Όλα τα παιδιά λατρεύουν τα video games, ειδικά όταν στο σαλόνι υπάρχει μία παιχνιδοκονσόλα, ή και όταν ακόμα και οι γονείς περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους παίζοντας Candy Crush στο tablet, ή στο smartphone. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί γονείς αναρωτιούνται για το πόση ώρα επιτρέπεται ν’ ασχολούνται τα παιδιά με τα video games ή/και ποια παιχνίδια μπορεί να έχουν αρνητική επίδραση στη συμπεριφορά τους. Αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα απαντώνται παρακάτω.
Ποια video games θα μπορούσε να παίξει το παιδί μου;
Ας αρχίσουμε με το πιο βασικό (που πολλοί γονείς τείνουν να παραλείπουν) και αυτό είναι η ηλικιακή ταξινόμηση των video games. Όπως οι ταινίες και οι εκπομπές στην τηλεόραση, όλα τα video games φέρουν σήμανση καταλληλόλητας, και αξίζει να τους δώσεις προσοχή. Γιατί, εφόσον δεν επιτρέπεις στο παιδί σου να παρακολουθήσει μια ταινία ή εκπομπή στην τηλεόραση με σήμανση καταλληλόλητας για άνω των 18 ετών, τότε -αντίστοιχα- δεν πρέπει να παίζει video games με ενήλικο περιεχόμενο.
Ο πιο απλός τρόπος για να ελέγξεις το περιεχόμενο ενός video game είναι να συμβουλευτείς την ετικέτα PEGI rating (Pan-European Game Information) που υπάρχει στη συσκευασία ενός παιχνιδιού ή στην ιστοσελίδα αγοράς του τίτλου (αν πρόκειται για ψηφιακό παιχνίδι).
Το PEGI καθιερώθηκε για να βοηθήσει τους γονείς απ’ όλη την Ευρώπη να παίρνουν ενημερωμένες αποφάσεις για την αγορά παιχνιδιών για υπολογιστές, κονσόλες κ.λπ. Η λειτουργία του ξεκίνησε το 2003, αντικατέστησε τα ξεχωριστά συστήματα που ίσχυαν σε κάθε χώρα και πλέον ισχύει στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης (σε 30 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα).
Το εν λόγω σύστημα ηλικιακής ταξινόμησης έχει την πλήρη υποστήριξη των μεγαλύτερων κατασκευαστών παιχνιδομηχανών, όπως οι Sony, Microsoft και Nintendo, όπως και εταιρειών έκδοσης και ανάπτυξης παιχνιδιών σε όλη την Ευρώπη. Κάθε παιχνίδι εξετάζεται από επιτροπή ειδικών που αφού εξετάσουν ενδελεχώς το περιεχόμενό του, βγάζουν την ετυμηγορία τους για την καταλληλότητά του.
Τα αριθμητικά σύμβολα του PEGI που χρησιμοποιούνται για την ηλικιακή ταξινόμηση κάθε παιχνιδιού είναι τα 3, 7, 12, 16 και 18. Παρέχουν ένα αρκετά αξιόπιστο επίπεδο πληροφόρησης για το περιεχόμενο του παιχνιδιού ειδικότερα για την προστασία ανηλίκων από ακατάλληλα θεάματα. Να σημειωθεί, ωστόσο, ότι οι συγκεκριμένοι αριθμοί υποδεικνύουν μόνο καταλληλότητα περιεχομένου και όχι επάρκεια ικανοτήτων, δεξιοτήτων ή κατανόηση θεματικής. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι, αν το παιχνίδι είναι μεν κατάλληλο για μικρά παιδιά, αυτό δεν αποκλείει να είναι υπερβολικά δύσκολο ακόμα και για έναν ενήλικα.
Εκτός από τα αριθμητικά σύμβολα μπορείς να ενημερωθείς και για συγκεκριμένο περιεχόμενο του τίτλου, με μια ματιά στο πίσω μέρος της συσκευασίας του παιχνιδιού όπου απεικονίζονται συγκεκριμένες μορφές περιεχομένου, όπως αν το παιχνίδι περιέχει βρισιές, ναρκωτικά, σεξ ή βία. Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις ιδιαίτερα βίαιων ή εξειδικευμένων τίτλων ενδέχεται στο πίσω μέρος της συσκευασίας, στο χώρο των εικονιδίων, να βρεις και πιο λεπτομερείς περιγραφές για το περιεχόμενο του τίτλου.
Ευτυχώς, δεν περιέχουν όλα τα video games όπλα και βία. Υπάρχουν χιλιάδες παιχνίδια με ηλικιακή ταξινόμηση για μικρά και μεγάλα παιδιά και πολλά από αυτά είναι ιδανικά για όλη την οικογένεια.
Παιχνίδια που ενθαρρύνουν τη δημιουργικότητα
Σου συστήνουμε να ψάξεις για παιχνίδια που ενθαρρύνουν τη δημιουργικότητα όπως τα Minecraft, Lego Worlds, Super Mario Maker ή το Nintendo Labo για Nintendo Switch. Ειδικά το τελευταίο, αποτελεί μία εντελώς πρωτότυπη σειρά παιχνιδιών σχεδιασμένη για μικρούς και μεγάλους. Χρησιμοποιεί διάφορα bundles που περιλαμβάνουν προδιαμορφωμένα φύλλα από χαρτόνι και άλλα υλικά, τα οποία ο παίκτης μπορεί να συναρμολογήσει και να τα συνδυάσει με την οθόνη του Nintendo Switch ή και τα Joy-Con controllers για να δημιουργήσει διάφορες κατασκευές όπως π.χ. πιάνο, τιμόνι μοτοσυκλέτας ή αυτοκίνητου, καλάμι για ψάρεμα, στολή ρομπότ κ.ά. Κάποιες κατασκευές είναι πιο σύνθετες και περίπλοκες από άλλες, ωστόσο το παιχνίδι παρέχει αναλυτικές οδηγίες συναρμολόγησης. Τέτοιου είδους παιχνίδια συμβάλουν στην ανάπτυξη της φαντασίας και στη βελτίωση των γνωστικών δεξιοτήτων των παιδιών.
Αν έχεις tablet, η γνωστή εταιρεία ανάπτυξης Toca Boca έχει δημιουργήσει πολλά όμορφα και ενδιαφέροντα παιχνίδια για μικρά παιδιά που θα τους κεντρίσει το ενδιαφέρον και δεν θα βαρεθούν στα πρώτα 10 λεπτά ενασχόλησης. Το Super Mario Maker είναι ιδανικό για εκμάθηση του παιδιού σου σχετικά με την τέχνη και το σχεδιασμό παιχνιδιών και μπορείτε να δημιουργήσετε και να δοκιμάσετε μαζί πολλά εντυπωσιακά επίπεδα.
Μπορείς, επίσης, να εισάγεις το παιδί σου σε μερικά “old school” παιχνίδια που εκτός ότι αποτελούν σταθερή αξία, θα μάθει και τί video games συνήθιζες να παίζεις πριν από μερικές δεκαετίες. Τον τελευταίο καιρό έχουν κυκλοφορήσει πολλά remasters κλασσικών τίτλων όπως το Ratchet & Clank και το Crash Bandicoot, καθώς και νέες εκδόσεις αγαπημένων franchises όπως τα Legend of Zelda και Mario Kart. Οι συγκεκριμένοι τίτλοι είναι πιο “προσιτοί” στα παιδιά, σε σχέση με τα πρωτότυπα παιχνίδια τα οποία ήταν τρομερά δύσκολα, ακόμα και για τους πιο επιδέξιους ενήλικες.
Εναλλακτικά, δοκίμασε να βρεις φιλικές προς το παιδί εκδόσεις αγαπημένων σου παιχνιδιών, με τα οποία μπορείτε να παίζετε μαζί. Για παράδειγμα, εάν σου αρέσει το Grand Theft Auto, το οποίο είναι ακατάλληλο για ανηλίκους, δοκίμασε να παίξετε μαζί το Lego City Undercover. Αν είσαι λάτρης της σειράς παιχνιδιών DOOM, μπορείς να εισαγάγεις τα παιδιά σου στο μαγικό κόσμο του Splatoon. O τίτλος της Nintendo προσεγγίζει μ’ έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο τον όρο “shooter”, αφού επικεντρώνεται λιγότερο στο βίαιο ρεαλισμό και περισσότερο στη διασκέδαση για όλη την οικογένεια. Τέλος, υπάρχουν δεκάδες εκπληκτικά αθλητικά παιχνίδια όπως π.χ. το Mario Tennis που είναι ιδανικό (και) για μικρά παιδιά ή τα FIFA, NBA2K κ.λπ., που απευθύνονται σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Πόση ώρα θα πρέπει ν’ αφήνω το παιδί μου να παίζει video games;
Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχουν επίσημες κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με το πόση ώρα πρέπει ν’ αφήνουμε τα παιδιά να παίζουν video games. Ωστόσο, πολλές μελέτες σχετικά με τις πιθανές θετικές ή αρνητικές επιδράσεις των video games στα παιδιά καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα πάντα είναι θέμα ισορροπίας. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι τα παιδιά μας θα περνάνε ένα μέρος του ελεύθερου χρόνου τους εκτός σπιτιού και ότι θα κάνουν και άλλες δραστηριότητες στο σπίτι, όπως -για παράδειγμα- να διαβάζουν βιβλία ή ν’ απασχολούνται δημιουργικά με παιχνίδια και δραστηριότητες όπως π.χ. ζωγραφική, ή χειροτεχνίες.
Ασφαλώς και θα πρέπει να τους επιτρέπουμε να παίζουν και video games καθώς τα παιδιά έχουν ανάγκη να χαλαρώσουν. Ωστόσο δεν τους επιτρέπουμε να παίζουν video games όλη μέρα, με τον ίδιο τρόπο που δεν τ’ αφήνουμε να τρώνε συνέχεια σοκολάτες και άλλα γλυκά.
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες συστάσεις της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής, η χρήση οθονών πρέπει να αποφεύγεται στα παιδιά κάτω των 18 μηνών, με μόνη εξαίρεση την επικοινωνία μέσω βίντεο κλήσης. Για τα παιδιά 2 έως 5 ετών συνιστάται έως 1 ώρα χρήσης οθονών την ημέρα. Και στην περίπτωση αυτή προτείνεται επίβλεψη των παιδιών κατά τη χρήση συσκευών. Για τα παιδιά 6 ετών και άνω, οι γονείς πρέπει να θέσουν όρια για τον επιτρεπόμενο χρόνο χρήσης ηλεκτρονικών συσκευών μέσα στην ημέρα. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι οι γονείς να εξασφαλίσουν ότι τα παιδιά αυτής της ηλικίας δεν περνούν χρόνο μπροστά από την οθόνη σε βάρος άλλων – σημαντικών για την υγεία τους – δραστηριοτήτων, όπως η σωματική άσκηση και ο ύπνος.
Η απόλαυση που προσφέρουν στο παιδί τα video games, ειδικά όσο βελτιώνει τις επιδόσεις του και κερδίζει, μπορεί να είναι εθιστική. Το πρόβλημα ξεκινά όταν η υπερβολική αφοσίωση του παιδιού στα video games επηρεάζει άλλες πτυχές της ζωής του, όπως π.χ. το διάβασμα, ο ύπνος ή τις σχέσεις του με τους ανθρώπους γύρω του. Επομένως είναι σημαντικό για το παιδί να μάθει από μικρή ηλικία το τί σημαίνει σωστή διαχείριση χρόνου.
Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος ν’ απομακρύνω τα παιδιά μου από την οθόνη;
Είναι γενικά ευκολότερο ν’ αποσπάσεις τα παιδιά από τις παιχνιδοκονσόλες τους, αν συμφωνήσεις μαζί τους έναν προκαθορισμένο χρόνο παιχνιδιού πριν ξεκινήσουν να παίζουν. Δώσε τους και μια προειδοποίηση πέντε λεπτών πριν έρθει η ώρα να σταματήσουν το παιχνίδι, έτσι ώστε να έχουν την ευκαιρία να “σώσουν” την πρόοδό τους.
Οι γονείς θα πρέπει να είναι σταθεροί, αλλά λογικοί. Για παράδειγμα, εάν το παιδί πραγματικά χρειάζεται ένα-δυο λεπτά ακόμα για να ολοκληρώσει το παιχνίδι, δείξε ελαστικότητα. Σκέψου μόνο την γκρίνια που έχεις ν’ ακούσεις αν του κλείσεις την κονσόλα ακριβώς τη στιγμή που είναι έτοιμο να νικήσει το τελευταίο boss! Η πιο δραστική επιλογή είναι να του πεις ότι κάθε λεπτό που περνά παίζοντας μετά τη λήξη της προθεσμίας θα του κοστίσει πέντε λεπτά από το επόμενο παιχνίδι του.
Άλλος τρόπος – ακόμη πιο δραστικός, αλλά και πρακτικός – είναι η εφαρμογή γονικού ελέγχου στις κονσόλες, τον υπολογιστή και σε άλλες συσκευές στις οποίες το παιδί παίζει video games. Στα Windows 10, για παράδειγμα, μπορείς να φτιάξεις ξεχωριστούς λογαριασμούς για τα παιδιά (εφαρμόζοντας γονικό έλεγχο) πηγαίνοντας στις Ρυθμίσεις > Ενημέρωση και ασφάλεια > Ασφάλεια των Windows και Επιλογές οικογένειας. Στην ομάδα “Γονικός έλεγχος”, μπορείς να ορίσεις κατάλληλα χρονικά όρια, αλλά και άλλους περιορισμούς για τα παιδιά, όπως π.χ. ορισμός συγκεκριμένων τοποθεσιών web που τα παιδιά σου θα μπορούν να επισκέπτονται.
Οι κονσόλες της τωρινής γενιάς – PS4, Xbox One και Nintendo Switch – έχουν ακόμη πιο προηγμένο γονικό έλεγχο σε σχέση με τις προηγούμενες κονσόλες, προσφέροντας περισσότερες επιλογές για τους γονείς. Μπορείς να ορίσεις χρονικά όρια, περιορισμό πρόσβασης σε περιεχόμενο (παιχνίδια, εφαρμογές, τοποθεσίες στο διαδίκτυο) ή ακόμα και ν’ αποκλείσεις την αγορά περιεχομένου χωρίς έγκριση γονέα.
Με αυτόν τον τρόπο το παιδί ακολουθεί πιο εύκολα το πρόγραμμα που του έχεις ορίσει, καθώς ξέρει πότε θα ξεκινήσει και πότε θα τελειώσει το παιχνίδι, και εσύ θα γλυτώσεις τα παράπονα και τις διαμαρτυρίες. Η εφαρμογή χρονικών ορίων είναι ακόμα πιο ιδανική λύση για τα παιδιά που παίζουν πολλές ώρες online games και δεν ξεκολλάνε από την οθόνη τους. Και για να μην υπάρχουν παράπονα, μπορείς να τα ενημερώσεις ότι το παιχνίδι τους δεν διακόπτεται απότομα καθώς λίγα λεπτά πριν ολοκληρωθεί ο προκαθορισμένος χρόνος παιχνιδιού, εμφανίζεται στην οθόνη σχετική ειδοποίηση, ώστε να έχουν το χρόνο να “σώσουν” την πρόοδό τους.
Τι μπορώ να κάνω αν ο φίλος του παίζει ένα ακατάλληλο παιχνίδι;
Η διαχείριση της έκθεσης του παιδιού σου σε ακατάλληλα video games που βρίσκονται σε σπίτια φίλων του είναι μια αρκετά δύσκολή υπόθεση: πώς θα πεις σ’ έναν άλλο γονέα ότι τα παιδιά δεν πρέπει να παίζουν παιχνίδια ακατάλληλα για την ηλικία τους, χωρίς να αισθανθεί ότι τον κρίνεις;
Το καλύτερο που μπορείς να κάνεις είναι να επικεντρωθείς στο παιδί σου, εξηγώντας στον άλλο γονέα πόσο ανησυχείς για το επίπεδο της ωριμότητάς του, για το πόσο εύκολα επηρεάζεται από τις βίαιες εικόνες κ.λπ. Το πιο πιθανό είναι ότι ο άλλος γονέας θα είναι συγκαταβατικός απέναντί σου, ακόμα κι αν όλα αυτά του φανούν υπερβολικά.
Να σημειώσουμε ωστόσο, ότι δεν υπάρχουν τεκμηριωμένα στοιχεία για τη σχέση μεταξύ video games και βίαιης συμπεριφοράς. Με άλλα λόγια, αν το παιδί τύχει να παίξει κάποια βίαια παιχνίδια, δεν σημαίνει ότι θα γίνει ο νταής του σχολείου ή μανιακός. Το σημαντικό είναι να διατηρείς με το παιδί έναν ανοικτό και ειλικρινή δίαυλο επικοινωνίας. Εάν έχεις έφηβο παιδί, κάνε ό,τι καλύτερο μπορείς να καταλάβεις τις ανησυχίες του.
Να θυμάσαι ότι τα video games μπορούν να είναι εξαιρετικός τρόπος διασκέδασης για τα παιδιά. Μπορούν να τα διδάξουν πώς να δημιουργήσουν και πώς να παίξουν. Είναι συναρπαστικά, εμπνευσμένα, τρομακτικά, όμορφα και ξεκαρδιστικά, πολλές φορές όλα τα παραπάνω μαζί. Μα πάνω απ’ όλα είναι διασκεδαστικά, τόσο για τα παιδιά όσο και για τους μεγάλους.