Η κάρτα γραφικών είναι ένα από τα πιο ζωτικής σημασίας υποσυστήματα του υπολογιστή, είτε πρόκειται για desktop PC, είτε για laptop. Γι’ αυτό και πριν αγοράσεις έναν υπολογιστή -ειδικά ένα φορητό υπολογιστή– η επιλογή της κάρτας γραφικών χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή.
Στα τεχνικά χαρακτηριστικά ενός φορητού υπολογιστή μπορεί να συναντήσεις τον όρο “integrated graphics”, ή τον όρο “dedicated graphics”. Και οι δύο περιγραφές αφορούν στην κάρτα γραφικών που διαθέτει ο υπολογιστής, και συγκεκριμένα στο αν διαθέτει ενσωματωμένη, ή ανεξάρτητη κάρτα γραφικών αντίστοιχα. Σ’ ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να περιγράφεται και ως discrete graphics (διακριτή κάρτα γραφικών). Μην μπερδεύεσαι, όμως! Γιατί discrete graphics, ή dedicated graphics είναι ακριβώς το ίδιο.
Όπως και να ‘χει, ενδέχεται ν’ αντιμετωπίσεις δυσκολίες πριν επιλέξεις την κατάλληλη για σένα κάρτα γραφικών. Στην πραγματικότητα, η επιλογή της κατάλληλης κάρτας γραφικών έχει να κάνει με το πώς σκοπεύεις να χρησιμοποιήσεις το φορητό υπολογιστή σου. Οι παρακάτω πληροφορίες θα σου λύσουν πολλές απορίες σχετικά με τις κάρτες γραφικών στα laptop, ώστε να μπορέσεις να κάνεις την καλύτερη για σένα επιλογή.
Ας ξεκινήσουμε όμως με τα πιο βασικά:
Τι είναι η κάρτα γραφικών;
Η κάρτα γραφικών, γνωστή επίσης και ως GPU (Graphics Processing Unit – μονάδα επεξεργασίας γραφικών), είναι το υποσύστημα που επιτρέπει στον υπολογιστή να δημιουργεί μια σειρά γραφικών, ή εικόνων που είναι απαραίτητα για όλες σχεδόν τις εργασίες που εκτελούνται στον υπολογιστή. Οι εργασίες μπορεί να είναι -μεταξύ άλλων- η επεξεργασία κειμένου, επεξεργασία εικόνας, καθώς και το εντατικό gaming.
Ο υπολογιστής διαθέτει πολλά υποσυστήματα, όπως επεξεργαστή (CPU), μνήμη RAM, σκληρό δίσκο κ.λπ. Αλλά η κάρτα γραφικών είναι υπεύθυνη για τη δημιουργία της εικόνας που βλέπεις στην οθόνη σου. Ανάλογα με τη χρήση, υπάρχουν δύο τύποι καρτών γραφικών: Ανεξάρτητη (Dedicated) ή Διακριτή (Discrete) κάρτα γραφικών κι Ενσωματωμένη (Integrated) κάρτα γραφικών.
Ενσωματωμένη κάρτα γραφικών (Integrated graphics)
Κατά γενικό κανόνα, η ενσωματωμένη κάρτα γραφικών βρίσκεται ενσωματωμένη στη μητρική πλακέτα, ή στον επεξεργαστή. Αυτός ο τύπος μονάδας επεξεργασίας γραφικών δεν διαθέτει τη δική του μνήμη RAM, αλλά χρησιμοποιεί τη μνήμη του συστήματος για διαφορετικές εργασίες (κοινόχρηστη μνήμη συστήματος). Για παράδειγμα, αν υποθέσουμε ότι έχεις έναν υπολογιστή με εγκατεστημένη φυσική μνήμη RAM 4 GB, ή 8 GB, η ενσωματωμένη μονάδα GPU μπορεί να χρησιμοποιεί -ως επί το πλείστων- ένα έως πέντε τοις εκατό της διαθέσιμης ελεύθερης μνήμης για την επεξεργασία γραφικών στοιχείων. Αλλά αυτό το ποσοστό ποικίλει ανάλογα με την εργασία που κάνεις στον υπολογιστή σου, αν για παράδειγμα ασχολείσαι με multitasking και gaming, ή παρακολουθείς βίντεο. Η κάρτα γραφικών θα χρησιμοποιεί περισσότερη μνήμη όταν κάνεις πολλαπλές, ή απαιτητικές εργασίες, όπως όταν παίζεις video games.
Στους σύγχρονους υπολογιστές, οι ενσωματωμένες κάρτες γραφικών δεν είναι τόσο «αδύναμες» όπως πριν. Μπορούν να εκτελέσουν γραφικά full HD, ή ακόμα και 4K rendering. Επίσης, μπορούν να μεταφέρουν εικόνα σε μια εξωτερική οθόνη ανάλυσης full HD χωρίς να μειωθεί η συνολική απόδοση του υπολογιστή. Σήμερα, τα περισσότερα σύγχρονα laptops που ενσωματώνουν επεξεργαστές Intel Core i3, i5, i7 έχουν κι ενσωματωμένα γραφικά Intel HD Graphics 620. Αν θες να κάνεις γενικές εργασίες στο Microsoft Office, να περιηγηθείς στο διαδίκτυο, ή να παρακολουθήσεις βίντεο στο YouTube, αυτοί οι επεξεργαστές είναι αρκετά ικανοί για να εκτελέσεις τέτοιου είδους εργασίες.
Τα laptops με ενσωματωμένη κάρτα γραφικών είναι πολύ πιο προσιτά, σε σχέση με τις προτάσεις που διαθέτουν ανεξάρτητη κάρτα γραφικών. Επομένως, δεν χρειάζεται να δαπανήσεις πολλά χρήματα για ένα laptop που προορίζεται μόνο για τυπική χρήση. Επίσης, η ενσωματωμένη κάρτα γραφικών παράγει λιγότερη θερμότητα και καταναλώνει λιγότερη ενέργεια, γεγονός που βελτιώνει τη διάρκεια ζωής της μπαταρίας του υπολογιστή σου.
Η ενσωματωμένη μονάδα GPU είναι ιδανική για καθημερινή επεξεργασία γραφικών όπως παρακολούθηση, ή επεξεργασία βίντεο, 2D ή 3D gaming και γενική επεξεργασία κειμένου. Αυτές οι δραστηριότητες δεν απαιτούν ισχυρή κάρτα γραφικών, οπότε μια ενσωματωμένη κάρτα γραφικών είναι αρκετά ικανοποιητική για να εκτελέσει αυτές τις εργασίες. Ωστόσο, ο συγκεκριμένος τύπος GPU δεν μπορεί να εκτελέσει απαιτητικά παιχνίδια, ή απαιτητικές εφαρμογές όπως π.χ. Photoshop, Premiere Pro κ.λπ. Για τέτοιου είδους εργασίες, θα πρέπει να εξετάσεις την αγορά ενός laptop με διακριτή/ανεξάρτητη κάρτα γραφικών.
Ανεξάρτητη κάρτα γραφικών (Dedicated graphics)
Η ανεξάρτητη κάρτα γραφικών, ή αλλιώς διακριτή (discrete) κάρτα γραφικών, αποτελεί ένα πρόσθετο chip όπως ο επεξεργαστής, ή η μνήμη RAM. Διαθέτει ανεξάρτητη μνήμη video RAM και δεν καταναλώνει καθόλου μνήμη από την εγκατεστημένη φυσική μνήμη RAM του υπολογιστή για την εκτέλεση διαφορετικών εργασιών. Ας υποθέσουμε ότι το laptop σου είναι εξοπλισμένο με μια κάρτα γραφικών Nvidia GeForce GTX με αποκλειστική μνήμη RAM 4 ή 8 GB. Αυτό σημαίνει ότι αυτά τα 4 ή 8 GB μνήμης δεν έχουν καμία σχέση με την κεντρική μνήμη RAM του υπολογιστή. Γι’ αυτό και τα laptops με ανεξάρτητη κάρτα γραφικών είναι ιδανικά για απαιτητικό gaming, ή για επαγγελματίες σχεδιαστές γραφικών.
Η Nvidia και η AMD είναι οι δύο κυρίαρχες εταιρείες κατασκευής ανεξάρτητων καρτών γραφικών. Δεδομένου ότι κάθε επεξεργαστής γραφικών φέρει διπλό, ή τετραπλό πυρήνα, η ανεξάρτητη κάρτα γραφικών διαθέτει πολλούς πυρήνες για την παράλληλη επεξεργασία οπτικών δεδομένων. Κάθε εταιρεία έχει αναπτύξει δικές της τεχνολογίες στους επεξεργαστές γραφικών της. Για παράδειγμα, οι πυρήνες CUDA (Compute Unified Device Architecture cores) είναι αποκλειστική τεχνολογία της Nvidia, ενώ στις κάρτες γραφικών της AMD συναντάμε τους Stream Processors. Μία κάρτα γραφικών διαθέτει γενικά πολλούς πυρήνες όπως εκατοντάδες, ή χιλιάδες πυρήνες CUDA, ή Stream Processors επιτυγχάνοντας δραματική βελτίωση στην απόδοση της κάρτας.
Για να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο μια ανεξάρτητη κάρτα γραφικών, τα περισσότερα high-end laptop χρησιμοποιούν προηγμένα συστήματα ψύξης GPU. Κι αυτό επειδή οι ανεξάρτητες κάρτες γραφικών παράγουν υψηλή θερμότητα. Καταναλώνουν -επίσης- περισσότερη ισχύ σε σχέση με τις ενσωματωμένες κάρτες γραφικών, κάτι που μειώνει τη διάρκεια ζωής της μπαταρίας. Γι’ αυτό και πολλά gaming laptops έρχονται με μεγάλης χωρητικότητας μπαταρία. Ο συγκεκριμένος τύπος κάρτας γραφικών ανεβάζει αρκετά το κόστος ενός laptop, ειδικά όταν πρόκειται για μοντέλα με εξαιρετικά ισχυρή GPU.
Ένα πρώτο συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι τα laptop με ενσωματωμένη κάρτα γραφικών είναι ιδανικά για απλή, καθημερινή χρήση κι, ανάλογα με το μοντέλο, για «ελαφρύ» gaming. Αν σ’ ενδιαφέρει το εντατικό gaming, ή και η χρήση απαιτητικών εφαρμογών -όπως επεξεργασία εικόνας/βίντεο, σχέδιο κ.λπ. – τότε θα πρέπει να εξετάσεις την αγορά ενός φορητού υπολογιστή με ανεξάρτητη κάρτα γραφικών.
Εναλλάξιμα γραφικά (Switchable Graphics)
Θεωρητικά, τα εναλλάξιμα γραφικά είναι η καλύτερη λύση. Τα laptops με δυνατότητα εναλλάξιμων γραφικών διαθέτουν δύο μονάδες επεξεργασίας γραφικών (GPU): μια ενσωματωμένη, ενεργειακά οικονομική GPU και μια διακριτή GPU υψηλής απόδοσης. Τα εναλλάξιμα γραφικά σου επιτρέπουν να χρησιμοποιήσεις τόσο την ενσωματωμένη, όσο και την ανεξάρτητη κάρτα γραφικών. Για βασικές εργασίες, μπορείς να χρησιμοποιείς την ενσωματωμένη κάρτα γραφικών κι, αν χρειαστεί, να μεταβείς αυτόματα στην ανεξάρτητη GPU.
Όπως και με τους πυρήνες στους επεξεργαστές γραφικών, τα εναλλάξιμα γραφικά είναι μια τεχνολογία με διαφορετικές ονομασίες. Συγκεκριμένα, στις κάρτες γραφικών της Nvidia τη συναντάμε ως Optimus και στις κάρτες της AMD ως Enduro. Οι εν λόγω τεχνολογίες είναι σχεδιασμένες για να μεγιστοποιούν τη διάρκεια ζωής της μπαταρίας καθώς και για ν’ αποτρέπεται ο θερμικός φόρτος όταν ο υπολογιστής δεν εκτελεί κάποια εφαρμογή που απαιτεί υψηλή απόδοση επεξεργασίας γραφικών.
Μπορείς να ελέγξεις αν ο φορητός υπολογιστής έρχεται με το Optimus, ή το Εnduro ενεργοποιημένο. Σ’ αυτή την περίπτωση, τα ενσωματωμένα γραφικά γίνονται ο κύριος ελεγκτής οθόνης και η ανεξάρτητη κάρτα γραφικών δεν έχει άμεση πρόσβαση στην οθόνη. Τα ισχυρά gaming laptops που έρχονται με δυνατότητα εναλλάξιμων γραφικών συνήθως διαθέτουν έναν ειδικό διακόπτη που ονομάζεται multiplexer (MUX). Σου επιτρέπει να μεταβείς εύκολα από την ενσωματωμένη στην ανεξάρτητη κάρτα γραφικών, ή αντίστροφα. Ωστόσο, σε ορισμένα μοντέλα η οθόνη συνδέεται απευθείας με την ανεξάρτητη κάρτα γραφικών. Οι περισσότεροι φορητοί υπολογιστές που χρησιμοποιούν τεχνολογία Nvidia Optimus δεν έχουν ξεχωριστό διακόπτη multiplexer. Το Optimus είναι επίσης «αντιφατικό» με την τεχνολογία G-Sync της Nvidia. Το G-Sync επιτρέπει προσαρμοστικούς ρυθμούς ανανέωσης (έως και 120 Hz) σε συμβατές οθόνες για να ελαχιστοποιήσει το “tearing” κι άλλα αντίστοιχα προβλήματα που μπορεί να υποβαθμίσουν την οπτική εμπειρία κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού.
Δεδομένου ότι το G-Sync απαιτεί αποκλειστική πρόσβαση στην οθόνη, τα notebooks που διαθέτουν τεχνολογία Nvidia Optimus δεν υποστηρίζουν τη λειτουργία G-Sync στην κύρια οθόνη. Η μόνη επιλογή στην περίπτωση αυτή θα ήταν να συνδέσεις μια εξωτερική οθόνη μέσω του DisplayPort, ή του HDMI για να ενεργοποιήσεις το G-Sync (αν η θύρα είναι απευθείας συνδεδεμένη με τη GPU).
Τελικά, ποια είναι η καλύτερη επιλογή;
Η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα δεν είναι τόσο απλή, καθώς η επιλογή που θα κάνεις εξαρτάται από το πώς θα χρησιμοποιήσεις το laptop σου.
Τα σύγχρονα laptops μ’ ενσωματωμένα γραφικά, ξεκινώντας με τη σειρά Intel HD 620, μπορούν να καλύψουν τους περισσότερους χρήστες που δεν παίζουν απαιτητικά, ή και ανταγωνιστικά παιχνίδια, δεν επεξεργάζονται videos σε 4Κ, ούτε χρησιμοποιούν «βαριές» εφαρμογές όπως Photoshop, CAD κ.λπ. Η σειρά GPU Intel Iris Pro αποτελεί σημαντική βελτίωση για το HD 620 κι ενισχύει την ταχύτητα των επαγγελματικών laptops, ωστόσο προσφέρει μια βασική εμπειρία gaming για απαιτητικούς τίτλους.
Για όσους θέλουν να παίξουν τους πιο πρόσφατους τίτλους, ή να επεξεργαστούν βίντεο 4Κ, μια διακριτή κάρτα γραφικών θ’ αυξήσει σημαντικά την απόδοση και την οπτική εμπειρία. Ωστόσο, μην επιλέγεις laptop μόνο με βάση τους αριθμούς. Αρχικά, βεβαιώσου ότι δεν πληρώνεις πολλά χρήματα για μια κάρτα γραφικών πέρα από τις ανάγκες σου. Για παράδειγμα, ένα laptop με μια ανεξάρτητη κάρτα γραφικών GTX 1060 είναι ιδανικό για παιχνίδια σε ανάλυση 1080p με υψηλές λεπτομέρειες και κοστίζει πολύ φθηνότερα από ένα high-end gaming laptop. Δεύτερον, η απόδοση ενός υπολογιστή είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων: επεξεργαστής, κάρτα γραφικών, μνήμη κ.λπ. Επομένως, ειδικά όταν το budget είναι περιορισμένο, αλλά οι απαιτήσεις σου ξεπερνούν αυτές του τυπικού χρήστη, θα πρέπει να βρεις τη χρυσή τομή (σχέση τιμής-απόδοσης).