Τα αντικολλητικά σκεύη είναι ιδιαίτερα δημοφιλή, καθώς μας επιτρέπουν να μαγειρεύουμε εύκολα, γρήγορα και υγιεινά, με ελάχιστο λάδι. Τηγάνια, ταψιά, κατσαρόλες, φόρμες ψησίματος με την ειδική αντικολλητική επίστρωση κάνουν το μαγείρεμα πιο εύκολο και ξέγνοιαστο, αφού με τη βοήθειά τους μαγειρεύουμε χωρίς άγχος μήπως κολλήσει το φαγητό.
Από το 1958 που εμφανίστηκαν στην αγορά τα πρώτα αντικολλητικά μαγειρικά σκεύη, οι κατασκευαστές μαγειρικών σκευών έχουν «ανεβάσει» κατά πολύ την ποιότητα κατασκευής με την πάροδο του χρόνου. Πλέον, οι αντικολλητικές επιστρώσεις είναι ακόμη πιο ασφαλείς κι ανθεκτικές στις γρατζουνιές. Μάλιστα, είναι τόσο ανθεκτικές, που ορισμένοι κατασκευαστές ισχυρίζονται ότι μπορείς ακόμα και να χρησιμοποιήσεις μεταλλικά σκεύη σ’ αυτές. Δίχως αμφιβολία τα αντικολλητικά σκεύη έχουν πολλές χάρες όσον αφορά στο μαγείρεμα και το πλύσιμο, υπάρχουν όμως βασικοί κανόνες για τη χρήση τους που πρέπει όλοι να θυμόμαστε. Ακολουθώντας πιστά τους παρακάτω κανόνες, θα διαπιστώσεις ότι τα αντικολλητικά σου σκεύη θα διαρκέσουν περισσότερο και η χρήση τους θα είναι πιο ευχάριστη κατά το μαγείρεμα.
1. Μην χρησιμοποιείς μεταλλικά εργαλεία στα αντικολλητικά σκεύη
Αυτός είναι ο πιο σημαντικός κανόνας που πρέπει να θυμάσαι. Εκτός φυσικά κι αν πρόκειται για μαγειρικά σκεύη με ενισχυμένη αντικολλητική επίστρωση (κεραμική επίστρωση, πυρόλιθος, ενισχυμένη με διαμάντια κ.λπ.). Διαφορετικά, τα μεταλλικά σκεύη θα χαραχθούν εύκολα και θα καταστρέψουν την αντικολλητική επίστρωση του μαγειρικού σκεύους. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να κόβεις το φαγητό με μαχαίρι μέσα στο σκεύος, να κόβεις την πίτσα με την ειδική ρόδα-μαχαίρι μέσα στο ταψί και σίγουρα δεν πρέπει να χρησιμοποιείς μεταλλικές κουτάλες, ή πιρούνες για ν’ ανακατεύεις τα ζυμαρικά, ή τα μείγματα λαχανικών. Αντιθέτως, μπορείς να χρησιμοποιήσεις ειδικά εργαλεία φτιαγμένα από καουτσούκ, σιλικόνη, ξύλο, ή πλαστικό. Να σημειωθεί ότι οι επιφανειακές γρατζουνιές, ή οι εσοχές δεν επηρεάζουν την ασφάλεια και την απόδοση του σκεύους. Αν, όμως, παρατηρήσεις ότι το φαγητό αρχίζει πια να κολλάει, καθώς μαγειρεύεις, τότε μάλλον ήρθε η ώρα ν’ αντικαταστήσεις το μαγειρικό σου σκεύος μ’ ένα καινούριο.
2. Φρόντιζε ν’ αποφεύγεις τις απότομες αλλαγές θερμοκρασίας σ’ ένα αντικολλητικό σκεύος
Μην τοποθετείς το αντικολλητικό τηγάνι κάτω από τη βρύση με το που τελειώσεις το μαγείρεμα γιατί η απότομη αλλαγή είναι δυνατόν να το σκεβρώσει. Άφησέ το μερικά λεπτά να κρυώσει πριν το καθαρίσεις ώστε ν’ αποφύγεις το σκέβρωμα που οφείλεται σε ακραία θερμικά σοκ. Αυτό επηρεάζει κυρίως τα φθηνότερα μαγειρικά σκεύη, αλλά ακόμη κι αν πρόκειται για πιο ποιοτικά κι ακριβά σκεύη, οφείλεις ν’ αντισταθείς στον πειρασμό και να μην το κάνεις. Γενικά, απόφυγε οποιεσδήποτε απότομες αλλαγές θερμοκρασίας. Οι αλλαγές αυτές στραβώνουν τη μεταλλική του επιφάνεια. Μην εκπλαγείς αν δεις το τηγάνι σου να μην κάθεται καλά πάνω στην εστία της κουζίνας. Πολύ πιθανόν να είχε βραχεί ενώ ήταν ακόμα καυτό. Ακόμη, ένα σκεβρωμένο μαγειρικό σκεύος δεν διαχέει ομοιόμορφα τη θερμότητα και θα επηρεάσει σίγουρα και το μαγείρεμά σου.
3. Να χρησιμοποιείς μόνο απαλά καθαριστικά για τον καθαρισμό των αντικολλητικών σου σκευών
Οι αντικολλητικές επιφάνειες είναι ευαίσθητες σε σκληρά και μεταλλικά σφουγγαράκια καθαρισμού, ή σύρμα, αιχμηρές ξύστρες και σκληρά απορρυπαντικά καθαρισμού. Η αποκόλληση των κολλημένων τροφών από το εσωτερικό ενός ταψιού, ή τηγανιού, μπορεί να γίνει εύκολα είτε μουλιάζοντας το σκεύος στο νερό, είτε ντεγκλασάροντας με νερό και μια ξύλινη κουτάλα. Το ντεγκλασάρισμα (deglazing) είναι η αποκόλληση των κολλημένων χυμών από το εσωτερικό ενός ταψιού, ή τηγανιού με τη βοήθεια κάποιου υγρού, νερού, κρασιού, ή ζωμού και μιας ξύλινης κουτάλας. Ο συμπυκνωμένος χυμός που συγκεντρώνεται στο βάθος της κατσαρόλας, μπορεί ν’ αποτελέσει τη βάση της σάλτσας του φαγητού. Στην προκειμένη περίπτωση, όμως, είναι ιδανικός τρόπος για ν’ απομακρύνεις εύκολα υπολείμματα τροφών από την επιφάνεια του σκεύους.
Μετά τη χρήση, μουλιάζεις το σκεύος σε χλιαρό νερό και υγρό απορρυπαντικό, και κατόπιν καθαρίζεις χρησιμοποιώντας μόνο τη μαλακή πλευρά από το σφουγγαράκι, ή χρησιμοποιείς μόνο ειδικά σφουγγαράκια για καθαρισμό των αντικολλητικών σκευών. Είναι καλό, επίσης, ν’ ανανεώνεις συχνά τα σφουγγαράκια σου, όχι μόνο για λόγους υγιεινής, αλλά και γιατί μπορεί να έχει φυλακιστεί ένα σκληρό υπόλειμμα τροφής, και μ’ αυτό να γρατζουνίσεις το σκεύος σου.
4. Απόφυγε τις όξινες τροφές
Αν χρησιμοποιείς το αντικολλητικό σου τηγάνι για να μαγειρέψεις όξινες τροφές είναι πολύ πιθανόν να «ξεφλουδίσει» η αντικολλητική επίστρωση. Τροφές όπως οι ντομάτες και τα λεμόνια έχουν την τάση να καταστρέφουν την αντικολλητική ιδιότητα της επιφάνειας. Απόφυγε αυτά τα φαγητά για να παρατείνεις το χρόνο ζωής του τηγανιού. Φυσικά, σημαντικό ρόλο παίζει και η ποιότητα του σκεύους.
5. Μη χρησιμοποιείς ποτέ σπρέι μαγειρέματος με αεροζόλ
Το σπρέι μαγειρικής θα καταστρέψει την αντικολλητική επίστρωση (κι οποιαδήποτε άλλη επίστρωση) γρηγορότερα, ακόμη κι αν χρησιμοποιείς φυτικό λάδι. Αυτά τα σπρέι συγκεντρώνονται πάνω στα μαγειρικά σκεύη κι αφαιρούνται δύσκολα, ενώ μειώνουν τις αντικολλητικές ιδιότητες των σκευών. Δεν είναι άμεσο το αποτέλεσμα, αλλά μάλλον αυτό συμβαίνει μετά από παρατεταμένη, επαναλαμβανόμενη χρήση. Τα σπρέι μαγειρικής με αεροζόλ είναι καταλληλότερα για περιπτώσεις όπου δεν απαιτείται θερμότητα. Καλό είναι επίσης ν’ αποφεύγεις τη χρήση έξτρα παρθένου ελαιόλαδου στις υψηλές θερμοκρασίες, καθώς υπάρχει κίνδυνος ν’ αφήσει μια λεπτή απανθρακωμένη στρώση πάνω στην αντικολλητική επίστρωση.
6. Αποθήκευσε σωστά τα αντικολλητικά σου σκεύη
Όταν αποθηκεύεις τ’ αντικολλητικά σου σκεύη απόφυγε να τα στοιβάζεις (το ένα πάνω από το άλλο) και να τα στριμώχνεις σε ντουλάπια, ή σε συρτάρια. Αυτό μπορεί να προκαλέσει γρατζουνιές τόσο στην αντικολλητική τους επιφάνεια, όσο κι εξωτερικά. Ο καλύτερος τρόπος ν’ αποθηκεύσεις τα τηγάνια σου είναι να τα κρεμάσεις. Αν, όμως, πρέπει να τα τοποθετήσεις σε κάποιο ντουλάπι, φρόντισε τουλάχιστον να έχουν όσο γίνεται περισσότερο χώρο μεταξύ τους για να μην έχεις ανεπιθύμητες τριβές και συγκρούσεις μ’ άλλα σκεύη.
7. Να πλένεις και να στεγνώνεις το αντικολλητικό σου σκεύος μετά από κάθε χρήση
Το ιδανικό είναι να περιμένεις λίγα λεπτά για να κρυώσει το σκεύος κι ύστερα να το πλύνεις και να το στεγνώσεις. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν πρέπει να τ’ αφήσεις άπλυτο μέχρι να κρυώσει τελείως. Τα καμένα λίπη θα στεγνώσουν πάνω στην επιφάνεια (εσωτερικά κι εξωτερικά) και θα είναι δυσκολότερο να καθαριστούν. Οι σκούροι λεκέδες που βλέπεις συνήθως στα τηγάνια σου είναι ξεραμένα λίπη που δύσκολα φεύγουν. Σκούπισε τους λεκέδες με απορροφητικό χαρτί για ν’ αποφύγεις το σχηματισμό σκουριάς.
8. Μην αποθηκεύεις φαγητό μέσα σε αντικολλητικά σκεύη
Μη χρησιμοποιείς τα τηγάνια, κατσαρόλες και χύτρες για ν’ αποθηκεύεις όξινα, αλμυρά ή λιπαρά τρόφιμα πριν, ή μετά από το μαγείρεμα. Για να είσαι σίγουρος ότι θ’ απολαύσεις το φαγητό σου με πλήρη ασφάλεια, καλύτερα άφησέ το να κρυώσει σε θερμοκρασία δωματίου και μετά αποθήκευσε το σ΄ ένα ειδικό σκεύος φαγητού στο ψυγείο. Όταν έρθει η ώρα για φαγητό, βγάλε το από το ψυγείο και ζέστανέ το σε μέτρια φωτιά, ή ακόμη καλύτερα στο φούρνο μικροκυμάτων.
9. Απόφυγε τις υψηλές θερμοκρασίες κατά τη χρήση αντικολλητικών τηγανιών
Πάντα να χρησιμοποιείς μόνο χαμηλή έως μέτρια θερμοκρασία στα μαγειρικά σου σκεύη – ακόμα κι όταν βράζεις νερό. Κι αυτό γιατί η υψηλή θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει στα μαγειρικά σου σκεύη βλάβες, οι οποίες δεν καλύπτονται από την εγγύηση του κατασκευαστή. Ειδικά σ’ ό,τι αφορά τα αντικολλητικά τηγάνια, η υψηλή θερμοκρασία καταστρέφει τις αντικολλητικές ιδιότητες του σκεύους. Γι’ αυτό δώσε προσοχή στις ειδικές ετικέτες θερμοκρασίας, για να γνωρίζεις τη μέγιστη θερμοκρασία που μπορεί ν’ αντέξει το σκεύος σου. Ένας απλός τρόπος για να υπολογίσεις τη θερμοκρασία ενός τηγανιού είναι να ρίξεις μια σταγόνα νερό, ή λίγο λάδι, ή βούτυρο στο τηγάνι. Το νερό εξατμίζεται σε θερμοκρασία 100 βαθμών Κελσίου. Το λάδι ξεκινάει να τσιτσιρίζει από μια θερμοκρασία περίπου 200 βαθμών Κελσίου.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, μην αφήνεις ποτέ τα μαγειρικά σκεύη στη φωτιά μέχρι να εξατμιστεί το περιεχόμενο τους και μην αφήνεις ποτέ άδεια μαγειρικά σκεύη σε ζεστό μάτι, ή φλόγα αερίου. Χρησιμοποίησε μέτρια έως υψηλή θερμοκρασία μόνο για το πήξιμο υγρών, ενώ καλό είναι να μη χρησιμοποιείς τηγάνια με αντικολλητική επίστρωση για φλαμπέ. Εκτός αν πρόκειται για τηγάνι με ειδική επίστρωση που αντέχει και στο πιο ακραίο μαγείρεμα. Για παράδειγμα, η κεραμική επιφάνεια μπορεί να ζεσταθεί σε θερμοκρασίες έως 570 βαθμούς Κελσίου σε εστία κουζίνας.
10. Να χρησιμοποιείς μόνο απαλά απορρυπαντικά για τον καθαρισμό των αντικολλητικών σκευών
Τα ισχυρά απορρυπαντικά πιάτων είναι υπαίτια για την καταστροφή της αντικολλητικής ουσίας που καλύπτει την επιφάνεια του σκεύους. Τα περισσότερα απορρυπαντικά που χρησιμοποιούνται για πλύσιμο στο χέρι θεωρούνται απαλά. Ένα απλό συμπυκνωμένο απορρυπαντικό πιάτων αρκεί για να καθαρίσει το σκεύος. Να σημειωθεί, επίσης, ότι δεν είναι όλα τα μαγειρικά σκεύη κατάλληλα για πλύσιμο στο πλυντήριο πιάτων. Γι’ αυτό μην ξεχνάς να ελέγχεις τις ετικέτες στη συσκευασία. Ακόμη κι αν τα μαγειρικά σου σκεύη είναι κατάλληλα για πλύσιμο στο πλυντήριο πιάτων, καλό είναι να τα πλένεις στο χέρι. Αν τοποθετηθούν στο πλυντήριο πιάτων η εξωτερική επίστρωση και οι τυχόν συνδέσεις αλουμινίου ενδέχεται να θαμπώσουν και να κηλιδωθούν λόγω της δράσης ορισμένων απορρυπαντικών.
10+1. Εφαρμόζεις τακτικά την διαδικασία καρύκευσης
Πριν από την πρώτη χρήση του μαγειρικού σου σκεύους, καλό είναι να εφαρμόσεις τη διαδικασία καρύκευσης. Απλά, θερμαίνεις το τηγάνι σε χαμηλή φωτιά για 30 δευτερόλεπτα, το απομακρύνεις από τη φωτιά και στη συνέχεια, απλώνεις ένα κουταλάκι μαγειρικό λάδι σ’ ολόκληρη την εσωτερική επιφάνεια μ’ ένα καθαρό πανί, ή χαρτί κουζίνας. Σκουπίζεις τυχόν πλεονάζον λάδι και είσαι έτοιμος να το χρησιμοποιήσεις κανονικά. Πρέπει έπειτα να εφαρμόζεις την ίδια διαδικασία καρύκευσης, ώστε να διατηρείς για πολλά χρόνια τις επιδόσεις της αντικολλητικής επίστρωσης.
Αν, λοιπόν, χρησιμοποιείς σωστά τα αντικολλητικά σου σκεύη, θ’ απολαμβάνεις για πολλά χρόνια τα εξαιρετικά πλεονεκτήματά τους.