Η 28η Ιανουαρίου καθιερώθηκε το 2006 από το Συμβούλιο της Ευρώπης ως η Ημέρα Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Σκοπός της ημέρας αυτής είναι να αναδείξει τα θέματα γύρω από την ιδιωτικότητα και τα προσωπικά δεδομένα.
Στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή, όπου μεγάλο μέρος της εργασίας, της εκπαίδευσης, της επικοινωνίας, των αγορών και της ψυχαγωγίας μας γίνεται μέσω ηλεκτρονικών συσκευών και διαδικτύου, δημιουργούνται νέες προκλήσεις για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Έτσι, ως σύγχρονοι πολίτες πρέπει να είμαστε ενημερωμένοι γύρω από τις εξελίξεις και να ακολουθούμε κάποια απλά μέτρα αυτοπροστασίας, γνωρίζοντας κάποια βασικά πράγματα.
Τι είναι τα προσωπικά δεδομένα
Προσωπικά δεδομένα είναι όλες οι πληροφορίες που αφορούν έναν ταυτοποιημένο ή ταυτοποιήσιμο πρόσωπο. Μπορεί να περιέχουν ποικίλες πληροφορίες όπως όνομα, διεύθυνση, αριθμός δελτίου ταυτότητας/διαβατηρίου, κωδικός πρωτοκόλλου διαδικτύου (IP), μέχρι πληροφορίες σχετικά με το ιατρικό ιστορικό.
Τα προσωπικά δεδομένα μπορεί να περιέχουν και πιο ευαίσθητες πληροφορίες όπως πολιτικά φρονήματα, θρησκευτικές ή φιλοσοφικές πεποιθήσεις.
Πως μπορεί να αποκαλύψουμε προσωπικά μας στοιχεία
Η χρήση φωτογραφιών και βίντεο στην επικοινωνία αυξάνεται όλο και περισσότερο. Πολλά κοινωνικά δίκτυα, εφαρμογές και υπηρεσίες έχουν γίνει δημοφιλή τα τελευταία χρόνια λόγω της ευκολίας με την οποία οι χρήστες δημιουργούν, επεξεργάζονται και κοινοποιούν φωτογραφίες και βίντεο.
Οι λόγοι που μπαίνουμε στη διαδικασία να ανεβάσουμε μια φωτογραφία είναι πολλοί και ποικίλοι. Πολλές φορές όμως η φωτογραφία που ανεβάσαμε μπορεί να αποκαλύψει στοιχεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με κακόβουλο τρόπο αν βρεθούν στα λάθος χέρια. Για παράδειγμα, μέσω μιας φωτογραφίας μπορεί κάποιος να ανακαλύψει τον τόπο κατοικίας μας, αλλά και άλλες προσωπικές πληροφορίες που σίγουρα δε θα εμπιστευόμασταν σε έναν άγνωστο.
GDPR και Νομοθεσία
Τα θέματα της ψηφιακής ασφάλειας και ιδιωτικότητας έχουν οδηγήσει σε νέα νομοθετήματα παγκοσμίως. Το πλέον γνωστό και από τα πλέον αναλυτικά νομοθετικά πλαίσια είναι ο γενικός κανονισμός για την προστασία δεδομένων (ΓΚΠΔ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ή αλλιώς GDPR (General Data Protection Regulation).
Ψηφίστηκε τον Απρίλιο του 2016 και έγινε υποχρεωτικός στις 25 Μαΐου του 2018 για όλη την ΕΕ. Πάντα με σκοπό τη θέσπιση πληρέστερων και σαφέστερων κανόνων που αφορούν την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας και διακίνησης δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Αφορά στις επιχειρήσεις εντός ΕΕ, ανεξάρτητα από το πού γίνεται η πραγματική επεξεργασία των δεδομένων. Επίσης, εφαρμόζεται στην περίπτωση που η επιχείρησή εδρεύει εκτός της ΕΕ αλλά επεξεργάζεται προσωπικά δεδομένα τα οποία αφορούν την παροχή προϊόντων ή υπηρεσιών σε άτομα εντός της ΕΕ, ή παρακολουθεί τη συμπεριφορά ατόμων εντός της ΕΕ.
Ο κανονισμός επιτάσσει προστασία των προσωπικών δεδομένων από εκούσια ή ακούσια κοινοποίηση. Κάτι που επιτυγχάνεται μέσα από τους περιορισμούς στη συλλογή στοιχείων και τον περιορισμό της χρονικής περιόδου αποθήκευσής τους. Με αυτό τον τρόπο ενισχύονται τα δικαιώματα των πολιτών ενώ παράλληλα ενισχύεται η προστασία των ανηλίκων.
Καλές πρακτικές και χρήσιμες συμβουλές
Προσπάθησε να έχεις υπό έλεγχο τα προσωπικά σου δεδομένα
Είναι επιτακτική ανάγκη να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στο ποιες πληροφορίες κοινοποιούμε σε τρίτους. Ειδικά σε ό,τι αφορά στο διαδίκτυο, πρέπει να σκεφτόμαστε διπλά πριν κοινοποιήσουμε οτιδήποτε.
Πριν κοινοποιήσεις προσωπικά στοιχεία, ρώτησε όσους σου τα ζητούν γιατί είναι απαραίτητα τα δεδομένα σου. Σκέψου ποιος είναι αυτός που τα ζητάει. Είναι κάποιος που εμπιστεύεσαι; Πώς πρόκειται να τα χρησιμοποιήσει; Θα τα αποστείλει σε άλλους και, αν ναι, σε ποιους;
Σκέψου, επίσης, ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος να αποκαλύψεις -ακούσια- προσωπικά δεδομένα τρίτων. Για παράδειγμα, εάν σκοπεύεις να κοινοποιήσεις μία φωτογραφία στο Instagram ή στο Facebook μπορεί να απεικονίζονται και άλλα πρόσωπα. Σε αυτή την περίπτωση αποτελεί υποχρέωσή σου να ζητήσεις τη σύμφωνη γνώμη τους πριν προβείς σε οποιαδήποτε ενέργεια
Επέλεξε εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων ή τηλεδιάσκεψης που παρέχουν περισσότερες επιλογές ασφάλειας, όπως είναι το End to End Encryption (π.χ. τα Viber, Telegram ή Signal), ώστε να εξασφαλίσεις περισσότερη ασφάλεια στις επικοινωνίες σου.
Δώσε βάση στους «όρους χρήσης»
Όταν χρησιμοποιείς μια υπηρεσία δώσε προσοχή στους όρους για τη χρησιμοποίηση των δεδομένων σου, όπως π.χ. για διαφημιστικούς σκοπούς. Θυμήσου ότι πρέπει πάντα να δίνεις τη συγκατάθεσή σου γι’ αυτό. Για παράδειγμα, πάντα να διαβάζεις την πολιτική ιδιωτικότητας στις ιστοσελίδες που επισκέπτεσαι. Μάθε πως χρησιμοποιούν τα δεδομένα σου, αν εγκαθιστούν αρχεία cookies και αν προωθούν τις πληροφορίες που σε αφορούν σε διαφημιστικές εταιρείες.
Ασφαλείς περιήγηση στο διαδίκτυο
Όταν επισκέπτεσαι μια ιστοσελίδα, εμφανίζεται το κουμπί ταυτότητας ιστοσελίδας (λουκέτο) στην αριστερή πλευρά της γραμμής διευθύνσεων. Μπορείς να διαπιστώσεις γρήγορα αν η σύνδεση με την ιστοσελίδα αυτή είναι κρυπτογραφημένη, καθώς και ποιος είναι ο ιδιοκτήτης της, σε ορισμένες περιπτώσεις. Έτσι, μπορείς να αποφύγεις κακόβουλες ιστοσελίδες που προσπαθούν να υποκλέψουν προσωπικά σου δεδομένα.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, αν δεν είσαι σίγουρος για την ασφάλεια μιας ιστοσελίδας ή δεν νιώθεις άνετα με τον τρόπο που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν τα προσωπικά σου δεδομένα, αποχώρησε αμέσως από αυτή.
Θυμήσου να αποσυνδέεσαι από τις ιστοσελίδες στις οποίες έχεις εισέλθει/συνδεθεί με χρήση συνθηματικών (π.χ. όταν κάνεις αγορές από το διαδίκτυο ή την ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης).
Δώσε σημασία στις ρυθμίσεις απορρήτου
Τα λεγόμενα Privacy Settings συνετό είναι να τα ελέγχεις για κάθε online υπηρεσία και ειδικά για τα social media. Διάλεξε τι θα είναι ορατό σε δημόσια θέα και τι όχι. Για παράδειγμα, μπορείς να ρυθμίσεις αυτόματες ενέργειες κάθε φορά που κάποιος άλλος χρήστης θα σε tag-άρει σε κάποια ανάρτηση στο Facebook.
Χρήση γνήσιου λογισμικού
Στην εποχή μας, η χρήση «πειρατικού» λογισμικού και ειδικά λειτουργικού συστήματος (OS) εμπεριέχει σχεδόν πάντα κίνδυνο για κακόβουλο λογισμικό. Όχι μόνο πρέπει να προτιμάς γνήσια προγράμματα, αλλά και να φροντίζεις να τα ενημερώνεις τακτικά. Ειδικά για smartphones και tablets χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στα apps που κατεβάζεις και ειδικά στα δικαιώματα χρήσης επί της συσκευής που απαιτούν για να λειτουργήσουν
Χρήση ισχυρών κωδικών πρόσβασης
Πλέον χρειάζεσαι πολύ ισχυρότερους κωδικούς πρόσβασης με χρήση αριθμών και συμβόλων. Παράλληλα, δεν πρέπει να αξιοποιείς τον ίδιο κωδικό για όλες τις υπηρεσίες, γιατί αν παραβιαστεί αυτομάτως κινδυνεύεις περισσότερο. Στην ίδια λογική, το βασικό σου email πρέπει να έχει ένα καλό και μοναδικό password μιας και μέσω αυτού γίνεται επαναφορά κωδικού και σε άλλους λογαριασμούς.
Χρήση λογισμικού προστασίας
Καθημερινές ενέργειες στον υπολογιστή ή στο smartphone μπορεί να ενέχουν κινδύνους όπως η διάδοση προγραμμάτων κακόβουλου λογισμικού. Πρόκειται για λογισμικά που αποσκοπούν σε επιθέσεις κατά της εμπιστευτικότητας και της ακεραιότητας των υπολογιστών. Πολλά κακόβουλα προγράμματα είναι σχεδιασμένα για να υποκλέπτουν ευαίσθητα δεδομένα από τους χρήστες εν αγνοία τους. Για τον λόγο αυτό είναι συνετό να χρησιμοποιήσεις κάποιο λογισμικό προστασίας (antivirus) σε συνδυασμό με ένα τοίχος προστασίας (firewall).
Όλες οι σύγχρονες υπολογιστικές μηχανές όπως τα κινητά χρειάζονται οπωσδήποτε ένα λογισμικό προστασίας. Με μια απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο θα βρεις μια πληθώρα από δωρεάν και επί πληρωμή antivirus να επιλέξεις.
Αξιοποίησε ένα καταστροφέα εγγράφων
Πέρα από τα ψηφιακά αρχεία υπάρχουν και οι αναλογικές εκτυπώσεις, πολλές από τις οποίες έχουν προκύψει από την πρόοδο στις εκτυπωτικές και φωτοτυπικές συσκευές. Εν ολίγοις, παράγουμε περισσότερα εκτυπώσιμα δεδομένα απλά επειδή αυτό πλέον είναι εύκολο και προσιτό. Όμως, το θέμα είναι ότι συχνά κάποια από τα έγγραφα αυτά σε φυσική μορφή πρέπει να καταστρέφονται (ειδικά αν έχουν ευαίσθητα δεδομένα). Σε αυτήν την περίπτωση ο μοναδικός ασφαλής τρόπος είναι ο καταστροφέας εγγράφων. Πρόκειται για οικονομικές και άκρως απαραίτητες συσκευές γραφείου που απλά δεν αφήνουν ίχνη και είναι πανεύκολες στη χρήση.
Όπως γίνεται αντιληπτό είναι πλέον επιτακτική ανάγκη να συνειδητοποιήσουμε όλοι μας, μικροί μεγάλοι, τη σημασία προστασίας των προσωπικών μας δεδομένων.
Αν διαπιστώσεις ότι κάποιος παραβιάζει τα προσωπικά σου δεδομένα, όπως π.χ. ότι τα συλλέγει ή τα δημοσιοποιεί χωρίς τη συγκατάθεσή σου, μπορείς να απευθυνθείς στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων για να σε βοηθήσει.