Από τον Θωμά Κ. Ευθυμίου
Συμπληρώνονται φέτος τα 70 χρόνια της παρουσίας του Ράλλυ Ακρόπολις στα κοινωνικά / αγωνιστικά δρώμενα της χώρας μας και καταγράφουμε σημαντικά τοπόσημα του αγώνα που πλέον έχουν γίνει σημεία αναφοράς στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Χωριά, περιοχές, άνθρωποι και θρύλοι των οποίων τα ονόματα είναι πλέον συνυφασμένα με την ευρύτερη, αλλά και άμεσα συνδεδεμένη έννοια του μεγάλου μας αγώνα.
Ως τοπόσημο λοιπόν ορίζεται ένα αντικείμενο στον χώρο, ή ένα τοπωνύμιο, το οποίο χαρακτηρίζει ένα συγκεκριμένο τόπο και μέσω αυτού ο άνθρωπος έχει στιγματίσει την περιοχή δράσης του. Εν προκειμένω τα ακόλουθα τοπωνύμια έχουν “σημαδέψει” το Ράλλυ Ακρόπολις! Ας γνωρίσουμε μερικά από αυτά.
Ιερός Βράχος της Ακρόπολης / Παρθενώνας
Ένα σημείο αναφοράς για την ύπαρξη του αγώνα! Η εμβληματική τοποθεσία – μνημείο που έδωσε το όνομά της στον ελληνικό αγώνα που έμελλε να αποτελέσει τμήμα της ραχοκοκαλιάς του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος Ράλλυ (WRC). Την ονομασία του ο αγώνας, από Ράλλυ ΕΛΠΑ το 1952 σε Ράλλυ Ακρόπολις το 1953, την οφείλει στον επικεφαλής του αγωνιστικού τμήματος της λέσχης Απόστολο Νικολαΐδη, ο οποίος βλέποντας την απήχηση των πρώτων δύο διοργανώσεων, στη συνεδρίαση της 19/11/1952 πρότεινε τη μετονομασία του σε «Διεθνές Ράλλυ Ακρόπολις». Τα υπόλοιπα είναι ιστορία! Μεγάλη, πλούσια, μοναδική! Για δεκαετίες η συγκέντρωση των αγωνιστικών αυτοκινήτων στην Οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου, στα προπύλαια της Ακρόπολης των Αθηνών και η φωτογράφιση της αφετηρίας με φόντο το Ηρώδειο και τον Παρθενώνα έγιναν εικόνες συνώνυμες ενός κραταιού παγκόσμιου αθλητικού γεγονότος.
Ταρζάν
Μία θρυλική Ειδική Διαδρομή, που αγαπήθηκε όσο καμία. Γι’ αυτό και ο κόσμος, οι φίλοι και θεατές του Ράλλυ Ακρόπολις την ψήφισαν στο Hall Of Fame ως την καλύτερη Ε.Δ. του αγώνα! Το όνομα «Ταρζάν» προέρχεται από τον τέως αστυνομικό Γιώργο Μπούργο, ο οποίος καταγόταν από τα Φουρνά Ευρυτανίας, και ζούσε στην Αθήνα. Έπασχε από φυματίωση και οι γιατροί τότε του έδωσαν λίγους μήνες ζωής. Στη συνέχεια μετακόμισε στα Φουρνά, και στην «τριάδα» των νομών Ευρυτανίας, Φθιώτιδας και Καρδίτσας, στο ύψωμα της περιοχής Ζαχαράκι έχτισε μόνος του μία καλύβα, μετέπειτα παράπηγμα και από εκεί που ήταν να αποβιώσει, έφτασε σε ηλικία 92 ετών για να χάσει τη ζωή του τελικά από ληστές! Και κάπως έτσι, ερημίτης ων, μέσα στα χιόνια και τις κακοκαιρίες, αλλά και στον παράδεισο της δύσης, του αποδόθηκε από τους περίοικους και ταξιδιώτες το παρατσούκλι «Ταρζάν» για να τον προσομοιάσει με τον θρύλο της ζούγκλας.
Το Ράλλυ Ακρόπολις πέρασε από την καλύβα του μπάρμπα-Γιώργου, για πρώτη φορά το 1975, στην 22η διοργάνωσή του και τότε η Ειδική Διαδρομή ονομαζόταν Φουρνά. Η Ε.Δ. εμφανίστηκε για πρώτη φορά με το νέο όνομα «Ταρζάν» στο 26ο Ράλλυ Ακρόπολις του 1979, προς τιμήν του Γιώργου Μπούργου, που ήταν πλέον μια πολύ γνωστή και συμπαθής φιγούρα μεταξύ των οδηγών – Ελλήνων και αλλοδαπών – και των διοργανωτών του αγώνα. Ο «Ταρζάν» όμως δεν είχε δώσει απλά το όνομά του στην Ε.Δ., αλλά κυριολεκτικά την χαρακτήριζε σε επίπεδο μνημειώδους σκληρότητας. Από τότε μέχρι σήμερα, με άλλες κατευθύνσεις ή ονομασίες συνέχιζε να παραμένει «φόβητρο» των αγωνιζομένων. Στο 50ο Ράλλυ Ακρόπολις του 2003, όταν η διοργάνωση γιόρταζε το αργυρό Ιωβηλαίο της, μια Ε. Δ. με την ονομασία «New Tarzan», πραγματοποιήθηκε δύο φορές, αποτίνοντας φόρο τιμής στην κληρονομιά της διαδρομής στη διοργάνωση. Είχε και παράδοξα αυτή η Ειδική Διαδρομή σπαστήρι. Ήταν από τις αγαπημένες του αείμνηστου Colin McRae ο οποίος – κατά δήλωσή του – δεν τη φοβήθηκε ποτέ, αλλά αντίθετα εκεί μέσα κέρδιζε τους αντιπάλους του με μεγάλες διαφορές. Επίσης, παρόλο που η Ε.Δ. Ταρζάν ήταν «σιδεροφάγος» (αργκό έκφραση για να δείξει ότι διέλυε τα αυτοκίνητα από την σκληρότητά της), όλοι οι οδηγοί του WRC που είχαν τρέξει εκεί, απλά τη λάτρεψαν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό του Didier Auriol, ο οποίος τον Ιούνιο του 1991, διέλυσε έναν εμπρός τροχό και την ανάρτησή του εκεί, χάνοντας το προβάδισμα και τη συνολική νίκη στον αγώνα με την Lancia Delta Integrale. Ωστόσο, αργότερα δήλωσε ότι ο «Ταρζάν» ήταν η αγαπημένη του ειδική διαδρομή Ράλλυ Ακρόπολις.
Ξενοδοχείο Καλαφάτης / Ιτέα
Θα μπορούσε ένα οικογενειακό επαρχιακό ξενοδοχείο στο κέντρο της Ελλάδας να αποτελέσει την «έδρα» των εργοστασιακών ομάδων του Ράλλυ Ακρόπολις για δεκαετίες; Κι όμως μπόρεσε… Το Hotel Kalafati στην Ιτέα, δεν ήταν απλά ένα ξενοδοχείο που κατέλυαν κάποιες αγωνιστικές ομάδες για να κάνουν δοκιμές εξέλιξης για το Ράλλυ Ακρόπολις. Ή μάλλον καλύτερα, έτσι ξεκίνησε για να γίνει αργότερα η βάση όλων των εργοστασίων. Κοινός παρονομαστής; Ο Αντρέας Καλαφάτης, ο ένας από τα δύο αδέλφια – ο άλλος είναι ο Κώστας – που έχουν το ξακουστό ξενοδοχείο στο WRC και είναι μία πολυσχιδής προσωπικότητα, με διαχρονικές γνωριμίες στον κόσμο των ράλλυ: από ξενοδόχος, μάγειρας, συνοδηγός, ευκαιριακός μηχανικός, δεξί χέρι παγκόσμιων πρωταθλητών, αξιόπιστος συνομιλητής των rally managers, φίλος με πολλούς αγωνιζόμενους, στενός συνεργάτης με αποδοχή από team principals.
Πως έχτισε αυτή τη σχέση; Από τη δεκαετία του ’70 που βρέθηκαν εκεί οι πρώτες ομάδες, το Ξενοδοχείο Καλαφάτης σταδιακά έπαψε να είναι μόνο χώρος διαμονής και διανυκτέρευσης. Έγινε ένας «ναός των ράλλυ». Πήγαινες εκεί χωρίς να έχεις κάνει κράτηση και σου έβρισκαν δωμάτια. Σου έδιναν χώρο για επισκευές του αυτοκινήτου σου, σε ενημέρωναν για τους δρόμους της περιοχής. Και σου έλυναν ό,τι πρόβλημα είχες: από ιατρικό θέμα, οικονομικό, περίεργης διατροφής, ακόμα και κοινωνική συμβουλευτική παρείχαν, αφού με ένα ζεστό λόγο και αισιοδοξία έπαιρνες τα επάνω σου.
Άγνωστες συμπεριφορές για τους ξένους όλα αυτά, αλλά οι παγκόσμιοι το εκτίμησαν. Δεν είναι λίγο να φεύγουν από την Ελλάδα ομάδες όπως το Toyota Team Europe, ή η Mitsubishi Ralliart, ή η Lancia Martini και να σου αφήνουν πίσω φορτηγά και αγωνιστικά δοκιμών αξίας πολλών – πολλών εκατομμυρίων δραχμών (τότε) απλά γιατί σου είχαν εμπιστοσύνη. Άφηναν τα κλειδιά από φορτηγά, αγωνιστικά κλπ. στον Αντρέα και έφευγαν για να πάνε σε έναν άλλο αγώνα σε άλλο μέρος του κόσμου και γύριζαν μετά από 1-2 εβδομάδες για να συνεχίσουν δοκιμές εξέλιξης για το Acropolis και όλα ήταν στη θέση τους.
Και πως ξεκίνησαν όλα; Όπως θυμάται ο Ανδρέας Καλαφάτης «αυτός που πρώτος μπήκε στο ξενοδοχείο μας, ήταν ο Ινδο-Κενυάτης Sekhar Mehta, μαζί με τη σύζυγό του Yvonne που ήταν και συνοδηγός του. Ήταν με τη δική του ομάδα με Datsun, ευγενής, προσιτός, διακριτικός και πολύ συνεργάσιμος.
Μετέωρα
Κάποτε το Ακρόπολις έφτανε μέχρι τον Όλυμπο και η Ε.Δ. Μετέωρα ήταν η πρώτη του Σκέλους Καλαμπάκα 1- Καλαμπάκα 2, που περιλάμβανε Ε.Δ. στα πέριξ του μυθικού όρους. Οι φωτογραφίες με τις πλαγιολισθήσεις των αυτοκινήτων που συμμετείχαν στο Ράλλυ Ακρόπολις στην Ειδική Διαδρομή των Μετεώρων, με το πολύ καλής ποιότητας οδόστρωμα και φόντο την Ιερά Μονή Αγίου Στεφάνου να βρίσκεται στην κορυφή του βράχου, είναι συνδεδεμένες διαχρονικά ως εκείνες από τις Ειδικές Διαδρομές που έδωσαν μία πλέον από τις αντιπροσωπευτικότερες φωτογραφίες στην ιστορία του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος Ράλλυ. Μάλιστα, μετά την αντίστοιχη φωτογραφία της εκκίνησης του αγώνα με φόντο τον Παρθενώνα, οι φωτογραφίες των Μετεώρων είναι απόλυτα οι πλέον αντιπροσωπευτικές για το Ράλλυ Ακρόπολις.
Για να φτάσει κάποιος εκεί, στην ανοιχτή αριστερή στροφή που μετά ακολουθούσε ήπια δεξιά στο περιβόητο γεφυράκι, χρειαζόταν να παρκάρει στον περιφερειακό ασφάλτινο δρόμο πρόσβασης των μοναστηριών, πράγμα που σήμαινε ότι είχες αρκετό περπάτημα για να φτάσεις σε αυτό το σημείο. Αποκαλέστηκε «περιβόητο γεφυράκι», αυτό που ακολουθούσε ως γωνία λήψης από την εικόνα που βλέπετε, γιατί εκεί γίνονταν ομηρικές μάχες μεταξύ φωτογράφων και τηλεοπτικών συνεργείων για μία καλή θέση.
Λαμία / Φθιώτιδα
Αμφότερες οι ονομασίες είναι αυτές που αποτελούν – δικαίως – τη μητρόπολη του μηχανοκίνητου αθλητισμού στην Ελλάδα!
Βλέπετε η τοπική λέσχη αυτοκινήτου στη Λαμία, η αύρα και η προσωπικότητα των ανθρώπων, το κλίμα και ίσως μία μεταφυσική συνθήκη να έχουν ορίσει τη Φθιώτιδα ως εκείνο το μέρος που γεωγραφικά έχει την πιο «ραλλιάρικη» αγάπη, αντίληψη, διάθεση, ή όπως αλλιώς θέλετε να ονομάσετε. Είναι ενδεικτικό ότι σε οποιαδήποτε αγωνιστική εκδήλωση με αυτοκίνητα, ανεξαρτήτως του που προσμετράει και σε πιο πρωτάθλημα κλπ, στη Φθιώτιδα έχεις δύο πράγματα δεδομένα: εξαιρετικές Ειδικές Διαδρομές και πάντα πλήθος θεατών! Βέβαια οι Ειδικές Διαδρομές του Ράλλυ Ακρόπολις στην πορεία των χρόνων οι οποίες ήταν τεχνικότατες, δύσκολες, απαιτητικές αλλά και οδηγικά απολαυστικές πέρασαν στο υποσυνείδητο των αγωνιζομένων και κάπως έτσι χτίστηκε μία σχέση λατρείας με τη γεωγραφική αυτή περιοχή, που συνοδεύτηκε επίσης από την άδολη αγάπη των κατοίκων για ό,τι πάει γρήγορα και δίνει θέαμα. Ειδικές Διαδρομές όπως Παύλιανη, Καλοσκοπή, Οινοχώρι, Χάνι Ζαγγανά, Μοσχοκαρυά, Μακρυράχη, Ταρζάν, Τσούκα, Συκέα, Πύργος, Στρώμη κλπ είναι θεμέλιοι λίθοι στη σχέση χιλιάδων θεατών με τους αγωνιζόμενους και τη σπάνιας ομορφιάς φύση.
Δεν είναι τυχαίο, ότι όταν το 2021 ανακοινώθηκε η επιστροφή του Ράλλυ Ακρόπολις στο WRC στη Λαμία, αγωνιζόμενοι με αγωνιστικά αυτοκίνητα, αλλά και απλοί φίλοι του σπορ, παρέλασαν κορναρίζοντας στους δρόμους της πόλης για να υποδεχθούν το χαρμόσυνο νέο.
Καρούτες
Αν ρωτήσεις αγωνιζόμενους για τις Καρούτες, θα σου την αποκαλέσουν «Ειδικάρα» με το «ε» κεφαλαίο… Μία Ε.Δ. με τα όλα της, απόλυτα αντιπροσωπευτική της δημοφιλίας του Ράλλυ Ακρόπολις. Η κλασσική πορεία της από το λιλιπούτειο χωριό Καρούτες, που είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1.040 μέτρων στις πλαγιές της Γκιώνας, μετά το Λιδωρίκι στην Φωκίδα, προς τον νότο έχει τα πάντα. Αλλαγές ποιότητας και χάραξης οδοστρώματος, ευθείες για μεγάλες ταχύτητες, θεαματικές στροφές, φουρκέτες, γαρμπίλι που γλιστράει συχνά ακραία και δάσος. Στην περιοχή υπάρχει πληθώρα χωματόδρομων που ανοίχθηκαν για την εξόρυξη του βωξίτη, οι οποίοι συντηρούνται άψογα. Σε τέτοιους δρόμους κινείται και η ονομαστή Ε.Δ. που στη μεγάλη της εκδοχή, διασχίζει την άσφαλτο που ενώνει την Άμφισσα με την Αγία Ευθυμία και καταλήγει στην Ιτέα. Διαδρομή που όταν την κάνεις, βγαίνεις καλύτερος οδηγός, όπως πολύ χαρακτηριστικά την περιγράφουν Έλληνες και ξένοι αγωνιζόμενοι!
Γαλατάς / Πόρος
Επί σειρά ετών στην δεκαετία του ’80 τερμάτισαν εκεί τα μεγάλα Ακρόπολις, εκείνα των 45-52 Ειδικών Διαδρομών. Το να φτάσεις στον Πόρο, συγκεκριμένα στον Γαλατά, το χωριουδάκι που φεύγουν τα καραβάκια για τον Πόρο, ήταν η επιστροφή στην Ιθάκη για τους εξουθενωμένους αγωνιζόμενους. Η φωτογραφία στα καπό των αυτοκινήτων τους με φόντο το νησί ήταν ανταμοιβή μίας εξαντλητικής εβδομάδας.
Και μετά την ανασυγκρότηση εκεί, τον λόγο είχε η αναψυχή! Αγωνιστικά αυτοκίνητα και πληρώματα έμπαιναν σε ferry boat και έρχονταν στον Πειραιά, για να κατευθυνθούν συνοδεία οργάνων της τροχαίας στο καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό στάδιο για τον επίσημο τερματισμό. Μία σπάνια εμπειρία που ακόμα και βετεράνοι του Ράλλυ Ακρόπολις θυμούνται με έκδηλη χαρά και συγκίνηση.
Βλέπετε η αποσυμπίεση και η αποφόρτιση συνοδεία αναψυκτικών και της υπέροχης θέας του Σαρωνικού σε συνδυασμό με τα εορταστικά μπουγέλα ή τα αλληλοπειράγματα, δεν ξεχνιούνται εύκολα.
Λαγονήσι
Από εκεί ξεκίναγαν όλα! O Τεχνικός Έλεγχος των αυτοκινήτων που γινόταν παλιά μία εβδομάδα πριν τον αγώνα, για τους χιλιάδες θεατές ήταν η πρόγευση. Το πρόγευμα, ενός λουκούλειου γεύματος και δείπνου! Εκεί είχες να δεις από κοντά και να αγγίξεις τα σπουδαία αγωνιστικά αυτοκίνητα, να μιλήσεις πρόσωπο με πρόσωπο με διάσημους οδηγούς, αλλά και μάθεις τα τελευταία νέα για τον αγώνα.
Εκεί, στο ομώνυμο ξενοδοχείο κατέλυαν και οι εργοστασιακές ομάδες και τα πληρώματα με τις οικογένειές τους και απολάμβαναν λίγο από την τουριστική εκδοχή της Ελλάδας. Το κερασάκι στην τούρτα ήταν τα βουτήγματα στην πισίνα των στελεχών των ομάδων που κέρδισαν τον αγώνα. Και το βράδυ, το τελευταίο βράδυ του Ακρόπολις, ένα επίσημο δείπνο για την τελετή λήξης. Αξέχαστες στιγμές…
ΟΑΚΑ
Τρεις φορές διεξήχθη Υπερειδική Διαδρομή στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας (2005, 2006, 2022), το γνωστό μας ΟΑΚΑ. Τιw δύο από αυτές ήταν sold out (2005, 2022).
Αν ανατρέξει κάποιος στο παρελθόν θα διαπιστώσει ότι ακόμα και σήμερα εκείνο το εγχείρημα του 2005 που έγινε για πρώτη φορά η Ε.Δ. στο ΟΑΚΑ, παραμένει εξεζητημένο, σπάνιο και τρελό. Μόνο που όταν αποφασίσουν οι Έλληνες να κάνουν κάτι μεγάλο, αφήνει εποχή. Αποδεδειγμένα! Αργά το βράδυ εκείνης της Πέμπτης του Ιούνη στο μακρινό 2005, μετά την επίδειξη των ιστορικών αγωνιστικών αυτοκινήτων, ο κόσμος άρχισε να φεύγει και το ΟΑΚΑ να αδειάζει. Κανένας, πιστέψτε με, δεν ασχολήθηκε με το ποιος κέρδισε τη Σούπερ Ειδική που διεξάγονταν με μονομαχίες ανά δύο αγωνιστικά με χωμάτινα λάστιχα σε ασφάλτινη επιφάνεια. Όλοι έφευγαν γεμάτοι από θέαμα, ικανοποίηση και χαρά. Εκείνη η Πέμπτη γέννησε ομολογουμένως μία ακόμα γενιά θεατών του Ακρόπολις!
Την επόμενη μέρα, στη Valencia, ο ιδιοφυής Santiago Calatrava, βλέποντας τις εφημερίδες και τις αναφορές στην ισπανική τηλεόραση για το «έπος του WRC στο ΟΑΚΑ», θα κοίταξε τη Μεσόγειο από το παράθυρο του γραφείου του και χαμογελώντας θα σκέφτηκε: «Είναι τρελοί αυτοί οι Έλληνες».
Φιλοπάππου
Εκεί «τελείωναν» όλα. Στου Φιλοππάπου ή τον «Λόφο Μουσών», τον έκλαμπρο ιστορικό λόφο με το ομώνυμο μνημείο στην κορυφή του, ενέργεια του Ύπατου Φιλοπάππου κατά τη Ρωμαϊκή εποχή, που έδωσε και το όνομά του στον λόφο, δίπλα από τον έτερο παρακείμενο της Πνύκας, όπου η φιλοσοφία και οι δημόσιες διαμάχες έδιναν και έπαιρναν, στον λόφο λοιπόν του Φιλοπάππου γινόταν η επίσημη απονομή των επάθλων του Ράλλυ Ακρόπολις για δεκαετίες. Βασιλείς, πρωθυπουργοί και υπουργικά συμβούλια ανέβαιναν στον λόφο και απένειμαν στους νικητές και διακριθέντες τα βαρύτιμα κύπελλα και έπαθλα! Τέλος η φωτογραφία των «πρωτευσάντων» με φόντο τον Παρθενώνα, ήταν οριακά υποχρεωτική! Στον καφέ που ακολουθούσε στον Διόνυσο, άπαντες εξιστορούσαν τις εμπειρίες τους.
Φωτογραφίες: Κακολύρης, acropolisrally.gr, αρχείο Θ.Κ.Ε.
