Η παγκόσμια ημέρα ραδιοφώνου τιμάται κάθε χρόνο στις 13 Φεβρουαρίου. Καθιερώθηκε με απόφαση της UNESCO στις 29 Σεπτεμβρίου 2011, με σκοπό την ανάδειξη του ραδιοφώνου ως μέσο έκφρασης στα ερτζιανά. Πρόκειται, άλλωστε, για ένα μέσο με μεγάλη δύναμη που επηρέασε την ιστορία, διαμόρφωσε τη μουσική, την κοινωνία και την οικονομία.
Στη συνέχεια του άρθρου θα δούμε τι σημαίνει ο όρος «ραδιόφωνο», αλλά και τι αξία έχει στη νέα ψηφιακή εποχή.
Τι είναι το ραδιόφωνο
Το ραδιόφωνο, με την τεχνική έννοια του όρου, είναι η συσκευή που λειτουργεί ως δέκτης. Δηλαδή, λαμβάνει τα σήματα των ραδιοφωνικών εκπομπών μέσω μιας κεραίας και τα μετατρέπει σε ήχο μέσω του ηχείου.
Οι πρωτοπόροι των ραδιοκυμάτων
Το ραδιόφωνο και γενικά η ραδιοφωνία έχουν μεγάλη ιστορία που ξεκινάει από τα τέλη του 18ου αιώνα, όταν μια ομάδα πρωτοπόρων επιστημόνων και εφευρετών άνοιξε τον δρόμο για την αξιοποίηση του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος. Ο πρώτος ήταν ο Γερμανός φυσικός Χάινριχ Ρ. Χερτζ, ο οποίος από το 1886 έως το 1888 έδειξε την πρακτική εφαρμογή της θεωρίας του Τζέιμς Κλερκ Μάξγουελ για τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα μέσα από μια σειρά πειραμάτων. Αυτά τα κύματα ονομάστηκαν αργότερα Ερτζιανά προς τιμήν του.
Μερικά χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 1893, ο Νίκολα Τέσλα απέδειξε ότι ήταν εφικτή μια ραδιομετάδοση. Ωστόσο «πατέρας» του ραδιοφώνου θεωρείται μέχρι και σήμερα ο Ιταλός εφευρέτης Γουλιέλμο Μαρκόνι, όπου το 1895 κατάφερε να μεταδώσει το σήμα Μορς μέσω ραδιοκυμάτων. Παρόμοια επιτυχία σημειώθηκε αργότερα με τους Ρέτζιναλντ Φέσεντεν και Λη ντε Φόρεστ να μεταδίδουν ήχο από το ένα μέρος στο άλλο χωρίς την παρέμβαση αγωγών αλλά με κύματα, σηματοδοτώντας έτσι την ανάπτυξη της ραδιοφωνίας.
Από τις λυχνίες στα τρανζίστορ
Ο Αμερικανός εφευρέτης Λη ντε Φόρεστ αναφέρεται ως πρωτοπόρος στην ανάπτυξη της ραδιοεπικοινωνίας. Η σημαντικότερη εφεύρεση του ήταν μια λυχνία κενού που την ονόμασε Audion (γνωστή και ως «τρίοδος») και από το 1906 μέχρι και στις αρχές της δεκαετίας του 1950, αποτελούσε βασικό στοιχείο σχεδόν σε όλα τα ραδιόφωνα, τα ραντάρ, την τηλεόραση και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.
Η ανάγκη για ένα πιο οικονομικό και ταυτόχρονα καινοτόμο μέσο ενίσχυσης οδήγησε στην εφεύρεση του τρανζίστορ από τους ερευνητές John Bardeen, Walter Brattain και William Shockley των εργαστηρίων της Bell. Το πρώτο εμπορικό ράδιο τρανζίστορ κυκλοφόρησε το 1954 από τις εταιρείες Texas Instruments και Regency Electronics.
Η εξάπλωση του ραδιοφώνου
Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, το ραδιόφωνο ήταν μια ακόμα εφεύρεση χωρίς πρακτική χρήση και άγνωστη στο ευρύ κοινό. Μόλις το 1906 ο Φέσεντεν, τις παραμονές των Χριστουγέννων μετέδωσε για πρώτη φορά φωνή και μουσική μέσω των ραδιοκυμάτων.
Η εφεύρεση των τρανζίστορ μεταφέρει τη ραδιοφωνία παντού. Στα τέλη του 1950, εμφανίστηκαν ραδιόφωνα με περισσότερο περίτεχνα σχέδια και μικρότερα σε μέγεθος. Ο καθένας πλέον, είχε ένα ραδιόφωνο στην τσέπη του.
Το ραδιόφωνο στην Ελλάδα
Ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός εξέπεμψε στη Θεσσαλονίκη την 25η Μαρτίου του 1928 με ιδιωτική πρωτοβουλία από το ραδιοηλεκτρολόγο Χρήστο Τσιγγιρίδη.
Οι πρώτες εντατικές προσπάθειες για την ανάπτυξη της ραδιοφωνίας στην Ελλάδα έγιναν κατά τη δεκαετία του 1930. Αρχικά με την πρώτη ελληνική επίσημη ραδιοφωνική εκπομπή με διάγγελμα του τότε Βασιλιά Γεώργιου Β΄ αναφορικά με την εθνική επέτειο. Από τον Μάιο του 1938 και μετά, ξεκινάει το κανονικό πρόγραμμα, με μουσική και ειδήσεις.
Φτάνοντας στη δεκαετία του 1970, η ζώνη των FM άρχισε να κατακλύζεται από ερασιτεχνικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, που ο καθένας άρχισε να εκπέμπει ελεύθερα όποιο πρόγραμμα επιθυμούσε.
Πολύ αργότερα, στα τέλη της δεκαετίας του 1980, εκσυγχρονίστηκε ο θεσμός του ραδιοφώνου και καθορίστηκαν οι όροι κι οι προϋποθέσεις για την ίδρυση ενός ραδιοφωνικού σταθμού, τοπικής ή πανελλήνιας εμβέλειας.
Το ραδιόφωνο στη νέα ψηφιακή εποχή
Το σύγχρονο ραδιόφωνο εξακολουθεί να αποτελεί μέσο ψυχαγωγίας και ενημέρωσης. Έχει βρει τη θέση του και στο ίντερνετ με τη μορφή web ραδιοφώνου ενώ συνεχίζει ταυτόχρονα να εκπέμπει και μέσω ραδιοκυμάτων. Υπάρχει ως επιλογή στις «έξυπνες» συσκευές όπως είναι τα smartphones, τα tablets, ακόμα και στις smart TVs.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι το ραδιόφωνο θα συνεχίσει να συντροφεύει εκατομμύρια ανθρώπους στο σπίτι, στο γυμναστήριο, στο αυτοκίνητο, στα ταξίδια. Διαδικτυακό ή στα FM, το ραδιόφωνο εξακολουθεί να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας.
Η αξία του ραδιοφώνου αναδεικνύεται και μέσα από τις ντιζαϊνάτες συσκευές που εξακολουθούν να κυκλοφορούν μεγάλοι κατασκευαστές όπως οι Sony, Philips, Sharp, Akai, και πολλές άλλες.
Μπες στον κατάλογο του Κωτσόβολου και ανακάλυψε μια ευρεία γκάμα από επιτραπέζια και φορητά ραδιόφωνα. Για να ακούς τους αγαπημένους σου ραδιοφωνικούς σταθμούς με άνεση και στυλ!
