Από την Ιωάννα Σταμούλου
Πρόκειται για το πιο ισχυρό μπαχαρικό και φάρμακο της φύσης.
Ο κουρκουμάς ή αλλιώς κουρκούμη ή κιτρινόριζα ή χρυσόριζα ή turmeric όπως είναι η αγγλική ονομασία του είναι η απαστράπτουσα, σχεδόν φλούο μουσταρδί-κίτρινη σκόνη που προέρχεται από το θρυμματισμό του ξερού κοτσανιού του φυτού curcuma longa. Η λατινική ονομασία του φυτού είναι curcuma longa και προέρχεται από την αραβική λέξη kurkum που σημαίνει σαφράν (κρόκος). Η κουρκούμη είναι επίσης γνωστή ως ινδικό σαφράν ή κίτρινη πιπερόριζα στα κινέζικα. Προέρχεται από έναν τροπικό πολυετή θάμνο που ανήκει στην οικογένεια της πιπερόριζας και συναντάται κυρίως στην Ινδία και την Ινδονησία. Ο κουρκουμάς έχει ζεστή, ελαφρώς πικρή γεύση και χρησιμοποιείται συχνά για να δώσει γεύση και χρώμα σε μείγματα κάρυ (είναι βασικό συστατικό του αφού αποτελείται από 20-30% κουρκούμη, κόλιανδρο, κύμινο κάρδαμο και διάφορα είδη πιπεριών), μουστάρδες, βούτυρα, τυριά και φυσικά φαγητά.
Η ιστορία του
Ο κουρκουμάς θεωρείται ιερό φυτό στην Ινδία όπου για μεγάλο διάστημα κατείχε σημαντική θέση στην κοινωνική, πολιτιστική και θεραπευτική παράδοση καθώς κατέχει διακεκριμένη θέση στην Αγιουβέρδα (την ινδική παραδοσιακή ιατρική). Θεωρείται τροφή με ιδιότητες που καθαρίζουν τον οργανισμό και χρησιμοποιείται για τη θεραπεία πεπτικών ανωμαλιών, πυρετού, φλεγμονών, αρθρίτιδας και ηπατικών νόσων. Ο κουρκουμάς χρησιμοποιείται και στην κινέζικη και τη Θιβετιανή παραδοσιακή ιατρική.
Στην αρχαιότητα οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν την κουρκούμη για να βάφουν τα ρούχα τους κίτρινα, ενώ οι βαφείς του μεσαίωνα την αναμείγνυαν με το λουλακί (βαθύ γαλάζιο) για να εξασφαλίσουν μια όμορφη πράσινη απόχρωση. Σήμερα η κουρκούμη κρυμμένη πίσω από τον κωδικό Ε100 δίνει στη μουστάρδα το γνωστό μας έντονο κίτρινο χρώμα.
Θεραπευτικές ιδιότητες
Έχουν γίνει πολλές έρευνες για το συγκεκριμένο φυτό. Οι φαρμακευτικές ιδιότητες και τα συστατικά της κουρκούμης (κυρίως η κουρκουμίνη) έγιναν αντικείμενο για πάνω από 5600 δημοσιευμένες βιοϊατρικές μελέτες, τα αποτελέσμα των οποίων φτάνουν στο σημείο να τη συγκρίνουν με πολλά γνωστά φάρμακα. Η κουρκουμίνη βέβαια έχει χαμηλή απορροφησιμότητα (βιοδιαθεσιμότητα) από τον οργανισμό, όμως χρειάζεται ελάχιστη ποσότητα για να είναι αποτελεσματική. Σε συνδυασμό με το μαύρο πιπέρι αυξάνεται έως και χίλιες φορές η βιοδιαθεσιμότητα του. Η παραδοσιακή χρήση του κουρκουμά στην ινδική κουζίνα με μαύρο πιπέρι, πιπερόριζα (τζίντζερ), γάλα ή βούτυρο ghee αποδεικνύει την αρχαία γνώση και σοφία για την ενίσχυση της βιοδιαθεσιμότητας και της αποτελεσματικότητας του κουρκουμά.
Πιο αναλυτικά για τον κουρκουμά:
- Διαθέτει αντιφλεγμονώδη δράση ανάλογη αυτής της κορτιζόνης. Θεωρείται μάλιστα σαν τη φυσική κορτιζόνη χωρίς τις παρενέργειες της.
- Δρα κατά του πόνου, αφού περιέχει τους φυσικούς αναστολείς COX-2 οι οποίοι, περιέχονται και στα φαρμακευτικά παυσίπονα.
- Έχει έντονη αντικαρκινική δράση στον οργανισμό. Λέγεται πώς όταν συνδυάζεται με κουνουπίδι προλαμβάνει τον καρκίνο του προστάτη. Θεωρείται πως μπορεί να αποτρέψει την εμφάνιση μεταστάσεων σε πολλές μορφές καρκίνου.
- Μειώνει τον κίνδυνο της παιδικής λευχαιμίας.
- Ελαττώνει τα επίπεδα του σακχάρου του αίματος σε διαβητικούς.
- Βοηθά στη μείωση της χοληστερίνης.
- Κάνει τα συμπτώματα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας να υποχωρούν.
- Βοηθάει στην πρόληψη και τη θεραπεία των κρυολογημάτων.
- Ρυθμίζει τον μεταβολισμό και βοηθά στο αδυνάτισμα.
- Θεωρείται φάρμακο εξπρές κατά της καταρροής και του φλέγματος.
- Προστατεύει το συκώτι από τις τοξίνες.
- Δρα κατά της αναιμίας.
- Σταματά τη διάρροια.
- Χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση τραυμάτων, καθώς επιταχύνει τη διαδικασία της επούλωσης.
- Χρησιμοποιείται και στην κοσμετολογία για την αντιμετώπιση του αποχρωματισμού του δέρματος και τα σημάδια της ακμής.
- Η χρήση του κουρκουμά στην ινδική διατροφή έχει ευεργετική επίδραση στην υγεία του λαού καθώς επιδημιολογικά παρουσιάζουν χαμηλά ποσοστά καρκίνου, αλτσχάιμερ και διαβήτη.
Οι χρήσεις του
Όπως είπαμε ο κουρκουμάς είναι κρυμμένος στο κάρυ, τη μουστάρδα, τα τυριά με έντονο κίτρινο χρώμα κλπ. Στο σπίτι μπορούμε να τον προσθέσουμε στο βράσιμο του ρυζιού, των ζυμαρικών και του πλιγουριού, στις ζύμες των ψωμιών, των κουλουριών και των μπισκότων, στις βραστές πατάτες και τον πουρέ, στο βραστό κουνουπίδι, στις σούπες που θέλουμε να τονίσουμε το κίτρινο χρώμα τους (καροτόσουπα, κολοκυθόσουπα, πατατόσουπα, κουνουπιδόσουπα κλπ), στα τουρλού και τα μπριάμ, στις σάλτσες με μπεσαμέλ κλπ.
Το χρυσό ρόφημα
Πρόκειται για ένα σούπερ τονωτικό ρόφημα –σχεδόν φάρμακο για τον οργανισμό με όλες τις ιδιότητες που αναφέραμε παραπάνω- το οποίο μπορούμε να φτιάξουμε εύκολα στο σπίτι. Η διαδικασία είναι πολύ απλή, ζεσταίνουμε σ’ ένα κατσαρολάκι 2 φλιτζάνια γάλα (καρύδας ή αμυγδάλου ή αγελαδινό) μαζί με 1 κ.γ. κουρκουμά, 1 ξύλο κανέλας, λίγο φρεσκοτριμμένο πιπέρι, 2 κ.γ. λάδι καρύδας και 2 κ.γ. μέλι. Ανακατεύουμε διαρκώς μ’ ένα κουτάλι και λίγο πριν πάρει βράση το αφαιρούμε από τη φωτιά και το μοιράζουμε σε 2 κούπες.