Το ξέρεις ότι από τα τρόφιμα που ψωνίζει σ’ ετήσια βάση ο μέσος Έλληνας, 80 κιλά περίπου δεν καταλήγουν στο πιάτο του αλλά στα σκουπίδια, επειδή χάλασαν πριν προλάβει να τα καταναλώσει;
Όπως είναι φυσικό, το πρόβλημα με τη σπατάλη τροφίμων κάθε άλλο παρά περιορίζεται στην Ελλάδα, ωστόσο όπως παντού, έτσι και στη χώρα μας, βλάπτει το περιβάλλον αλλά και τον οικογενειακό προϋπολογισμό, προσθέτοντας περιττά έξοδα. Έξοδα που, πέρα από τα ψώνια και το μαγείρεμα με μέτρο, μπορούν να περιορισθούν σημαντικά μ’ έναν καταψύκτη, ο οποίος θ’ αναλάβει να διατηρήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα το μαγειρεμένο φαγητό που περίσσεψε, ή τα παραπανίσια ψώνια από τη λαϊκή και το σουπερμάρκετ.
Ωστόσο, ορισμένες παρανοήσεις που κυκλοφορούν για τους καταψύκτες περιορίζουν τη συμβολή που θα μπορούσαν να έχουν στο να περιορίσουν τις προμήθειες ενός νοικοκυριού που τελικά πάνε στο βρόντο ή, αντίθετα, οδηγούν στη λανθασμένη χρήση τους. Παρακάτω, ξεδιαλύνουμε μερικούς από τους πιο διαδεδομένους «μύθους», σχετικά με τις δυνατότητες και τους περιορισμούς της λειτουργίας της κατάψυξης.
1ος μύθος: Με την κατάψυξη χάνεται η διατροφική αξία των τροφών
Αρκετές επιστημονικές μελέτες, όπως για παράδειγμα έρευνες του Αμερικανικού Πανεπιστημίου της Μινεσότα, έχουν δείξει πως η κατάψυξη έχει ελάχιστη επίδραση στα θρεπτικά συστατικά και τις βιταμίνες. Έτσι, στην περίπτωση του κρέατος, των ψαριών και του μαγειρεμένου φαγητού, η διατροφική αξία των κατεψυγμένων τροφίμων έχει ελάχιστη διαφορά απ’ αυτή των φρέσκων. Μάλιστα, οι φρεσκοκατεψυγμένες τροφές (π.χ. τα ψάρια) διατηρούν σε μεγαλύτερο βαθμό τη διατροφική τους αξία, από τις φρέσκες τροφές που «περνούν» από ψυγεία, ώστε να διατηρηθούν στο χρονικό διάστημα μεταφοράς τους από το σημείο παραγωγής στα σημεία πώλησης.
Εξαίρεση στον παραπάνω κανόνα αποτελεί η βιταμίνη C που περιέχουν αρκετά φρούτα και λαχανικά. Ωστόσο, η απώλειά της μειώνεται δραστικά αν οι τροφές ζεματισθούν πρώτα, πριν καταψυχθούν. Έτσι, αν «βαπτισθούν» για λίγο (2-3 λεπτά) σε βραστό νερό και μπουν στον καταψύκτη αφού κρυώσουν, θα διατηρήσουν ακόμη περισσότερη από την περιεκτικότητά τους σε βιταμίνη C, όπως επίσης και την υφή και την όψη τους.
2ος μύθος: Μπορούν να καταψυχθούν όλα τα τρόφιμα
Όχι, επειδή ορισμένες τροφές δεν «αντέχουν» σε τόσο χαμηλές θερμοκρασίες. Έτσι, καλό είναι ν’ αποφεύγεις την αποθήκευση των μαλακών φρούτων και των λαχανικών σαλάτας, επειδή η μείωση της θερμοκρασίας επιδρά αρνητικά στην υφή τους, με συνέπεια να δείχνουν «μαραμένα» όταν ξεπαγώσουν.
Το ίδιο ισχύει και με τα φρούτα που έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε νερό, όπως π.χ. το καρπούζι. Επίσης, ούτε τα αυγά και οι λιπαρές τροφές ενδείκνυνται για την κατάψυξη, αφού θα «κόψουν».
3ος μύθος: Οι χαμηλές θερμοκρασίες «σκοτώνουν» τα βακτήρια
Δεν τα «σκοτώνει» αλλά τα αδρανοποιεί, κάτι που σημαίνει πως όσο το τρόφιμο είναι κατεψυγμένο εμποδίζεται ο πολλαπλασιασμός τους. Ο λόγος είναι πως με την κατάψυξη παγώνει το νερό που περιέχουν τα τρόφιμα, το οποίο είναι απαραίτητο για να την ανάπτυξη των μικροοργανισμών.
Το αποτέλεσμα είναι πως οι τροφές μπορούν να διατηρηθούν για μήνες, με απόλυτη ασφάλεια. Από την άλλη πλευρά, το γεγονός ότι τα βακτήρια δεν «νεκρώνονται» έχει ως συνέπεια η απόψυξη να πρέπει να γίνεται με πολλή προσοχή ώστε να μην αλλοιωθεί το τρόφιμο, αφού μόλις αρχίσει να ξεπαγώνει το νερό, αρχίζει και η ανάπτυξη των μικροοργανισμών.
4ος μύθος: Τα τρόφιμα διατηρούνται απεριόριστα στην κατάψυξη
Όχι, γιατί μετά την πάροδο ενός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος, το οποίο είναι ιδιαίτερο για κάθε κατηγορία τροφίμων, υποβαθμίζεται η θρεπτική τους αξία. Αυτός είναι ο λόγος που όλοι οι κατασκευαστές καταψυκτών αναφέρουν στα manual των μοντέλων τους, τους μέγιστους χρόνους διατήρησης μίας σειράς από φρέσκα τρόφιμα (π.χ. άσπρο και κόκκινο κρέας, ψάρια). Επίσης, στα τρόφιμα που αγοράζονται κατεψυγμένα, θα πρέπει να τηρείται η ημερομηνία λήξης που υπάρχει στη συσκευασία τους.
5ος μύθος: Οι καταψύκτες «καίνε» πολύ ρεύμα
Όπως συνέβη και στις υπόλοιπες ηλεκτρικές συσκευές, έτσι και στους καταψύκτες, η ενεργειακή τους απόδοση έχει μειωθεί δραστικά τα τελευταία χρόνια, με την ανάπτυξη τεχνολογιών και υλικών που επιτρέπει τη λειτουργία τους με πολύ λίγο ρεύμα. Έτσι, για παράδειγμα, αυτή τη στιγμή υπάρχει στην αγορά μοντέλο μικτής χωρητικότητας 257 λίτρων που, με βάση την ενεργειακή του σήμανση, χρειάζεται για έναν ολόκληρο χρόνο μόλις 130 κιλοβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας, για να συντηρήσει τις προμήθειες που θ’ αποθηκευτούν στο εσωτερικό του.
Για να καταλάβει κανείς ότι αυτή η ενεργειακή κατανάλωση είναι αρκετά μικρή, αρκεί να σκεφτεί πως το ίδιο περίπου ρεύμα θα «κάψει» και μία τηλεόραση 50 ιντσών σε 2,5 μήνες, αν μένει σε λειτουργία όλο το 24ωρο.
6ος μύθος: Το ασφαλέστερο ξεπάγωμα γίνεται αφήνοντας το τρόφιμο σε θερμοκρασία δωματίου
Για την ακρίβεια ισχύει το αντίθετο, αφού είναι ο πιο επικίνδυνος τρόπος για ν’ αλλοιωθεί η τροφή. Ο λόγος είναι πως το τρόφιμο θα ξεκινήσει να ξεπαγώνει από τις εξωτερικές του περιοχές, όπου με τη μετατροπή του νερού σε πάγο θ’ αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται τα βακτήρια. Έτσι, μέχρι ν’ αποψυχθεί και το εσωτερικό του, για το οποίο θα χρειαστούν αρκετές ώρες, είναι πιθανό στην επιφάνειά του να έχει αλλοιωθεί από τους πολλαπλασιασμούς των βακτηρίων που θα έχουν μεσολαβήσει.
