Η φροντίδα για την υγεία του στόματος ξεκινάει απ’ την παιδική ηλικία, όταν βγουν τα πρώτα δόντια, προκειμένου το άτομο να μάθει από νωρίς τη σωστή στοματική υγιεινή. Όμως, πόσο καλά γνωρίζουμε τι πρέπει (ή δεν πρέπει) να κάνουμε για να έχουμε ένα όμορφο και υγιές χαμόγελο; Τι ισχύει, τελικά, για τη στοματική υγιεινή; Βουρτσίζουμε σωστά τα δόντια μας; Αυτά κι άλλα πολλά ερωτήματα απαντώνται παρακάτω.
Τι σημαίνει σωστή στοματική υγιεινή
Όλοι λίγο-πολύ γνωρίζουμε ότι η σωστή στοματική υγιεινή μας εξασφαλίζει ένα υγιές στόμα και ευχάριστη αναπνοή. Υπάρχουν όμως πράγματα που, είτε λόγω παραπληροφόρησης, είτε λόγω ελλιπούς ενημέρωσης, μας μπερδεύουν σχετικά με το τι σημαίνει σωστή στοματική υγιεινή. Κατ’ αρχάς, η στοματική υγιεινή δεν αφορά μόνο τα δόντια, όπως συχνά και λανθασμένα πιστεύεται, αλλά όλη τη στοματική κοιλότητα.
Η συστηματική και σωστή υγιεινή είναι απ’ τα πιο σημαντικά πράγματα για τα δόντια και τα ούλα μας. Αυτό σημαίνει ότι τα δόντια είναι καθαρά και χωρίς υπολείμματα, τα ούλα έχουν απαλό ροζ χρώμα και δε ματώνουν με την οδοντόβουρτσα, ή με το νήμα και, φυσικά, η αναπνοή μας δεν αποτελεί πρόβλημα. Τα υγιή δόντια όχι μόνο μας κάνουν να φαινόμαστε και να νιώθουμε καλά, αλλά μας επιτρέπουν να τρώμε και να μιλάμε σωστά. Με πιο απλά λόγια, η καλή υγεία της στοματικής κοιλότητας είναι σημαντική για τη συνολική ευεξία μας.
Καθημερινή ρουτίνα στοματικής υγιεινής
Στοιχεία της Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας δείχνουν ότι η κατάσταση των δοντιών μας είναι απογοητευτική όσον αφορά την έκταση και τη σοβαρότητα της τερηδόνας και της περιοδοντίτιδας. Οι 6 στους 10 βουρτσίζουμε τα δόντια μας μόλις μία φορά την ημέρα, ή πιο αραιά, και μόνο οι 3 στους 10 τα βουρτσίζουμε 2 φορές την ημέρα. Αυτό είναι κάτι που πρέπει ν’ αλλάξει. Η καθημερινή προληπτική φροντίδα, όπως το κατάλληλο βούρτσισμα και το καθάρισμα με νήμα, βοηθάει να μην επιδεινωθούν τα προβλήματα, και είναι λιγότερο επώδυνα και δαπανηρά απ’ τις οδοντιατρικές θεραπείες. Καλό είναι, λοιπόν, να γνωρίζουμε πολύ καλά πώς μπορούμε να προστατεύσουμε τα δόντια μας.
Συχνότητα βουρτσίσματος
Οι ειδικοί λένε ότι πρέπει να βουρτσίζουμε τα δόντια μας μετά από κάθε γεύμα, προκειμένου να μην αφήνουμε την αδαμαντίνη των δοντιών εκτεθειμένη στο διαβρωτικό έργο των τερηδογόνων βακτηρίων. Προσοχή, όμως, αυτό δε σημαίνει ότι μόλις ολοκληρώσεις ένα γεύμα σπεύδεις στο μπάνιο να βουρτσίσεις τα δόντια σου! Το βούρτσισμα πρέπει να γίνεται το νωρίτερο 30 λεπτά μετά το φαγητό. Με την πρακτική του «πλένω τα δόντια μου αμέσως μετά το φαγητό» όχι μόνο δεν καταφέρνεις τίποτα, αλλά έχει αντίθετα αποτελέσματα. Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, η ιδανική τιμή pH για το στόμα είναι 7, κι όταν καταναλώνει κανείς κάτι όξινο, το pH πέφτει κατακόρυφα. Το όξινο περιβάλλον καταστρέφει την επιφάνεια των δοντιών, κάτι που οδηγεί στην εμφάνιση πλάκας. Έτσι, όταν κάποιος σπεύδει να βουρτσίσει τα δόντια του όταν το περιβάλλον του στόματος είναι ήδη όξινο, αυτό που καταφέρνει είναι να επιδεινώνει το πρόβλημα. Περιμένοντας τουλάχιστον 30 λεπτά πριν βουρτσίσουμε, δίνουμε την ευκαιρία στο σάλιο μας να εξουδετερώσει τα οξέα, και το στόμα να επανέλθει στο φυσιολογικό του pH.
Ένα ακόμη λάθος που κάνουν πολλοί είναι να πλένουν τα δόντια τους τη λάθος ώρα. Μόλις ξυπνήσουν, κατευθύνονται προς το μπάνιο και πιάνουν αμέσως την οδοντόβουρτσα. Το πρωινό πλύσιμο των δοντιών είναι ρουτίνα. Στην πραγματικότητα, όμως, το βούρτσισμα των δοντιών δε γίνεται απλά για να φρεσκάρεις την αναπνοή σου, αλλά για ν’ απομακρύνεις τα υπολείμματα των τροφών. Για το λόγο αυτό η κατάλληλη ώρα είναι μισή ώρα μετά το πρωινό γεύμα, κι όχι μόλις ξυπνήσεις. Το ιδανικό, βέβαια, θα ήταν να βουρτσίζεις τα δόντια σου ακόμη κι όταν δεν έχεις καταναλώσει κάποια τροφή, αφού η οδοντική μικροβιακή πλάκα δημιουργείται και από μικρόβια της φυσιολογικής χλωρίδας του στόματος. Επειδή, όμως, είναι δύσκολο για τους περισσότερους, οι ειδικοί συστήνουν το βούρτσισμα των δοντιών τουλάχιστον 2 φορές ημερησίως, μία το πρωί μετά το πρωινό και μία το βράδυ πριν τον ύπνο.
Επιλογή οδοντόβουρτσας
Δεν είναι όλες οι οδοντόβουρτσες ίδιες. Η σωστή επιλογή οδοντόβουρτσας μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στο πόσο αποτελεσματικά καθαρίζεις τα δόντια σου. Πολλοί νομίζουν ότι όσο πιο σκληρές τρίχες έχει η οδοντόβουρτσα τόσο πιο αποτελεσματικά καθαρίζει τα δόντια. Λάθος! Οι ειδικοί τονίζουν πως πρέπει να προτιμάμε μαλακές, ή μεσαίας σκληρότητας οδοντόβουρτσες, που δεν τραυματίζουν τα ούλα και τα δόντια. Οι οδοντόβουρτσες με σκληρές τρίχες απευθύνονται σε ανθρώπους που έχουν βάλει γέφυρες, ή θήκες πορσελάνης. Είναι σημαντικό, επίσης, να υπάρχουν διάφορες γωνίες στα βουρτσάκια ώστε να διευκολύνουν την οδοντόβουρτσα να εισχωρεί εύκολα ανάμεσα στα δόντια, και να είναι ευέλικτη στις κινήσεις σε κάθε δόντι. Σε ό,τι αφορά τη σωστή οδοντόβουρτσα για το παιδί, θυμήσου να επιλέξεις μια οδοντόβουρτσα κατάλληλη σε μέγεθος για εκείνο. Η σωστή επιλογή εξασφαλίζει τη σωστή χρήση της μέσα στο στόμα του παιδιού, ενώ –ταυτόχρονα- και τον εύκολο χειρισμό με την -ειδική για παιδιά- πρακτική λαβή.
Οι ηλεκτρικές οδοντόβουρτσες είναι η ιδανική επιλογή για όλη την οικογένεια. Οι σύγχρονες ηλεκτρικές επαναφορτιζόμενες οδοντόβουρτσες διαθέτουν επιπλέον χαρακτηριστικά που δεν υπάρχουν στις συμβατικές, τα οποία συμβάλλουν στη βελτίωση της στοματικής υγιεινής. Κατ’ αρχάς, η ηλεκτρική οδοντόβουρτσα απαιτεί χαμηλότερο επίπεδο δεξιότητας. Περιστρέφεται και δονείται από μόνη της, χωρίς να χρειάζεται να κάνει ο χρήστης όλες τις κινήσεις. Το μόνο που χρειάζεται –ουσιαστικά- να κάνει είναι να τη μετακινεί από δόντι σε δόντι. Επίσης, οι λαβές τους είναι –σχετικά- πιο εργονομικές, για να ταιριάζουν καλύτερα και πιο σταθερά στο χέρι. Είναι, λοιπόν, εξαιρετικά πιο εύκολες στη χρήση και πιο ξεκούραστες από μια κλασική οδοντόβουρτσα.
Για να καθαρίσει αποτελεσματικά μια απλή οδοντόβουρτσα χρειάζεται να την πιέσουμε στα δόντια, ενώ μια ηλεκτρική -λόγω της μεγάλης ταχύτητας περιστροφής της- απαιτεί πολύ μικρότερη πίεση για να επιτύχει το ίδιο καθαριστικό αποτέλεσμα, και είναι επομένως πολύ πιο ασφαλής για το σμάλτο των δοντιών. Μάλιστα, ορισμένες απ’ τις πιο σύγχρονες ηλεκτρικές οδοντόβουρτσες έχουν ενσωματωμένους αισθητήρες πίεσης που αυτόματα επιβραδύνουν, ή και σταματούν την περιστροφή όταν ασκήσεις υπερβολική πίεση προκειμένου ν’ αποφεύγεται η αποτριβή των δοντιών.
Η μοντέρνα σχεδίαση και η καινοτομική τεχνολογία των σύγχρονων ηλεκτρικών επαναφορτιζόμενων οδοντοβουρτσών αποτελεί σημαντικό παράγοντα παρακίνησης για πολλούς ανθρώπους ώστε να βουρτσίζουν συχνότερα τα δόντια τους, ειδικά για εκείνους που τους αρέσουν τα gadgets. Για τα παιδιά, υπάρχουν ηλεκτρικές οδοντόβουρτσες με γνωστούς ήρωες κινουμένων σχεδίων, ή αστείους χαρακτήρες, που πιθανόν να ενισχύσουν την επιθυμία των παιδιών να βουρτσίσουν τα δόντια τους.
Η κατάλληλη οδοντόκρεμα
Ποτέ μην επιλέγεις οδοντόκρεμα τυχαία με μοναδικό σου κριτήριο την ευχάριστη γεύση. Είναι σημαντικό να χρησιμοποιείς οδοντόκρεμα που να ταιριάζει στις ανάγκες σου. Μια φθοριούχος οδοντόκρεμα για την προστασία των δοντιών απ’ την τερηδόνα είναι μια καλή επιλογή. Για τα άτομα με υπερευαισθησία στη ρίζα των δοντιών υπάρχουν ειδικές οδοντόκρεμες που μετριάζουν την ενόχληση. Όποια κι αν είναι η περίπτωσή σου, καλό είναι να συμβουλευτείς τον οδοντίατρό σου για να σε κατευθύνει στην κατάλληλη για σένα οδοντόκρεμα.
Δες εδώ ανταλλακτικά για οδοντόβουρτσες.
Το σωστό βούρτσισμα
Το σωστό βούρτσισμα διαρκεί τουλάχιστον 2 λεπτά. Οι περισσότεροι ενήλικες δεν αφιερώνουν τόσο χρόνο. Γι’ αυτό μπορεί να βοηθήσει πολύ ένα χρονόμετρο. Μπορείς, φυσικά, ν’ αξιοποιήσεις το χρονόμετρο του smartphone σου. Διαφορετικά, ορισμένες ηλεκτρικές οδοντόβουρτσες έρχονται με ενσωματωμένο επαγγελματικό χρονόμετρο 2 λεπτών, με διακεκομμένη λειτουργία κάθε 30 δευτερόλεπτα, που σηματοδοτεί την αλλαγή τεταρτημόριου των δοντιών. Άλλες ηλεκτρικές οδοντόβουρτσες διαθέτουν ειδική εφαρμογή για το smartphone, η οποία περιλαμβάνει χρονόμετρο και οδηγίες βουρτσίσματος.
Ανεξάρτητα απ’ τον τύπο οδοντόβουρτσας που χρησιμοποιείς, πρέπει να την κρατάς σε γωνία 45 μοιρών και να βουρτσίζεις με μικρές, ήπιες κινήσεις επιμένοντας περισσότερο στη βάση των δοντιών στα πίσω δόντια όπου δε φτάνει εύκολα η οδοντόβουρτσα. Δε χρειάζεται υπερβολική πίεση και ταχύτητα, ειδικά αν χρησιμοποιείς ηλεκτρική οδοντόβουρτσα, καθώς ένας τέτοιος χειρισμός οδηγεί συχνά σε βλάβες όπως ο τραυματισμός των ούλων και η τριβή των δοντιών.
Δεν πρέπει να ξεχνάς τη γλώσσα. Βουρτσίζοντας τη γλώσσα απομακρύνονται τα βακτήρια που συγκεντρώνονται στις θηλές της, κι έτσι αποφεύγεις ταυτόχρονα και την κακοσμία. Βουρτσίζεις τοποθετώντας την οδοντόβουρτσα όσο πιο πίσω γίνεται, στη βάση της γλώσσας, έτσι ώστε να μην έχεις τάση για εμετό και τη φέρνεις προς τα εμπρός τουλάχιστον 6-7 φορές.
Πότε πρέπει ν’ αλλάζεις οδοντόβουρτσα
Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ της Αγγλίας, μία μέση οδοντόβουρτσα μπορεί να φιλοξενεί περισσότερα από 10 εκατομμύρια βακτήρια, συμπεριλαμβανομένων του βακτηρίου E. coli, το οποίο μπορεί να προκαλέσει διάρροια και του σταφυλόκοκκου, βακτήριο που προκαλεί λοιμώξεις του δέρματος. Γι’ αυτό, η οδοντόβουρτσα πρέπει ν’ αντικαθίσταται όταν αρχίζει να φθείρεται, ή τουλάχιστον κάθε 4 μήνες. Οι ίνες της οδοντόβουρτσας φθείρονται με την καθημερινή χρήση στο βούρτσισμα και μετά από κάποιο χρονικό διάστημα δεν μπορούν ν’ απομακρύνουν αποτελεσματικά την πλάκα, ή τα βακτήρια. Ορισμένοι τύποι οδοντοβουρτσών διαθέτουν ίνες που αλλάζουν χρώμα με την πάροδο του χρόνου θυμίζοντας σου ότι είναι καιρός ν’ αλλάξεις οδοντόβουρτσα.
Οδοντικό νήμα και μεσοδόντια βουρτσάκια
Η οδοντόβουρτσα καθαρίζει ικανοποιητικά τις επιφάνειες των δοντιών, όχι όμως και τα διαστήματα μεταξύ των δοντιών, απ’ όπου ξεκινούν -στην πραγματικότητα- τα νοσήματα των ούλων κι όπου δημιουργείται πιο εύκολα τερηδόνα. Γι’ αυτό, τόσο το νήμα όσο και τα μεσοδόντια βουρτσάκια είναι απαραίτητο να χρησιμοποιούνται καθημερινά απ’ όλους. Οι οδοντίατροι συστήνουν τη χρήση τους ιδανικά το βράδυ, πριν ή μετά το βούρτσισμα των δοντιών.
Το νήμα συνιστάται για δόντια με πολύ στενά μεσοδόντια διαστήματα και είναι απαραίτητο σε στραβά δόντια. Τα μεσοδόντια βουρτσάκια ενδείκνυνται για ανθρώπους που έχουν αρκετά μεγάλα μεσοδόντια διαστήματα, αλλά και για περιπτώσεις που τα δόντια έχουν αποκατασταθεί με πορσελάνες, έχουν γέφυρες, εμφυτεύματα, ή απογυμνωμένες ρίζες. Επίσης, χρησιμοποιούνται από άτομα που φοράνε σιδεράκια, ή έχουν κάποιο περιοδοντικό νόσημα (π.χ. περιοδοντίτιδα). Το βουρτσάκι πρέπει να ξεπλένεται καλά με νερό από δόντι σε δόντι, ώστε ν’ αποφεύγεται η διασπορά μικροβίων. Σε περίπτωση που το μεσοδόντιο βουρτσάκι δεν χωράει στο διάστημα ανάμεσα στα δόντια, τότε πρέπει να χρησιμοποιείς οδοντικό νήμα.
Στοματικό διάλυμα
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η χρήση του στοματικού διαλύματος δεν υποκαθιστά την οδοντόβουρτσα και το οδοντικό νήμα. Μπορείς όμως, να το χρησιμοποιείς συμπληρωματικά, φροντίζοντας να τηρείς το χρόνο που αναγράφεται στην ετικέτα του όσον αφορά τη διάρκεια που επιτρέπεται να το κρατήσεις στο στόμα σου. Καλό είναι πριν επιλέξεις στοματικό διάλυμα να συμβουλευτείς τον οδοντίατρό σου.
Κράτησε τα δόντια σου «σε φόρμα»
Όλα τα παραπάνω είναι μερικά πολύ απλά πράγματα που μπορείς να κάνεις για να μειώσεις τον κίνδυνο της τερηδόνας, της ουλίτιδας κι άλλων προβλημάτων, αλλά δεν πρέπει να παραλείπεις την επίσκεψη στον οδοντίατρο. Η τακτική επίσκεψη στον οδοντίατρο για έλεγχο και καθαρισμό των δοντιών είναι ο καλύτερος τρόπος να προλάβεις προβλήματα που μπορούν ν’ εμφανιστούν στα δόντια και στα ούλα σου, αλλά και να θωρακίσεις τη συνολική σου υγεία. Όσο κι αν σε αγχώνει ή φοβίζει, είναι βέβαιο ότι θα σε γλιτώσει από πολύπλοκες και δαπανηρές θεραπείες στο μέλλον.