Από την Ιωάννα Σταμούλου
Φημίζεται για τα αγκάθια που περιβάλλουν την τρυφερή καρδιά της. Ένα λουλούδι με πανοπλία είναι η αγκινάρα που έχει πατρίδα του την Αφρική. Η Μεσόγειος την αφομοίωσε με ενθουσιασμό και η μαγειρική της την αποθέωσε με χίλιους τρόπους.
Η αγκινάρα ή cynara cardunculus όπως είναι το επιστημονική της ονομασία, είναι πολυετές λαχανικό της οικογένειας των Αστεροειδών (Asteraceae). Αναπτύσσεται σαν θάμνος που φτάνει σε ύψος το 1,5 μ. Σαν γνήσια αφρικανή απεχθάνεται το ψύχος και τα πολύ υγρά εδάφη. Πολλαπλασιάζεται με παραφυάδες κατά την άνοιξη ή το φθινόπωρο και ο βλαστός της ξεραίνεται το καλοκαίρι.
Ελληνικές ποικιλίες
Οι πιο γνωστές ελληνικές αγκινάρες είναι αυτές των Ιρίων από την Αργολίδα, οι άγριες (αυτές με τα μεγάλα αγκάθια) της Κάντιας στην Κρήτη, της Τήνου και της Μικρομάνης στη Μεσσηνία. Αγκινάρες καλλιεργούνται επίσης στην Κέρκυρα και την Ηλεία αλλά και σε διάφορα άλλα μέρη της Ελλάδας.
Γιορτές και πανηγύρια για χάρη της
- στα Ίρια Αργολίδας κάθε Μάιο μήνα διεξάγεται η γιορτή της αγκινάρας
- στη Μικρομάνη επίσης γίνεται το καλοκαίρι η γιορτή της αγκινάρας εδώ και πάρα πολλά χρόνια.
Αγορά και διαχείριση :
- Επιλέγουμε αυτές που αισθανόμαστε βαριές για το μέγεθός τους, χωρίς κοψίματα και μαυρίλες.
- Προτιμάμε τις μικρές και κλειστές αγκινάρες, με τρυφερό κι εύκαμπτο κοτσάνι που λυγίζει και κάμπτεται χωρίς μεγάλη αντίσταση.
- Διαλέγουμε αυτές που τα φύλλα τους είναι άθικτα με έντονο πράσινο ή μωβ χρώμα. Είναι σημάδι φρεσκάδας και τρυφερότητας με ελάχιστο χνούδι.
- Αποφεύγουμε τις πολύ μεγάλες και σκληρές αγκινάρες, καθώς συνήθως είναι άνοστες.
- Τις καταναλώνουμε φρέσκες, διαφορετικά τις αποθηκεύουμε σε πλαστική σακούλα μέσα στο ψυγείο για μέχρι 1 εβδομάδα.
- Στη λαϊκή θα βρούμε τη μικρή, μοβ αγκινάρα της Τήνου και άγρια αγκιναράκια με αγκαθωτό φύλλο. Μην τις φοβηθείτε, μόνο δώστε λίγη προσοχή στο καθάρισμα. Δεν έχουν χνούδι και είναι οι πιο νόστιμες!
- Χρειάζονται καλό πλύσιμο.
- Στο μαγείρεμα τις αλείφουμε με αλάτι και λεμόνι για να μη μαυρίσουν. Το θέμα δεν είναι αισθητικό, αλλά ότι το μαύρισμα δηλώνει οξείδωση και, κατά συνέπεια δεν θα μας προσφέρει τα αναμενόμενα αντιοξειδωτικά στοιχεία.
Πώς να τη μαγειρέψουμε
Οι αγκινάρες μαγειρεύονται με χίλιους δυο τρόπους, στον ατμό, βραστές, μαγειρευτές στην κατσαρόλα, στο φούρνο, στη σχάρα. Ωστόσο ο κορυφαίος τρόπος να απολαύσεις μια άγρια αγκινάρα είναι ο κρητικός. Δηλαδή ωμή, πασπαλισμένη με χοντρό αλάτι και λεμόνι. Τα φύλλα της αγκινάρας είναι επίσης εξαιρετικός μεζές της τσικουδιάς.
Τα καλύτερα πιάτα με αγκινάρα:
Οι αγκινάρες αλα πολίτα είναι το must, ωστόσο μαγειρεμένες μαζί με αρακά, κουκιά, αρνάκι, γαρίδες, σουπιές και ξυνόχοντρο είναι εξαίσιες. Στο φούρνο μόνο με λίγο λάδι, λεμόνι και μάραθο, αλλά και με κατσικάκι. Μουσακά και παπουτσάκια επίσης. Σαλάτα, ελαφρά βρασμένες δηλαδή και περιχυμένες με ελαιόλαδο και λεμόνι – μόνες τους ή παρέα με άλλες πρασινάδες. Σουφλέ με διάφορα τυριά, ομελέτα ή σφουγγάτο όπως λένε την ομελέτα στην Κρήτη. Με ρύζι λεμόνι και μάραθο. Με ζυμαρικά.
10 λόγοι για να βάλουμε την αγκινάρα στο πιάτο μας…
Επειδή οι πολλαπλές ιδιότητές της την καθιστούν σχεδόν «φάρμακο», έχουμε τουλάχιστον 10 λόγους να την συμπεριλάβουμε στη διατροφή μας.
- Γιατί κάνουν καλό στη δίαιτά μας : Κάθε 100γρ. αγκινάρας έχουν μόνο 47 θερμίδες!
- Γιατί είναι φουλ σε βιταμίνες και μέταλλα: Πλούσιες σε βιταμίνη C, K και φυλλικό οξύ. Εξαιρετική πηγή μαγνησίου, χαλκού, μαγγανίου, φωσφόρου και καλίου. Συγκεκριμένα εφοδιάζει τον οργανισμό μας με το 20% περίπου των ημερήσιων αναγκών μας στα εν λόγω συστατικά. Δεν στερείται, ωστόσο, μικροστοιχείων, όπως ο σίδηρος, το ασβέστιο, το νάτριο, ο ψευδάργυρος καθώς και βιταμινών του συμπλέγματος B.
- Γιατί περιέχουν ισχυρά αντιοξειδωτικά στοιχεία: Οι αγκινάρες, περιέχουν τα περισσότερα αντιοξειδωτικά από οποιοδήποτε άλλο λαχανικό και κατέχουν την έβδομη θέση σε μια μελέτη των επιπέδων αντιοξειδωτικών σε 1.000 διαφορετικά τρόφιμα. Δηλαδή: β – καροτένιο, λουτεΐνη, ζεαξανθίνη, κουερσετίνη, κυναρίνη, ρουτίνη και πλήθος άλλων φλαβονοειδών και φαινολικών στοιχείων.
- Γιατί είναι πλούσιες σε φυτικές ίνες: Μια μεσαία αγκινάρα έχει περισσότερες φυτικές ίνες από ό, τι ένα φλιτζάνι αποξηραμένα δαμάσκηνα και ισούται με το ένα τέταρτο της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης φυτικών ινών.
- Γιατί κάνουν καλό στο πεπτικό μας: Η αγκινάρα είναι ένα φυσικό διουρητικό, που βοηθά την πέψη και τη βελτίωση της λειτουργίας της χοληδόχου κύστης. Επίσης βοηθάει σε χρόνια πεπτικά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένου του ευαίσθητου στομαχιού, της νευρικής γαστροπάθειας, του φουσκώματος και του ευερέθιστου εντέρου.
- Γιατί κάνουν καλό στα οστά: Όπως αναφέραμε, η αγκινάρα είναι καλή πηγή βιταμίνης Κ η οποία ενεργοποιεί την πρωτεΐνη οστεοκαλσίνη. Για αυτό είναι ιδανική τροφή σε άτομα με αυξημένο κίνδυνο για οστεοπόρωση.
- Γιατί δρουν κατά της χοληστερίνης: Έχει αποδειχθεί ότι τα συστατικά στα φύλλα αγκινάρας μειώνουν τη χοληστερόλη. Αυξάνουν την καλή χοληστερόλη (HDL) και μειώνουν την κακή χοληστερόλη (LDL). Οι πικρές ουσίες της, μια εκ των οποίων και η κυναρίνη, έχει βρεθεί, επίσης, ότι εμποδίζουν τη σύνθεση της χοληστερίνης και αυξάνουν την απέκκρισή της στη χολή, μειώνοντας τα ολικά επίπεδά της.
- Γιατί έχουν ισχυρή αντικαρκινική δράση: Μελέτες που έχουν γίνει, έχουν διαπιστώσει ότι το εκχύλισμα φύλλων της αγκινάρας προτρέπει την απόπτωση (κυτταρικό θάνατο) και μειώνει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων σε πολλές διαφορετικές μορφές καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων του καρκίνου του προστάτη, της λευχαιμίας και του καρκίνου του μαστού. Μια ιταλική μελέτη έδειξε ότι μια διατροφή πλούσια σε φλαβονοειδή, που υπάρχουν στις αγκινάρες, μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού.
- Γιατί τονώνουν το ανοσοποιητικό: Χάρη στη βιταμίνη C που περιέχουν, η οποία φτάνει το 20% της συνιστώμενης ημερήσιας δόσης σε ποσότητα 100 γραμμαρίων. Η βιταμίνη C, όπως όλοι ξέρουμε, βοηθά τον οργανισμό να αποκτήσει άμυνες απέναντι σε μολυσματικές ασθένειες και τον «καθαρίζει» από τις ελεύθερες ρίζες που προκαλούν πρόωρη γήρανση.
- Γιατί κάνουν καλό στο… hangover: Τα φύλλα της αγκινάρας θεωρείται πως μπορούν να καταπραΰνουν τον πονοκέφαλο, ο οποίος προέρχεται μετά από μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ.
