Η αξία και η αναγκαιότητα ενός UPS γίνεται αντιληπτή όταν ήδη έχει συμβεί το κακό, οπότε το να προγραμματίσετε τώρα την αγορά του δεν αποτελεί πολυτέλεια.
Μπορεί το πολύτιμο ρεύμα που τροφοδοτεί τις συσκευές μας να έχει ονομαστική τάση 230V, ωστόσο στην πραγματικότητα οι διακυμάνσεις είναι διαρκείς με τιμές που «παίζουν» από 220 έως 240V ή ακόμα και λίγο εκτός αυτών των ορίων. Αντίστοιχα, όλες οι συσκευές αναγράφουν ένα εύρος τάσης την οποία αντέχουν και βρίσκεται μεταξύ των παραπάνω ορίων. Έτσι όμως συμπεριφέρεται το ρεύμα μόνο σε έναν ιδανικό κόσμο και όχι στην πραγματικότητα.
Η απότομη άνοδος (power surge, over-voltage) ή πτώση (brownout, under-voltage) της τάσης είναι συνηθισμένα φαινόμενα που συμβαίνουν συχνά, ενώ δεν είναι λίγες και οι διακοπές, γνωστές ως blackout. Τα αποτελέσματα αυτών των διαφοροποιήσεων τα γνωρίζουμε όλοι: καμένα τροφοδοτικά, bad sectors σε σκληρούς δίσκους (ειδικά σε παλαιότερα μοντέλα), προβληματικά υποσυστήματα στο εσωτερικό του PC και… ο κατάλογος δεν έχει τέλος.
Η αντιμετώπιση όλων αυτών των προβλημάτων που αναφέραμε είναι μία και μοναδική: το UPS. Η συσκευή αυτή «αποκρούει» τις μεγάλες αυξομειώσεις της τάσης και, σε περίπτωση διακοπής, τροφοδοτεί τις συσκευές μέσω των μπαταριών για λίγη ώρα προσφέροντας τον απαραίτητο χρόνο για να κλείσουν ομαλά αφού αποθηκευτούν οι τρέχουσες εργασίες. Το εύρος τιμών των UPS είναι τεράστιο, ξεκινώντας από πολύ χαμηλά, αφού υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των τύπων, καθώς και διαφορές στην ποιότητα και τα χαρακτηριστικά. Στη συνέχεια, καταγράφουμε όλα αυτά που πρέπει να προσέξετε κατά την αγορά ενός UPS χωρίς τεχνικές λεπτομέρειες.
Τύπος
Υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι UPS, οι οποίοι καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τόσο την ποιότητα κατασκευής, όσο και το κόστος. Σε αναλογία με αυτά είναι και η ποιότητα προστασίας που παρέχουν, γι’ αυτό και η επιλογή τύπου είναι πολύ σημαντική. Ωστόσο, τα πράγματα είναι αρκετά ξεκάθαρα όπως θα δείτε:
[ul type=”number”][li type=”number” number=”01″] Standby [/li][/ul]
τα UPS αυτού του τύπου παρέχουν προστασία από αυξομειώσεις και, σε περίπτωση διακοπής, τροφοδοτούν τις συσκευές μέσω της μπαταρίας που διαθέτουν.
[ul type=”number”][li type=”number” number=”02″] Line-interactive [/li][/ul]
τα UPS αυτού του τύπου διαθέτουν αυτόματο ρυθμιστή τάσης (AVR) που βελτιώνει την ποιότητα προστασίας. Μέσω αυτού, το UPS μπορεί να χειριστεί ένα μεγαλύτερο εύρος ανωμαλιών του ρεύματος χωρίς να χρειαστεί να ενεργοποιήσει την παροχή μέσω μπαταρίας. Φυσικά, σε περίπτωση διακοπής, η μετάβαση σε κατάσταση μπαταρία είναι άμεση, ταχύτερη από ότι σε ένα standby UPS.
[ul type=”number”][li type=”number” number=”03″] Online [/li][/ul]
τα UPS αυτού του τύπου ελέγχουν και εξομαλύνουν διαρκώς την ποιότητα του ρεύματος, το οποίο στην ουσία παρέχεται από τις μπαταρίες (γι’ αυτό και η ονομασία «online»). Σκεφτείτε το απλά σαν ένα σύστημα φορτιστή και μπαταρίας, όπου ο φορτιστής «καθαρίζει» το ρεύμα, φορτίζει τη μπαταρία και η μπαταρία, με τη σειρά της, τροφοδοτεί τις συσκευές. Αυτό σημαίνει πως σε ένα online UPS, αντίθετα με τους άλλους τύπους, δεν υπάρχει ανάγκη διακόπτη για τη μετάβαση σε κατάσταση μπαταρίας, ούτε και κάποιος «νεκρός» χρόνος μετάβασης. Αυτό τα καθιστά ιδανικά για ευαίσθητες συσκευές που δεν αντέχουν σε «νεκρό» χρόνο ούτε κάποιων microseconds. Βέβαια, αυτά τα προηγμένα χαρακτηριστικά προκύπτουν με τη χρήση ειδικών εξαρτημάτων, γι’ αυτό και τα UPS αυτού του τύπου είναι αρκετά πιο ακριβά.
Αυτή τη στιγμή, ο πιο διαδεδομένος και κατάλληλος τύπος για την προστασία του εξοπλισμού σας είναι τα line-interactive καθώς συνδυάζουν το προσιτό κόστος με το καλό επίπεδο προστασίας. Αν θέλετε να προστατέψετε έναν ή περισσότερους οικιακούς υπολογιστές desktop, κάποιες αποθηκευτικές μονάδες, τον τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό και κάποια συστήματα εικόνας και ήχου, τα line-interactive UPS είναι η καλύτερη επιλογή. Αν ο εξοπλισμός που θέλετε να προστατέψετε περιορίζετε σε ένα laptop και ένα modem, τότε μπορείτε να εξετάσετε την αγορά ενός standby UPS. Αν είστε επαγγελματίας και χρησιμοποιείτε κάποιον ειδικό ευαίσθητο εξοπλισμό (π.χ. ιατρικό μηχάνημα), τότε θα πρέπει να στραφείτε στα ακριβότερα online UPS.
Χωρητικότητα
Ως χωρητικότητα χαρακτηρίζεται η μέγιστη ισχύς που μπορεί να «σηκώσει» το UPS και μετριέται σε βολταμπέρ (VA). Το πρώτο που έχετε να κάνετε είναι να σημειώσετε την ισχύ (τα Watt) από κάθε συσκευή που θα προστατέψετε με το UPS. Αφού τα προσθέσετε, επιβάλλεται να προσθέσετε ακόμα ένα 20-25% για μελλοντική χρήση. Επειδή στατιστικά έχει προκύψει ότι δεν
χρησιμοποιούμε περισσότερο από το 60% της χωρητικότητας του UPS, αυτό που πρέπει να κάνετε είναι να διαιρέσετε το σύνολο των Watt (με την προσθήκη του 25%) με τον αριθμό 0,6 ώστε να έχετε την απαιτούμενη χωρητικότητα του UPS σε VA. Για παράδειγμα, αν οι συσκευές που θα προστατέψετε έχουν συνολική ισχύ 400W, προσθέτοντας 25% προκύπτουν 500W. Διαιρώντας με 0,6, η χωρητικότητα που απαιτείται είναι 833VA, οπότε θα πρέπει να στραφείτε σε ένα UPS των 850VA. Σε περίπτωση που κάποια συσκευή δεν αναγράφει τα Watt, αλλά τα αμπέρ (amp), προσθέστε στο τέλος το γινόμενο του πολλαπλασιασμού amp*230 (τα βολτ στη χώρα μας). Αν και δύσκολα θα βρείτε κάποια συσκευή που να μην αναγράφει τα Watt…
Runtime (χρόνος λειτουργίας με μπαταρία)
Ένας ακόμα αριθμός στον οποίο πρέπει να δώσετε σημασία είναι το runtime, δηλαδή ο χρόνος που έχετε στη διάθεσή σας για να αποθηκεύσετε τα δεδομένα σας και να κλείσετε τις συσκευές από τη στιγμή που θα γίνει διακοπή και «ενεργοποιηθούν» οι μπαταρίες του UPS. Αυτός ο αριθμός αναγράφεται σχεδόν πάντα στα τεχνικά χαρακτηριστικά του UPS. Όσο όμως απλό κι αν φαίνεται, χρειάζεται και εδώ προσοχή καθώς το runtime συνοδεύεται από ένα ποσοστό που δηλώνει τον υπολογιζόμενο φόρτο. Μην τρομάζετε, είναι απλό. Αν κάποιο UPS των 1000VA αναγράφει runtime 10 λεπτά στο100%, αυτό σημαίνει πως μπορεί να τροφοδοτήσει συσκευές που απαιτούν 1000VA για 10 λεπτά. Αν το ίδιο UPS αναγράφει runtime 10 λεπτά στο 70%, αυτό σημαίνει ότι μπορεί να τροφοδοτήσει συσκευές που απαιτούν 700VA για 10 λεπτά.
Θύρες
Μετρήστε τις συσκευές που θέλετε να προστατέψετε και προμηθευτείτε ένα UPS που να διαθέτει… περισσότερες. Όπως υπολογίσαμε παραπάνω τη χωρητικότητα υποθέτοντας πως κάποια στιγμή μπορεί να προσθέσουμε κάποια ακόμα συσκευή, έτσι και οι πρίζες εξόδου θα πρέπει να είναι λίγες περισσότερες από αυτές που απαιτούνται. Αν πρόκειται να προστατέψετε και τον τηλεπικοινωνιακό σας εξοπλισμό, φροντίστε το UPS να περιλαμβάνει και θύρες (RJ) για την τηλεφωνική γραμμή.
Αντικατάσταση μπαταριών
Όπως συμβαίνει με όλες τις επαναφορτιζόμενες μπαταρίες, έτσι και οι μπαταρίες του UPS, κάποια στιγμή «πεθαίνουν» και πρέπει να αντικατασταθούν. Σε πολλά UPS, η αντικατάσταση δε χρειάζεται να γίνει από ειδικό τεχνικό, αλλά μπορείτε να την κάνετε και μόνοι σας. Αυτό είναι κάτι που αναγράφεται στα χαρακτηριστικά του UPS που αγοράζετε και καλό είναι να το γνωρίζετε καθώς αντικατάσταση από τεχνικό σημαίνει ένα ακόμα επιπλέον κόστος εκτός της ίδιας της μπαταρίας. Μάλιστα, σε πολλά UPS δεν απαιτείται ούτε καν η χρήση εργαλείων (και αυτό αναγράφεται συνήθως).
Λογισμικό διαχείρισης
Τα περισσότερα UPS διαθέτουν θύρα USB για σύνδεση με το PC και συνοδεύονται από λογισμικό διαχείρισης. Σε περίπτωση διακοπής, μέσω αυτών είναι δυνατή η ειδοποίηση του χρήστη, η αυτόματη αποθήκευση των δεδομένων και το κλείσιμο του υπολογιστή (ή κάποια από αυτά ανάλογα με τον κατασκευαστή). Επίσης, μέσω του software μπορείτε να παρακολουθείτε την κατάσταση του UPS (αν το επιτρέπει). Σε μεγαλύτερες εγκαταστάσεις, όπου η προστασία του UPS αφορά σε περισσότερους υπολογιστές, είναι δυνατή η ειδοποίηση όλων των χρηστών και του διαχειριστή, καθώς και το κλείσιμο όλων των υπολογιστών. Επίσης, είναι εφικτή η απομακρυσμένη διαχείριση και παρακολούθηση της κατάστασης του UPS.
Εγγύηση – Κατασκευαστής
Όσον αφορά στην εγγύηση, ισχύει το γνωστό: όσο περισσότερα χρόνια, τόσο καλύτερα. Αναζητήστε λοιπόν τα περισσότερα χρόνια, αλλά ελέγξτε και άλλες παραμέτρους της εγγύησης, όπως διαθεσιμότητα (όλες τις μέρες της εβδομάδας) και τοποθεσία ελέγχου (π.χ. on site, στο σπίτι σας). Επίσης, ελέγξτε για πιθανές επιπλέον παροχές του κατασκευαστή, όπως ασφάλιση των συσκευών που προστατεύει το UPS. Δώστε ιδιαίτερη σημασία στη φήμη του κατασκευαστή. Ένας κατασκευαστής που υπάρχει για κάποια χρόνια στην αγορά των UPS και γράφονται καλά λόγια γι’ αυτόν από άλλους χρήστες στο Internet είναι ένα καλό ξεκίνημα.