσιμα εμπορικά για Ελλάδα. Παράλληλα, μπορείς να χρησιμοποιήσεις Facebook, Twitter, Instagram και άλλες εφαρμογές σε μέρη όπου για οποιονδήποτε λόγο τα μπλοκάρουν.
Πρόσβαση σε δημόσιο Wi-Fi με αυξημένη ασφάλεια
Με βάση όλα τα προηγούμενα και για τους ίδιους λόγους, μπορείς να είσαι πιο ασφαλής όταν χρησιμοποιείς σημεία και δίκτυα δημόσιας πρόσβασης ακριβώς επειδή θα παρεμβάλλεται το VPN και όχι απευθείας η συσκευή σου.
Ασφαλής Διαμοιρασμός Αρχείων
Επειδή ένα VPN συμπεριφέρεται όπως ένα LAN, μπορείς να μοιράζεις αρχεία με άλλους απομακρυσμένους υπολογιστές σαν να χρησιμοποιούσες το τοπικό σου δίκτυο. Για παράδειγμα, αν είσαι επαγγελματίας που ταξιδεύεις συχνά θα μπορούσες μέσω VPN να έχεις ασφαλή πρόσβαση στους τοπικούς πόρους της εταιρείας (στον εταιρικό server). Ομοίως, θα μπορούσες να έχεις υπηρεσίες όπως το Remote Desktop με ασφάλεια στο οικιακό σου δίκτυο πάλι με πρόσβαση από απόσταση.
Ειδικές συνθήκες εργασίας
Μπορεί το επάγγελμά σου να απαιτεί ειδικές συνθήκες όπως ασφαλή επικοινωνία και διαμοιρασμό αρχείων. Για παράδειγμα, τα VPN είναι σημαντικά για δημοσιογράφους, ερευνητές και στελέχη επιχειρήσεων.
Κατέβασμα Αρχείων
Τέλος, αρκετοί χρησιμοποιούν εικονικά δίκτυα για κατέβασμα αρχείων μέσω Torrent. Βέβαια εδώ να σημειωθεί ότι υπάρχουν αρχεία που διαμοιράζονται νόμιμα κατά αυτόν τον τρόπο και άλλα που προστατεύονται νομικά.
Μειονεκτήματα
Ουσιαστικά τα μειονεκτήματα είναι κυρίως δύο: η ταχύτητα πρόσβασης και το κόστος.
Συγκεκριμένα, η χρήση VPN μειώνει πολλές φορές αισθητά την ταχύτητα πλοήγησης στο Internet. Αυτό είναι λογικό και εξαρτάται από το πόσο μακριά είσαι από τους servers που σου δίνουν την υπηρεσία. Βέβαια, αυτό είναι ανάλογα και με τον πάροχο VPN, αφού μερικοί από αυτούς επιτυγχάνουν σταθερές και υψηλές ταχύτητες, αλλά πάντα θα είσαι σε μικρότερη ταχύτητα από την μέγιστη που θα σου έδινε απευθείας ο πάροχος τηλεπικοινωνιών σου. Για αυτό και συνετό είναι να εκμεταλλευτείς τυχόν προσφορά δοκιμαστικής περιόδου υπηρεσιών ενός VPΝ για να διαπιστώσεις αν τελικά σε ικανοποιεί.
Βέβαια υπάρχουν και δωρεάν VPN, αλλά συνήθως τα αξιόπιστα και ποιοτικά κοστίζουν. Αυτό συνεπάγεται συνδρομή και οικονομικό κόστος. Πάντως, τα VPN είναι σημαντικά φθηνότερα από άλλα συστήματα ασφαλείας. Παράλληλα, κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι το κόστος είναι αμελητέο συγκριτικά με το επίπεδο ασφάλειας που σου εξασφαλίζουν. Αρκεί να υπολογίσεις το γεγονός ότι δεν επενδύεις τίποτα σε μηχανήματα, υποδομή και εξειδικευμένο προσωπικό!
Διαθέσιμα VPN
Υπάρχει πληθώρα διαθέσιμων VPN για να επιλέξεις. Κάποια είναι δωρεάν και άλλα επί πληρωμή. Με ένα απλό Google Search θα τα βρεις μαζί με κριτικές και κατά περίπτωση περιόδους δωρεάν χρήσης ή δοκιμής. Προφανώς τα δίκτυα αυτά διαφέρουν μεταξύ τους και έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά (όπως την ταχύτητα, υποστήριξη firewall, δυνατότητα ταυτόχρονων συνδέσεων κτλ).
Μερικά δημοφιλή και δωρεάν είναι ενδεικτικά τα VPN Reactor, proXPN, TunnelBear και CactusVPN, ενώ γνωστά συνδρομητικά είναι τα NordVPN, ExpressVPN, Private Internet Access, CyberGhost, SurfShark VPN και PureVPN.
Τέλος, αν και τα VPN αποτελούν μία εξαιρετική και οικονομική λύση για την προστασία της online ζωής σου και μάλιστα με τρόπο απλό, μπορεί ακόμη να υπάρξουν θέματα ασφάλειας κυρίως για δύο λόγους: αν δεν γίνουν σωστές ρυθμίσεις (συνήθως δίνονται πλήρεις οδηγίες και κατευθύνσεις) ή αν κάποιοι πάροχοι τέτοιων υπηρεσιών φερθούν αντιεπαγγελματικά. Προς το παρόν υπάρχουν αναφορές για κάποια δωρεάν (όχι για συνδρομητικά) VPN που συνέλλεγαν δεδομένα και συνήθειες περιήγησης, ενώ κάποια συνεργάζονταν με κυβερνητικές υπηρεσίες. Μάλλον γενικά οι δωρεάν υπηρεσίες στον κόσμο αυτό δεν είναι πάντα ακριβώς δωρεάν και αυτό δεν αφορά μόνο τα εικονικά ιδιωτικά δίκτυα!
