Ένα μεγάλο μέρος του μηνιαίου οικονομικού προϋπολογισμού ενός νοικοκυριού πηγαίνει στο σούπερ μάρκετ. Παρ’ όλο που η κάθε οικογένεια έχει διαφορετικές ανάγκες και διαφορετικές συνήθειες, τα ψώνια μπορούν να γίνουν με περισσότερη οργάνωση εξοικονομώντας χρήματα και χρόνο, συμβάλλοντας ταυτόχρονα σε μια καλύτερη διατροφή.
Ας δούμε, λοιπόν, ποια είναι τα πιο συνηθισμένα λάθη που κάνουμε όταν ψωνίζουμε στο σούπερ μάρκετ και πώς μπορούμε να τα διορθώσουμε.
Ψωνίζουμε χωρίς λίστα
Μπορεί να νομίζεις ότι είναι περιττή δουλειά, άλλα μία λίστα με όλα τα απαραίτητα ψώνια είναι ο ευκολότερος τρόπος για να εξοικονομήσεις χρόνο και ενέργεια στο κατάστημα. Το «κλειδί» δεν είναι απλά να έχεις μια λίστα αγορών, αλλά να χωρίσεις τα ψώνια σου ανά γενικές κατηγορίες, όπως γαλακτοκομικά, αλλαντικά, χαρτικά κ.λπ.
Αυτό έχει δύο πλεονεκτήματα. Πρώτον, θα περνάς μόνο μία φορά από κάθε διάδρομο/ράφι για να αγοράσεις τα προϊόντα που έχεις σημειώσει στη λίστα σου και, δεύτερον, με αυτόν τον τρόπο δεν πρόκειται να ξεχάσεις κάτι. Βεβαιώσου ότι η λίστα σου είναι όσο το δυνατόν λεπτομερής π.χ. αντί για «πιπεριές» γράψε «2 κόκκινες πιπεριές». Αυτό θα σου επιτρέψει να αγοράσεις μόνο ό,τι πραγματικά χρειάζεσαι και να μην ξεπεράσεις τον προϋπολογισμό σου. Αν ψάχνεις τα υλικά για μια συνταγή, σημείωσε την ακριβή ποσότητα που χρειάζεσαι. Προφανώς, δεν θα βρεις πακέτο αλεύρι ή ζάχαρη των 430 γραμμαρίων αλλά με αυτό τον τρόπο γνωρίζεις ότι πρέπει να αγοράσεις το πακέτο των 500 γρ. και όχι αυτό του 1 κιλού.
Δεν προγραμματίζουμε τα ψώνια μας
Όταν δεν γνωρίζεις τι προϊόντα έχεις στο ψυγείο και στα ντουλάπια σου, υπάρχει κίνδυνος είτε να μην καλύψεις τις ελλείψεις σου ή να αγοράσεις τρόφιμα που δεν χρειάζεσαι. Προγραμμάτισε το μενού της εβδομάδας. Έλεγξε τα τρόφιμα που έχεις ήδη και, στη συνέχεια, φτιάξε έναν κατάλογο μόνο με τα τρόφιμα που σου λείπουν.
Όταν θα πας για ψώνια πάρε τον κατάλογο μαζί σου και τήρησέ τον αυστηρά. Μην επηρεάζεσαι από διάφορες προσφορές, εκτός και αν πρόκειται να αντικαταστήσεις τα προϊόντα της λίστας με αντίστοιχα που είναι πιο οικονομικά, γιατί στο τέλος θα αγοράσεις περισσότερα απ’ όσα πραγματικά χρειάζεσαι. Για παράδειγμα, οι «έτοιμες» τσάντες λαχανικών σε προσφορά μπορεί να φαίνονται συμφέρουσα επιλογή, αλλά πριν αγοράσεις, σιγουρέψου ότι θα είσαι σε θέση να τις καταναλώσεις εγκαίρως. Σκέψου, για παράδειγμα, ότι αν μαγειρεύεις για δύο άτομα, δεν θα μπορέσεις να καταναλώσεις 1,5 κιλά καρότα μέσα σε μία εβδομάδα.
Αν κάνεις τακτικά ψώνια για μια μεγάλη οικογένεια, θα πρέπει να εξετάσεις την περίπτωση να κάνεις τις αγορές σου στο διαδίκτυο. Να θυμάσαι ότι μια βόλτα στο σούπερ μάρκετ με τα παιδιά μπορεί να αποδειχτεί πολύ πιο κοστοβόρα. Το κόστος διανομής μπορεί να φαίνεται υψηλό με την πρώτη ματιά, αλλά ο χρόνος και τα χρήματα που θα μπορούσαν ενδεχομένως να εξοικονομηθούν μπορεί να είναι πολύ περισσότερα. Αν αγοράζεις μόνο τα προϊόντα που βρίσκονται στο διαδικτυακό κατάστημα του σούπερ μάρκετ, το κόστος για τα ψώνια σου μπορεί να μειωθεί σημαντικά. Επίσης, κάνοντας τις αγορές σου από κάποιο online σούπερ μάρκετ κερδίζεις χρόνο και γλιτώνεις τις μετακινήσεις, ιδιαίτερα βολικό αν δεν έχεις όχημα.
Ψωνίζουμε με άδειο στομάχι
Είναι πλέον και επιστημονικά τεκμηριωμένο: όταν ψωνίζει κανείς με άδειο στομάχι, τότε έχει την τάση να αγοράζει περισσότερα πράγματα. Μάλιστα, αυτό το φαινόμενο δεν ισχύει μόνο σε λογικές περιπτώσεις όπως ψώνια στο σούπερ μάρκετ ή παραγγελίες σε εστιατόριο, αλλά σε κάθε είδους αγορά. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι δαπανούν περισσότερα χρήματα, όταν είναι πεινασμένοι, καθώς τα πάντα μπορεί να είναι πολύ δελεαστικά ενώ ξοδεύουν και περισσότερο χρόνο στο κατάστημα.
Ένα από τα βασικά πράγματα που μπορεί να σε κάνει να μην ξοδεύεις πολύ χρόνο στο κατάστημα και να ψωνίζεις αποτελεσματικά είναι να έχεις φάει πριν πας για ψώνια, ώστε να διατηρήσεις σταθερό το σάκχαρο στο αίμα. Ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να φας ένα σνακ λίγο πριν ξεκινήσεις τα ψώνια σου. Το αίσθημα της πείνας και το σάκχαρο του αίματος έχουν τεράστια σημασία στον τρόπο που κάνουμε τα ψώνια μας. Τα άτομα με χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα κινούνται πιο αργά, σκέφτονται πιο αργά, μπερδεύονται πολύ εύκολα και είναι πολύ πιο επιρρεπείς στο πρόχειρο φαγητό.
Κάνουμε τα ψώνια μας σε λάθος ημέρες ή ώρες
Οι περισσότεροι καταναλωτές κάνουν τα ψώνια τους το Σάββατο, ώστε να μπορούν να προετοιμαστούν για την εβδομάδα που έρχεται. Ωστόσο στα μέσα της εβδομάδας πρέπει να ξαναπάνε στο σούπερ μάρκετ για να αγοράσουν προϊόντα που έχουν μικρή διάρκεια ζωής όπως το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Για να αποφύγεις την ταλαιπωρία, αλλά και τις λάθος επιλογές, καλό είναι να κάνεις τα ψώνια σου στη μέση της εβδομάδας, π.χ. Τετάρτη. Αν οι μέρες που μπορείς να ψωνίσεις είναι Σάββατο ή Δευτέρα, τουλάχιστον προσπάθησε να αποφύγεις τις ώρες αιχμής.
Δεν διαβάζουμε σωστά τις ημερομηνίες λήξης
Το να προσέχεις την ετικέτα με την ημερομηνία λήξης στα τρόφιμα είναι σημαντικό. Όχι μόνο για το προφανές του πράγματος, αλλά και για να αντιληφθείς τη φρεσκάδα και την ποιότητα του εκάστοτε προϊόντος. Αν δεν έχεις σκοπό να καταναλώσεις ένα προϊόν του οποίου η ημερομηνία λήξης πλησιάζει, αναζήτησε για ένα άλλο με πιο μακρινή ημερομηνία λήξης ή απλά αγόρασε το την ημερομηνία που σκοπεύεις να το καταναλώσεις. Βέβαια, θα πρέπει να γνωρίζεις τη διαφορά μεταξύ των ημερομηνιών «ανάλωση έως» και «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από» (όροι που ορίζονται από τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό για την παροχή πληροφοριών τροφίμων στους καταναλωτές). Οι ημερομηνίες αυτές παίζουν σημαντικό ρόλο στη σωστή διαχείριση των τροφίμων που αγοράζεις.
«Ανάλωση κατά προτίμηση πριν από» αφορά την ποιότητα. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι μετά από αυτή την ημερομηνία, το τρόφιμο είναι γενικώς ασφαλές να καταναλωθεί, αλλά η γεύση, η υφή ή η μυρωδιά του μπορεί να μην είναι στο καλύτερο επίπεδο. Οι ημερομηνίες αυτού του είδους εμφανίζονται συχνά σε τρόφιμα που είναι κονσερβοποιημένα, αποξηραμένα, κατεψυγμένα, καθώς και στα φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Η ημερομηνία «Ανάλωση έως» αφορά την ασφάλεια. Μετά από την ημερομηνία αυτή, η κατανάλωση του τρόφιμου μπορεί να προκαλέσει ασθένεια. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να καταναλώνεις τρόφιμα μετά το πέρας τέτοιου είδους ημερομηνιών, ακόμα και εάν έχουν καλή μυρωδιά ή γεύση. Οι ημερομηνίες «Ανάλωση έως» εμφανίζονται σε ευπαθή τρόφιμα (τρόφιμα που είναι πιθανό να αλλοιωθούν ή να χαλάσουν γρήγορα), όπως τα κρύα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα κρέατα και οι έτοιμες σαλάτες.
Οι παραπάνω επισημάνσεις είναι έγκυρες μόνο εάν ακολουθούνται οι οδηγίες αποθήκευσης που αναγράφονται στην ετικέτα. Επομένως αφιέρωσε λίγο περισσότερο χρόνο για να διαβάσεις προσεκτικά τις ετικέτες τροφίμων και ακολούθησε τις οδηγίες του παρασκευαστή, όπως π.χ. «Μετά το άνοιγμα, να διατηρείται στο ψυγείο και να καταναλώνεται εντός 3 ημερών». Όταν ψωνίζεις νέα τρόφιμα, φρόντισε να τοποθετείς στο μπροστινό μέρος τα παλιότερα που υπάρχουν στα ντουλάπια και στο ψυγείο σου. Βάζεις τα νέα τρόφιμα στο πίσω μέρος, ώστε να μην κινδυνεύεις να βρεις αργότερα στα ράφια σου αλλοιωμένες τροφές.
Αγνοούμε τις διατροφικές ετικέτες
Οι διατροφικές ετικέτες μπορούν να σε βοηθήσουν να κάνεις πιο σωστές και υγιεινές επιλογές. Αφιέρωσε περισσότερο χρόνο για να διαβάσεις τις ετικέτες και να συγκρίνεις μεταξύ τους παρόμοια προϊόντα. Τα τρία πιο σημαντικά πράγματα που πρέπει να προσέχεις σε μια ετικέτα είναι το ολικό λίπος, αλλά και τα διάφορα είδη του (κορεσμένα, μονοακόρεστα, πολυακόρεστα), τα σάκχαρα και η ενέργεια (θερμίδες), αν π.χ. σε απασχολεί ο έλεγχος του βάρους. Συγκρίνοντας αυτά τα τρία θρεπτικά συστατικά με τα αντίστοιχα ενός άλλου προϊόντος θα καταφέρεις να κάνεις την πιο υγιεινή επιλογή, προσπαθώντας να αποφύγεις τα κορεσμένα και τα trans λιπαρά οξέα αλλά και αυτά που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη.
Θα πρέπει επίσης να είσαι πολύ προσεκτικός στην ανάγνωση των διατροφικών πληροφοριών αν είσαι αλλεργικός. Τα αλλεργιογόνα συστατικά συνήθως αναγράφονται είτε μέσα σε παρένθεση, είτε με έντονα γράμματα είτε στο τέλος του συνόλου των συστατικών ξεχωριστά. Η ένδειξη «μπορεί να περιέχει», που συνοδεύεται από κάποια συστατικά, σημαίνει ότι στην ίδια γραμμή παραγωγής, παρασκευάζονται και άλλα προϊόντα της ίδιας εταιρείας και μπορεί να έχει μείνει κάποιο ίχνος από αυτά τα συστατικά και να έχει εισαχθεί στη συσκευασία του τρόφιμου που θα καταναλώσεις. Αυτή η ελάχιστη ποσότητα μπορεί να επικαθίσει στο συγκεκριμένο προϊόν και να προκαλέσει αντίδραση σε αλλεργικά άτομα που θα το καταναλώσουν.
Μη εποχιακά προϊόντα
Σίγουρα είναι αρκετά βολικό να βρίσκουμε το αγαπημένο μας φρούτο ή λαχανικό όλες τις εποχές του χρόνου. Η αλήθεια, όμως, είναι πως όχι μόνο έχουν καλύτερη γεύση όταν καταναλώνονται τη σωστή εποχή, αλλά έχουν και υψηλότερη θρεπτική αξία. Για παράδειγμα, αν αγοράσουμε ροδάκινα τον χειμώνα δεν συγκρίνονται με αυτά που απολαμβάνομε στις αρχές του καλοκαιριού. Η κατανάλωση εποχιακών φρούτων και λαχανικών είναι καλύτερη και για το πορτοφόλι μας, αφού εκτός από πιο υγιεινά είναι και φθηνότερα.
Προσφορές και «παγίδες
Πολλές από τις προσφορές που συναντάς στο σούπερ μάρκετ μπορεί να είναι όντως πολύ συμφέρουσες. Σε κάθε περίπτωση, όμως, πρέπει να είσαι προσεκτικός. Για να μπορείς να γνωρίζεις ότι είναι όντως καλή μία προσφορά πρέπει να γνωρίζεις και την κανονική τιμή του προϊόντος. Πολλές φορές, ένα προϊόν βρίσκεται σε προσφορά, αλλά μαζί με την τιμή, έχει μειωθεί και η ποσότητά του. Σε αυτή την περίπτωση το κέρδος είναι μηδαμινό.