Η ανακάλυψη και η εκτεταμένη χρήση του ψυγείου και του καταψύκτη τα τελευταία 100 περίπου χρόνια βοήθησαν την ανθρωπότητα όχι μόνο με πρακτικό τρόπο, αλλά και σε οικονομικό επίπεδο (λόγω του μεγαλύτερου χρόνου συντήρησης των τροφίμων), καθώς και σε επίπεδο ιατρικής και υγείας. Αυτό συνέβη επειδή μειώθηκαν οι μολύνσεις και οι γαστρεντερίτιδες από χαλασμένες τροφές, αλλά και διάφορες άλλες ασθένειες όπως ο καρκίνος του στομάχου. Το τελευταίο συνέβαινε γιατί, για λόγους συντήρησης, αναγκαστικά πολλές τροφές παστώνονταν, κι όπως αποδείχτηκε από ιατρικές μελέτες αργότερα, η συχνή κατανάλωση τους είχε αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου, και κυρίως του στομάχου.
Πέραν απ’ αυτά τα πλεονεκτήματα και το γεγονός ότι ψυγείο και καταψύκτης έχουν εξελιχθεί πολύ κι αποτελούν βασικά στοιχεία του εξοπλισμού ενός νοικοκυριού, πλέον εμφανίζεται η τάση να καταψύχουμε και τρόφιμα τα οποία δεν θα έπρεπε, είτε επειδή αλλοιώνεται η γεύση, ή η υφή τους, είτε επειδή –κυρίως- χάνονται τα θρεπτικά τους συστατικά. Σαφώς, κάποια διατηρούνται ίσως και καλύτερα απ’ ότι φρέσκα σε συνθήκες κατάψυξης (όπως κάποια είδη λαχανικών π.χ. το καλαμπόκι, τα φασολάκια και ο αρακάς), αλλά οι υπερβολές δεν είναι ποτέ καλές. Στην παρακάτω λίστα θα βρεις τα τρόφιμα τα οποία δεν είναι κατάλληλα για συνθήκες κατάψυξης.
Τυριά και κυρίως τα μαλακά τυριά
Αν βάλεις στην κατάψυξη και –μάλιστα- για μεγάλο χρονικό διάστημα τυρί, και συγκεκριμένα λευκά τυριά όπως φέτα, κρεμώδη ή μαλακά τυριά θα διαπιστώσεις ότι αλλοιώνεται πλήρως η γεύση και καταστρέφεται η υφή τους, σε σημείο που μάλιστα κάποια θα θρυμματίζονται έντονα. Γενικά, τα τυριά είναι κατάλληλα μόνο για τη συντήρηση ενός ψυγείου (σε θερμοκρασία από 2ο C έως και 4 oC), κι αν επιθυμείς τα βέλτιστα αποτελέσματα συνετό είναι να τα έχεις σ’ ένα μπολ μαζί με τα υγρά τους (το λεγόμενο γάρο, ή άλμη).
Τηγανητά φαγητά
Οποιοδήποτε τηγανισμένο τρόφιμο (για παράδειγμα πατάτες, λαχανικά, κροκέτες, κεφτεδάκια κτλ.) δεν μπορεί να καταψυχθεί, διότι χάνει όλη την τραγανή υφή και τη νοστιμιά του. Μπορείς να το ξανατηγανίσεις, αλλά δεν έχει νόημα αφού θα γίνει πιο βαρύ και παχυντικό σε θερμίδες. Προφανώς, καθετί τηγανητό είναι ένα στιγμιαίο κι εύκολο στο μαγείρεμα φαγητό που ενδείκνυται για άμεση κατανάλωση. Το ίδιο ισχύει και για το λεγόμενο junk food που -στην πλειοψηφία των περιπτώσεων- είναι τηγανισμένα τρόφιμα και γι’ αυτό δεν κάνει για την κατάψυξη.
Αυγό
Τα αυγά δεν πρέπει να μπαίνουν στην κατάψυξή σου, είτε ωμά, είτε μαγειρεμένα. Αυτό γιατί τα ωμά αυγά θα σπάσουν, ή κυριολεκτικά θα εκραγούν. Απ’ την άλλη, τα βρασμένα θα γίνουν σκληρά και δύσκολα προς βρώση.
Κρέμα γάλακτος
Η γευστική, πάντα χρήσιμη, αλλά και παχυντική κρέμα γάλακτος πρέπει να φυλάσσεται μόνο στην απλή ψύξη-συντήρηση. Η αιτία είναι πως η έντονη ψύξη κυριολεκτικά τη διαλύει και την αποσυνθέτει. Δηλαδή, χάνει την παχύρρευστη υφή της και τις βασικές της ιδιότητες και δεν μπορεί πλέον να χρησιμοποιηθεί για το σκοπό αγοράς της.
Μαγειρεμένα ζυμαρικά ή ρύζι και οι σάλτσες τους
Δεν είναι λίγες οι φορές που μπορεί να σου περισσέψει λίγη σάλτσα για ζυμαρικά, ή ρύζι και μάλλον θα θες να τη φυλάξεις. Αυτό λοιπόν, δεν γίνεται στην κατάψυξη, διότι εκεί απλώς χάνεται η υφή και η γεύση της. Επιπροσθέτως, μακαρόνια και ρύζι (ειδικά αν έχουν ήδη σάλτσα πάνω τους) επίσης δεν κάνουν για την κατάψυξη γιατί μετά δεν τρώγονται και δεν είναι κατάλληλες τροφές για αργή απόψυξη σε θερμοκρασία δωματίου, ή σε φούρνο μικροκυμάτων λόγω των θεμάτων υγιεινής που προκύπτουν.
Συγκεκριμένα λαχανικά και φρούτα
Αν και υπάρχουν λαχανικά που –τελικά- διατηρούν καλύτερα τα θρεπτικά τους στοιχεία και τις βιταμίνες τους σε συνθήκες ψύξης, υπάρχουν και κάποια άλλα, όπως είναι τα μαρούλια, το σέλερι, τα κρεμμύδια και οι γλυκές πιπεριές, που αλλοιώνονται σε υφή, γεύση και θρεπτική αξία σε συνθήκες ψύξης. Να σημειωθεί ότι τα συγκεκριμένα, ακριβώς επειδή είναι ευπαθή, δεν κάνουν ούτε για τη συντήρηση του ψυγείου, οπότε πρέπει ν’ αγοράζεις μόνο την ποσότητα που θα χρειαστείς. Επίσης, πρέπει να γνωρίζεις ότι γενικώς φρούτα και λαχανικά με μεγάλη περιεκτικότητα σε νερό δεν πρέπει να μπαίνουν στην κατάψυξη διότι ο πάγος θα τα καταστρέψει πλήρως. Για παράδειγμα, τέτοια είναι το αγγούρι, η ντομάτα, το καρπούζι και οι φράουλες. Τέλος, «εξωτικά» φρούτα που ευδοκιμούν σε περιοχές χωρίς διακριτές συνθήκες χειμώνα και κρύου (π.χ. οι μπανάνες) επίσης δεν είναι για ψυγείο, ή κατάψυξη επειδή χαλάνε γρήγορα (αφού δεν διαθέτουν φυσικούς μηχανισμούς απέναντι στις χαμηλές θερμοκρασίες όπως έχουν το μήλο κι άλλα φρούτα).
Γλυκά και τούρτες με γλάσο από ασπράδια αυγού, ή γενικά με κρέμα
Δυστυχώς, και τα γλυκά και οι τούρτες (ειδικά αυτά με γλάσο, ή κρέμα) δεν τρώγονται μετά την κατάψυξή τους. Συνήθως πολτοποιούνται, ή στην προσπάθεια σου να τα ξεπαγώσεις θα διαπιστώσεις ότι το νερό που θα τα διαπεράσει θα διαλύσει πλήρως τη σύστασή τους!
Γιαούρτι
Το πολύτιμο θρεπτικά γιαούρτι επίσης δεν μπορεί να καταψυχθεί, διότι αλλοιώνεται η υφή και η γεύση του, ενώ σε μερικές ειδικές περιπτώσεις σκοτώνονται και οι χρήσιμοι μικροοργανισμοί που περιέχει. Είναι κατάλληλο μόνο για ψυγείο κι εφόσον είναι κλεισμένο αεροστεγώς.
Κέτσαπ και μουστάρδα
Αν είσαι οπαδός των δύο αυτών συνοδευτικών μάλλον θα έχεις ήδη διαπιστώσει ότι αν τα καταψύξεις είναι σχεδόν αδύνατο να τα χρησιμοποιήσεις μετά, ενώ και η γεύση τους αλλοιώνεται αισθητά. Ειδικά το κέτσαπ αλλοιώνεται πλήρως μόλις έρθει ξανά σε θερμοκρασία δωματίου, αφού ως βάση του είναι η ντομάτα.
Καφές
Αν δοκιμάσεις να τοποθετήσεις καφέ στην κατάψυξη θα διαπιστώσεις πως θα ξεραθεί και θα χάσει την ιδιαίτερη μυρωδιά του. Για να τον διατηρήσεις φρέσκο, θα πρέπει να τον έχεις τοποθετημένο σ’ ένα αεροστεγές δοχείο, σε ξηρό, σκοτεινό μέρος σε θερμοκρασία δωματίου.
Κονσέρβες
Αν η κονσέρβα δεν είναι βασισμένη σε λαχανικά και φρούτα όπως αυτά που προαναφέρθηκαν, μπορείς να την καταψύξεις. Βέβαια, αυτό θα γίνει χωρίς την εξωτερική συσκευασία, αφού δηλαδή πρώτα θα έχεις τοποθετήσει το περιεχόμενό της σε μία ειδική αεροστεγή συσκευασία.
Ξαναζεσταμένα φαγητά ή από απόψυξη
Ο γενικός κανόνας είναι να μην τοποθετείς πίσω στην κατάψυξη κάτι που έχεις ήδη ξεπαγώσει από εκεί. Δηλαδή, αν ξεπαγώσεις μια μπριζόλα δεν πρέπει να την ψύξεις ξανά. Ομοίως, δεν έχει νόημα να ξαναβάλεις στην κατάψυξη μαγειρεμένο φαγητό που είχες πριν εκεί, ειδικά αν ήδη το ζέστανες έστω μία φορά. Μη λησμονείς ότι με τέτοιες πρακτικές ο κίνδυνος να έχουν αναπτυχθεί επικίνδυνοι μικροοργανισμοί είναι μεγάλος και κινδυνεύεις με δηλητηρίαση. Δεν είναι, άλλωστε, λίγοι οι φοιτητές που την έχουν «πατήσει» έτσι με κατεψυγμένο μαγειρεμένο φαγητό απ’ τη μητέρα τους.
Μπαχαρικά και βότανα
Τα μπαχαρικά, τα βότανα και ειδικότερα το σκόρδο δεν χαλάνε στην κατάψυξη, αλλά αλλοιώνεται η γεύση τους και πικρίζουν έντονα. Δηλαδή, χάνουν τα έντονα μυρωδικά και γευστικά τους στοιχεία και δεν έχει νόημα μετά να τ’ αξιοποιήσεις. Παραδόξως, δεν είναι λίγοι αυτοί που νομίζουν ότι χρειάζονται συντήρηση στο ψυγείο, αλλά τελικά είναι για συνθήκες δωματίου, σε σκιερό και χωρίς υγρασία μέρος.