Η Παγκόσμια Ημέρα Σκέψης είναι ουσιαστικά μια προσκοπική εκδήλωση σε ανάμνηση του ιδρυτή του προσκοπισμού του Λόρδου Μπέϊντεν – Πάουελ και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 22 Φεβρουαρίου. Φυσικά, πέρα από την προώθηση των αρχών του προσκοπισμού, πραγματοποιούνται και μία σειρά από εκδηλώσεις κοινωνικής ευαισθητοποίησης, φιλανθρωπικό έργο και έρανοι!
Εντούτοις, τον τελευταίο καιρό (και λόγω του τίτλου της) έχει έμμεσα ή άμεσα συνδεθεί και με τη Σκέψη και Ορθή Κρίση γενικότερα στις σύγχρονες κοινωνίες, αλλά και ειδικότερα με την έννοια της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI – Artificial Intelligence), που τόσο δυναμικά έχει μπει σε κάθε τομέα της ζωής μας.
Τι είναι η AI
Η Τεχνητή Νοημοσύνη αναφέρεται στην ικανότητα που έχει μία μηχανή να αναπαράγει τις γνωστικές λειτουργίες ενός ανθρώπου, όπως είναι για παράδειγμα η μάθηση, ο σχεδιασμός και η δημιουργικότητα. Οπότε, σκοπός της είναι να δημιουργήσει μηχανές ικανές να κατανοούν και να αντιδρούν στο περιβάλλον τους, ενώ επιλύουν ένα ή περισσότερα προβλήματα προς την επίτευξη ενός προσδιορίσιμου στόχου. Δηλαδή, μιλάμε για έναν βαθμό αυτονομίας και προσαρμογής της συμπεριφοράς μίας συσκευής/μηχανής μέσα από αυτόματη συλλογή και ανάλυση ερεθισμάτων.
Σε αυτό το σημείο να σημειωθεί ότι η τεχνολογία απέχει πολύ από το να δημιουργήσει μηχανές που θα μπορούν να μοιάζουν στον άνθρωπο, να είναι απόλυτα αυτόνομες και λειτουργικές ή ανεξάρτητες σε πολλά και πολύπλοκα επίπεδα. Αυτό που κυρίως έχουμε καταφέρει είναι εξαιρετικές hardware και software υλοποιήσεις αυτόνομης δράσης σε συγκεκριμένες και σαφώς ορισμένες (απλές συνήθως) εργασίες. Άρα, δεν μιλάμε για μία τεχνητή διάνοια (για την ώρα αυτό είναι καθαρά επιστημονική φαντασία), αλλά για μηχανές ή άλλες υλοποιήσεις στοχευμένες σε ένα σαφώς ορισμένο έργο.
Ακόμα και έτσι, σε αυτό το νηπιακό ίσως στάδιο, η AI τεχνολογία επηρεάζει και κυρίως διευκολύνει την καθημερινότητα και τη ζωή όλων μας. Πάμε λοιπόν να δούμε μερικές εφαρμογές του είδους με τις οποίες έχεις συχνή διάδραση:
Ρομποτική Σκούπα
Ίσως η πιο γνωστή συσκευή της κατηγορίας των έξυπνων συσκευών! Αν και μπήκε πρόσφατα και στα ελληνικά νοικοκυριά, δεν αποτελεί ένα gadget για λίγους ή προνομιούχους, αλλά είναι ένα εξαιρετικό βοήθημα για την καθαριότητα στο σπίτι. Δουλεύει και φορτίζει αυτόνομα, μπορεί να χαρτογραφήσει τον χώρο σου, ελίσσεται ανάμεσα από έπιπλα και εμπόδια και γενικά εκτελεί την εργασία του αποτελεσματικά και με ελάχιστη ανθρώπινη παρέμβαση. Ανάλογα με το μοντέλο και το budget μπορεί να προσφέρει ακόμα πιο εξειδικευμένες εργασίες. Αν δεν διαθέτεις ήδη μία, πρέπει να σκεφτείς σοβαρά να επενδύσεις στην αγορά της!
Έξυπνες Οικοσκευές
Πολλοί δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι πιθανότατα πολλές από τις κλασικές οικοσκευές (ή όπως τις λέγαμε παλιότερα λευκές συσκευές) διαθέτουν AI στοιχεία και λειτουργίες. Ειδικότερα, έξυπνα πλυντήρια, ψυγεία, στεγνωτήρια, κουζίνες, φωτισμοί, τηλεοράσεις, κλιματιστικά και θερμαντικά σώματα, μπορούν από μόνα τους ή με ελάχιστα δεδομένα από τον χρήστη να επιλέξουν τον βέλτιστο τρόπο λειτουργίας ή να εξοικονομήσουν ενέργεια. Έτσι, ένα έξυπνο πλυντήριο θα διαπιστώσει το βάρος των ρούχων ή άλλα στοιχεία (όπως την ποιότητα του νερού και την ποσότητα απορρυπαντικού) και θα πλύνει πιο έξυπνα ή ένα μοντέρνο ψυγείο θα ρυθμίσει αλλιώς τον τρόπο ψύξης ανάλογα με τα τρόφιμα ή αν χρειαστεί θα παραγγείλει και online! Στο ίδιο μοτίβο μία έξυπνη TV θα προσαρμόσει αυτόματα την εικόνα και τα χρώματα στο περιεχόμενο (π.χ. διαφορετικά αν πρόκειται για ταινία, βιντεοπαιχνίδι ή αθλητικό γεγονός).
Κάμερες
Οι καινούργιες κάμερες πάσης φύσεως (web, δικτύου, συναγερμού κτλ.) διαθέτουν και αυτές διάφορες δυνατότητες αυτονομίας. Έτσι για παράδειγμα και ανάλογα με το μοντέλο και τη χρήση, μπορούν να κάνουν αναγνώριση προσώπου, να ξεχωρίσουν ζώα από ανθρώπους (ώστε να μην σημάνουν λάθος συναγερμό) ή να λάβουν την πρωτοβουλία εγγραφής βίντεο ή screenshot με βάση κάποιο ερέθισμα.
Συστήματα Ασφαλείας και Συναγερμού
Τα σύγχρονα συστήματα ασφαλείας διαθέτουν περισσότερους και πιο έξυπνους αισθητήρες, οι οποίοι μάλιστα είναι πλήρως διασυνδεδεμένοι και ένα κεντρικό σύστημα που έχει λογικές AI για να αποφασίσει να δράσει ή να ενημερώσει. Επίσης, κάποια είναι εκπαιδεύσιμα, ώστε να δίνουν λιγότερα false alarms. Προφανώς, και εδώ υπάρχει η λογική αναγνώρισης προσώπου, φωνής ή άλλων βιομετρικών στοιχείων, αλλά και η ενημέρωση μέσω ίντερνετ.
Έξυπνο Σπίτι
Στην ίδια λογική με πριν, έχεις αυτοματισμούς, διάφορες συσκευές και τη δικτύωση τους (το λεγόμενο Internet of Things), που μπορούν να επηρεάσουν διάφορα στοιχεία (όπως τον φωτισμό, τη θέρμανση, τον κλιματισμό, τις οικοσκευές ή το αυτόματο πότισμα). Μάλιστα, ανάλογα με το λογισμικό μπορείς να εκπαιδεύσεις το έξυπνο σπίτι σε συγκεκριμένες εργασίες, ώστε στο μέλλον να μην χρειάζεσαι καν κάποιο είδος τηλεχειρισμού ή επέμβασης.
Smartphone και Tablet
Ακόμα και τα έξυπνα κινητά ή τάμπλετ που έχει ο καθένας μας έχουν κάποιες εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης (π.χ. στη διαχείριση ενέργειας). Το πιο κλασικό παράδειγμα είναι η αναγνώριση προσώπου ή η αναγνώριση φωνής, που οι περισσότεροι χρήστες αξιοποιούν έστω και έμμεσα ή εν αγνοία τους (π.χ. φίλτρα βελτίωσης στις selfies).
Διάφορα ηλεκτρονικά Αξεσουάρ
Πολλά gadget και άλλα αξεσουάρ (όπως είναι για παράδειγμα τα smartwatches ή τα ηλεκτρονικά βοηθήματα εκγύμνασης) παρακολουθούν μία σειρά από θέματα και αντιδρούν σε αυτά. Από τα πιο συχνά είναι ή ανάλυση ποιότητας του ύπνου, η παρακολούθηση και αξιολόγηση του καρδιακού παλμού και της πίεσης, αλλά και η επιβράβευση ολοκλήρωσης στόχων (π.χ. περπάτημα κάποιων χιλιομέτρων). Ακριβώς για αυτό τον λόγο, τον τελευταίο καιρό λειτουργούν και ως βοηθήματα υγείας κατά μία έννοια.
Οικιακοί Ψηφιακοί Βοηθοί
Αν και είναι περισσότερο δημοφιλείς στο εξωτερικό, οι οικιακοί βοηθοί και τα έξυπνα ηχεία τύπου Amazon Alexa μπορούν να είναι πραγματικά βοηθήματα στο σπίτι. Ειδικότερα, με τη βοήθεια αναγνώρισης φωνής μπορούν να ψάξουν πράγματα στο διαδίκτυο, να πραγματοποιήσουν αυτόματες αγορές, να ενημερώσουν επιλέγοντας ειδήσεις με βάση τις προτιμήσεις και τη χρήση διαδικτύου που κάνεις, να ενεργοποιήσουν μουσική ή και να ελέγξουν συγκεκριμένα στοιχεία ενός αυτοματοποιημένου σπιτιού.
Έξυπνα Αυτοκίνητα
Με την Tesla να οδηγεί την κούρσα τα έξυπνα και δη αυτόνομα οχήματα είναι εδώ και μάλιστα θα κυριαρχήσουν στο μέλλον. Πέρα από την εξωτική δυνατότητα αυτόνομης οδήγησης και πλοήγησης, ήδη τα περισσότερα αμάξια έχουν έξυπνα συστήματα ακόμα και για τη λειτουργία του κινητήρα, ενώ υπάρχουν και applications που ειδοποιούν τον οδηγό όταν νιώθει κουρασμένος, όταν αλλάζει λωρίδα ή όταν υπάρχει πιθανός κίνδυνος μπροστά. Επίσης, πολλά αμάξια (ακόμα και της μικρής κατηγορίας ή πιο low budget) ήδη διαθέτουν αισθητήρες που αναλύουν ακόμα και τα σήματα του ΚΟΚ ή τη φωτεινότητα στον δρόμο και ενημερώνουν τον οδηγό.
Drones
Τα drones πέρα από παιχνίδι, αξιοποιούνται πλέον και από επαγγελματίες, όπως είναι για παράδειγμα οι φωτογράφοι. Οι συγκεκριμένες συσκευές έχουν συχνά καλούδια όπως είναι η αυτόνομη πλοήγηση ή η επιστροφή σε προκαθορισμένο σημείο (αν διακοπεί η σύνδεση), ενώ αν διαθέτουν κάμερα μπορεί να αξιοποιούν και λειτουργίες, όπως είναι η αναγνώριση προσώπου ή η παρακολούθηση συγκεκριμένων «στόχων».
Ιατρικά βοηθήματα
Συσκευές όπως πιεσόμετρο ή οξύμετρο υπάρχουν σε κάθε σχεδόν σπίτι και μπορούν αυτόματα να αναλύσουν διάφορες μετρήσεις και να ενημερώσουν τον χρήστη. Συχνά, μπορούν να διαπιστώσουν και λίγο πιο πολύπλοκα θέματα (όπως είναι μία πιθανή αρρυθμία), ενώ επειδή κρατούν ιστορικό μπορούν να κάνουν ανάλυση δεδομένων σε βάθος χρόνου. Κάποια συνδέονται και με κινητό για περαιτέρω καταγραφή και ανάλυση.
Σίγουρα αν ψάξεις τον χώρο γύρω σου θα βρεις και άλλες μικρότερες ή μεγαλύτερες συσκευές ή software εφαρμογές τους που σκέφτονται έξυπνα σε ένα θέμα και πριν από εσένα για εσένα! Σε κάθε περίπτωση, είναι το μέλλον και είναι εξαιρετικά πρακτικές και χρήσιμες. Η AI είναι παντού γύρω μας ακόμα και όταν συνεργαζόμαστε με μία τράπεζα ή ψάχνουμε ένα αεροπορικό εισιτήριο. Μπορεί στο νοικοκυριό και το σπίτι τα πράγματα να είναι απλά και αθώα, αλλά στον εξωτερικό κόσμο της δικτύωσης και των big data υπάρχουν κίνδυνοι. Αλλά αυτό είναι μία άλλη ανάλυση και σίγουρα η νομοθεσία και οι κοινωνίες θα συμβαδίσουν. Όπως καθετί θέλει κριτική σκέψη και σωστή χρήση. Πάντως, σε πρώτη φάση και για οικιακές εργασίες η AI έχει πρωτίστως θετικό πρόσημο με αυξανόμενη αξία, ενώ είναι γύρω σου χωρίς πάντα να το αντιλαμβάνεσαι.