Πώς φτάσαμε από το «άσε, θα το κάνω εγώ» στο «το ρύθμισα από το κινητό»;
Κάθε σπίτι κάποτε είχε ένα manual. Όχι εκείνο το φυλλάδιο με τα μικροσκοπικά γράμματα, αλλά ένα ζωντανό, αναπνέον manual με απαντήσεις για όλα, που άκουγε στο όνομα μαμά. Εκείνη ήξερε πώς δουλεύει το πλυντήριο, τι σημαίνει ο «περίεργος» ήχος του φούρνου, ποιο κουμπί «μην το αγγίξεις γιατί θα το χαλάσεις».
Αν κάτι δεν λειτουργούσε, δεν χρειαζόταν τεχνικό, χρειαζόταν απλώς το αποφασιστικό βλέμμα της και τη φράση: «Άσε, θα το κάνω εγώ.»
Και κάπως έτσι, μεγάλωσαν γενιές που πίστευαν ότι η μαμά είχε ένα είδος έμφυτης τεχνογνωσίας.
Μόνο που σήμερα, ο ρόλος αυτός έχει περάσει στα apps, στις έξυπνες συσκευές και στα Wi-Fi δίκτυα. Η Gen Z δεν χρειάζεται να «ακούσει» τη συσκευή για να καταλάβει τι κάνει, της το στέλνει ειδοποίηση. Η φράση «πρόγραμμα 5, για τα βαμβακερά» έγινε «Smart Mix», και το «θα το βάλω το βράδυ που πέφτει το ρεύμα» μεταφράστηκε σε «Eco mode – start at 23:00».
Αν το καλοσκεφτείς, όμως, η ουσία δεν άλλαξε ριζικά. Το ζητούμενο ήταν και είναι πάντα ένα σπίτι που λειτουργεί σωστά, χωρίς δράματα και χωρίς καμένα φαγητά.
Το πλυντήριο και η ιεροτελεστία της μπουγάδας
Η μαμά είχε το πλυντήριο «στο αυτί». Ήξερε πότε τελειώνει ο κύκλος από τον ήχο, πότε «τραβάει πολύ νερό» και πότε το στύψιμο «ζορίζεται λίγο». Τα προγράμματα δεν τα διάβαζε ποτέ. Τα θυμόταν. Και δεν μετρούσε τη διάρκεια πλύσης σε ώρες αλλά σε επεισόδια «Καλημέρα Ζωή» και «Λάμψη». Ένα επεισόδιο και έτοιμα τα σκούρα. Δύο επεισόδια και τα βαμβακερά πάνε για άπλωμα!
Η Gen Z, από την άλλη, δεν ακούει ήχους, βλέπει ειδοποιήσεις. Από το κινητό μπορεί να ξεκινήσει το πλυντήριο, να δει πότε τελειώνει και να επιλέξει το πιο οικονομικό πρόγραμμα. Αν ξεχαστούν τα ρούχα μέσα, η συσκευή στέλνει υπενθύμιση.
Η μαμά θα χαμογελούσε με θαυμασμό, αλλά θα έλεγε σίγουρα: «Εντάξει, καλό το app, αλλά το χέρι έχει άλλη χάρη.»
Το στεγνωτήριο και το αντίο στα μανταλάκια
Το άπλωμα στο μπαλκόνι ήταν κάποτε τελετουργία. Η μαμά ήξερε ακριβώς πόση ώρα χρειάζεται για να στεγνώσουν οι πετσέτες και σε ποια θέση πιάνει καλύτερα ο ήλιος. Το στεγνωτήριο, για εκείνη, ακουγόταν διαστημικό.
Σήμερα όμως, για τη Gen Z, είναι σωτήριο. Με ένα πάτημα, τα ρούχα βγαίνουν στεγνά, αφράτα και σχεδόν σιδερωμένα, χωρίς σκοινιά, χωρίς καθοριστικό παράγοντα τον καιρό και χωρίς «θα βρέξει, να τα μαζέψω».
Αν η μαμά το έβλεπε, θα το εκτιμούσε, αλλά θα έλεγε με νόημα: «Καλά, και πώς θα μιλάμε με τη γειτόνισσα;»
Ο φούρνος που ήξερε η μαμά και ο φούρνος που σε ειδοποιεί
Η μαμά δεν είχε θερμόμετρο, είχε ένστικτο. Άνοιγε λίγο την πόρτα, κοίταζε, μύριζε και ήξερε πότε η πίτα είναι έτοιμη.
Ο φούρνος της Gen Z, όμως, είναι άλλου επιπέδου. Αναγνωρίζει το φαγητό, επιλέγει πρόγραμμα, ρυθμίζει μόνος του τη θερμοκρασία και, φυσικά, στέλνει ειδοποίηση: Your lasagna is perfectly golden.
Η μαμά θα το έβρισκε μαγικό, αλλά δεν θα εμπιστευόταν ποτέ «το μηχάνημα» να βγάλει το ταψί χωρίς να το δει με τα μάτια της.
Πλυντήριο πιάτων – Το αιώνιο debate «στο χέρι ή όχι;»
Για τη μαμά, το πλυντήριο πιάτων ήταν μια μορφή προδοσίας. «Δεν τα βγάζει τόσο καθαρά όσο το χέρι», έλεγε, την ώρα που καθάριζε τον νεροχύτη.
Η Gen Z απλώς τα βάζει μέσα, πατά «Auto» και το πλυντήριο αναλύει το επίπεδο λερώματος, ρυθμίζει μόνο του θερμοκρασία και διάρκεια, και ειδοποιεί στο κινητό όταν τελειώσει.
Η μαμά θα εντυπωσιαζόταν, μπορεί και να το χρησιμοποιούσε, αλλά μάλλον θα τα ξέπλενε πρώτα, «για να βοηθήσει λίγο το μηχάνημα».
Το ψυγείο που θυμάται για σένα
Η μαμά ήξερε πάντα τι έχει μέσα το ψυγείο. Μπορούσε να σου πει, χωρίς να το ανοίξει, ότι «πίσω από το ταψί έχει ένα λεμόνι κομμένο στα δύο και ένα γιαούρτι που λήγει αύριο».
Το σύγχρονο ψυγείο της Gen Z έχει οθόνη, εσωτερική κάμερα, εφαρμογή, και μπορεί να σου προτείνει συνταγές με βάση τα υλικά που υπάρχουν μέσα. Αν λείπει κάτι, το προσθέτει αυτόματα στη λίστα αγορών.
Η μαμά θα εντυπωσιαζόταν, αλλά θα συνέχιζε να βασίζεται στη μνήμη της. Δεν χρειάζεται ειδοποίηση για να θυμηθεί τι έχει μέσα το ψυγείο.
Καφετιέρα – Από το μπρίκι στο Bluetooth
Η μαμά έφτιαχνε τον ελληνικό με μπρίκι, υπομονή και ακρίβεια. Αν το άφηνες δευτερόλεπτα παραπάνω, το καϊμάκι διαλυόταν. Ήταν σχεδόν τέχνη.
Η Gen Z έχει καφετιέρα που συνδέεται με το κινητό, φτιάχνει cappuccino μόλις πατήσεις «wake up» στο ξυπνητήρι και θυμάται πώς σου αρέσει ο καφές σου.
Η μαμά θα υπέκυπτε, θα δοκίμαζε και θα έλεγε: «Ωραίος είναι, αλλά δεν έχει ψυχή.»
Τηλεόραση – Από το «μην αλλάζεις κανάλι» στο «πες Netflix»
Η τηλεόραση της μαμάς είχε ελάχιστα κουμπιά και αν «χιόνιζε» η εικόνα, ένα χτύπημα στο πλάι αρκούσε. Ήξερε τι ώρα παίζει το σίριαλ, είχε οργανώσει τα κανάλια στα κουμπάκια του τηλεκοντρόλ με σειρά προτίμησης και κανείς δεν το άγγιζε χωρίς άδεια.
Η Gen Z έχει Smart TV που μιλάει μαζί της. Με φωνητικές εντολές αλλάζει πλατφόρμες, προτείνει σειρές, συγχρονίζεται με κινητά και tablet.
Η μαμά θα το έβρισκε βολικό, αλλά θα ρωτούσε με απορία: «Και το κουμπί της ΕΡΤ πού πήγε;»
Σκούπα – Από το «σήκωσε τα πόδια» στο «σκουπίζει μόνη της»
Το Σάββατο πρωί, το soundtrack του σπιτιού ήταν η σκούπα. Η μαμά σκούπιζε, φώναζε «σήκω λίγο να περάσω από κάτω» και τίποτα δεν ξέφευγε από το βλέμμα της.
Σήμερα, η Gen Z έχει ρομποτική σκούπα που χαρτογραφεί το σπίτι, αποφεύγει εμπόδια, καθαρίζει μόνη της και στέλνει αναφορά στο κινητό.
Η μαμά θα εντυπωσιαζόταν, αλλά σίγουρα θα έβρισκε ένα ψίχουλο σε μια γωνία για να πει: «Είδες; Αν δεν μπει ανθρώπινο χέρι…»
Κλιματιστικό – Από το «βάλε ζακέτα» στο «άνοιξε μόνο του»
Η μαμά είχε ενσωματωμένο μετεωρολογικό αισθητήρα. «Κλείσ’ το, θα κρυώσεις», έλεγε με απόλυτη σιγουριά, χωρίς να χρειάζεται εφαρμογή.
Η Gen Z έχει κλιματιστικό που ανοίγει μόνο του πριν φτάσεις σπίτι, με γεωεντοπισμό, προσαρμόζει θερμοκρασία, λειτουργία και κατανάλωση με αλγόριθμο.
Η μαμά θα το εκτιμούσε, αλλά μετά από πέντε λεπτά θα το έκλεινε «για να μην πάθει ψύξη».
Τελικά, ποιο manual είναι το σωστό;
Η μαμά είχε το δικό της manual, άγραφο, μαγικό και απλό. Ήξερε τη λογική πίσω από κάθε συσκευή χωρίς να χρειάζεται συνδεσιμότητα. Η Gen Z έχει τα ίδια ένστικτα, απλώς διαφορετικά εργαλεία.
Η μία βασιζόταν στην εμπειρία, η άλλη στα δεδομένα. Η μία άκουγε το μοτέρ, η άλλη διαβάζει την ειδοποίηση.
Στο τέλος, όμως, και οι δύο κάνουν το ίδιο πράγμα. Φροντίζουν, οργανώνουν, κρατούν το σπίτι ζωντανό και λειτουργικό.
Ίσως τελικά, το manual της μαμάς να ήταν το πρώτο «έξυπνο οικοσύστημα» που υπήρξε, απλώς λειτουργούσε με αγάπη αντί για Wi-Fi.