Η πρώτη μέρα στο Δημοτικό μένει χαραγμένη στη μνήμη όλων μας! Για τα παιδιά είναι μία νέα εποχή σ’ ένα πολύ μεγαλύτερο και πιο απαιτητικό περιβάλλον. Μια εποχή με νέες εμπειρίες και χαρές, αλλά κι επιπλέον καθήκοντα, υποχρεώσεις κι απαιτήσεις, οι οποίες δεν είναι πάντα εύκολες, ή ευχάριστες.
Για τους γονείς, είναι επίσης μια νέα περίοδος περηφάνιας, αλλά κι άγχους, κυρίως λόγω του φόβου του διαβάσματος στο σπίτι και -φυσικά- των προσδοκιών για μια ομαλή σχολική ζωή και καλές επιδόσεις. Αλλά και για τους εκπαιδευτικούς τα πρωτάκια είναι πάντα μία ιδιαίτερη νέα κατηγορία μαθητών. Μην λησμονείς πως η δασκάλα, ή ο δάσκαλος θα πρέπει να δει αποτελέσματα κι εντυπωσιακές αλλαγές ειδικά μετά τις γιορτές των Χριστουγέννων όταν τα παιδάκια θα πρέπει πλέον να διαβάζουν και να γράφουν ικανοποιητικά για την ηλικία τους.
Συνεπώς το θέμα είναι τι μπορείς να κάνεις ως γονιός ώστε να βοηθήσεις το παιδί σου όσο περισσότερο μπορείς σ’ αυτήν τη σημαντική μετάβαση. Η αλήθεια είναι ότι χρειάζεται τη σωστή και μετρημένη βοήθεια σου, αλλά χωρίς άγχος και υπερβολικές αντιδράσεις!
Διαφορές σε σχέση με τα δικά σου μαθητικά χρόνια
Σε σχέση με τη δική σου εποχή τα παιδιά έχουν πλέον περισσότερες εμπειρίες αποχωρισμού από τους γονείς τους κι ένταξης σε μια ομάδα συνομηλίκων τους με κανόνες, κοινές δραστηριότητες και πρόγραμμα. Αυτό γιατί -σχεδόν- όλα έχουν περάσει από το βρεφονηπιακό σταθμό και το νηπιαγωγείο από μικρότερη ακόμα ηλικία. Έτσι, δεν παρατηρούνται πλέον με την ίδια συχνότητα τα παλιότερα φαινόμενα σχολικής άρνησης, ή έντονου στρες προσαρμογής γιατί τα παιδιά έχουν μάθει από μικρά. Μην λησμονείς ότι πολλά απ’ αυτά μένουν και στις ολοήμερες δομές, αφού συνήθως και οι γονείς δουλεύουν ως αργά.
Παράλληλα, έχουν βελτιωθεί οι υποστηρικτικές δομές για κάθε μαθητή και ειδικά για εκείνα τα παιδάκια που είτε αντιμετωπίζουν κάποιο μαθησιακό, είτε κάποιο θέμα συμπεριφοράς. Ακόμη και για πολύ ειδικές περιπτώσεις (π.χ. αναπηρίες, ή άλλα θέματα υγείας) υπάρχει πρόβλεψη για απασχόληση ειδικού βοηθητικού προσωπικού. Οπότε τελικά κι ως γονιός έχεις περισσότερες επιλογές και βοήθεια όπως θα διαπιστώσεις και στη συνέχεια.
Μετάβαση από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό
Σύμφωνα με τα προηγούμενα, πλέον η μετάβαση είναι πιο ομαλή σε σχέση με παλιότερες εποχές κι ο αποχωρισμός από τους γονείς λιγότερο έντονος και στρεσογόνος. Η σημαντικότερη διαφοροποίηση είναι τελικά η τυποποίηση στη μάθηση (δεν γίνονται όλα με παιγνιώδη τρόπο), το πιο αυστηρό πλαίσιο και οι περισσότερες ώρες εργασίας (ακόμα και με μικρά φύλλα εργασίας για το σπίτι). Δηλαδή, το μαθησιακό αποκτά υψηλή προτεραιότητα.
Άρα το πρώτο μέλημά σου ως γονιός πρέπει να είναι ο έλεγχος ωριμότητας του παιδιού, αλλά και η πρόωρη ανίχνευση τυχόν μαθησιακών δυσκολιών. Πρέπει να γνωρίζεις ότι όσο συντομότερα ασχοληθείς με πιθανά τέτοια θέματα τόσο καλύτερο θα είναι και το αποτέλεσμα!
Γι’ αυτό ξεκίνα μ’ ένα τεστ σχολικής ετοιμότητας (το λεγόμενο και Α τεστ) προς το τέλος φοίτησης του νηπιαγωγείου (μπορεί να γίνει σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς). Αυτό θα δείξει αν το παιδί μπορεί ν’ ανταποκριθεί στις απαιτήσεις στου Δημοτικού και κανονικά θα έπρεπε να γίνεται σε κάθε παιδί όπως ακριβώς συμβαίνει σ’ άλλες χώρες της Ευρώπης με πιο ώριμα εκπαιδευτικά συστήματα. Άλλωστε, για να θεωρηθεί ένα παιδί έτοιμο να ενταχθεί στην Α΄ Δημοτικού, πέρα από την ηλικία, πρέπει σε σωματικό, νοητικό αλλά και συναισθηματικό επίπεδο να είναι επίσης έτοιμο.
Επιπρόσθετα, συμβουλέψου τη νηπιαγωγό και ζήτα τις λεπτομέρειες γι’ αυτά τα θέματα. Αν έχει εντοπίσει κάτι, ή συμβουλέψει περαιτέρω έλεγχο, να είσαι δεκτικός. Πολλά παιδάκια αντιμετωπίζουν διαφόρων ειδών δυσκολίες και, μερικές φορές, πιο έντονα θέματα (όπως π.χ. αυτισμό). Ευτυχώς και στην Ελλάδα πλέον υπάρχουν δομές υποστήριξης, το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό και σχολικές πρακτικές (για παράδειγμα εκπαιδευτικοί παράλληλης στήριξης, τμήματα ένταξης κτλ.) για να δώσουν το καλύτερο στο παιδί. Δεν έχεις παρά να το ψάξεις και να το ζητήσεις.
Διαφορετικά, μια βεβιασμένη ένταξη στο Δημοτικό, θα μπορούσε να δημιουργήσει πληθώρα προβλημάτων από μαθησιακά κενά, ψυχολογικά, άγχος, συναισθήματα απόρριψης, μέχρι και συμπεριφορές έντονα αντιδραστικές που μπορεί να επηρεάσουν σοβαρά το μέλλον του παιδιού.
Επιπλέον, υπάρχουν τα ΚΕΔΔΥ (Κέντρα Διάγνωσης Διαφοροδιάγνωσης και Υποστήριξης Ειδικών Εκπαιδευτικών Αναγκών), τα οποία θα μετονομαστούν σε ΚΕΣΥ με το σχολικό έτος 2018-2019, που είναι δημόσια, δωρεάν και προσφέρουν διαγνώσεις και συμβουλές στήριξης για κάθε θέμα. Ακόμα κι αν υποψιάζεσαι κάτι, καλό είναι να τα συμβουλευτείς χωρίς κανέναν δισταγμό για το καλό του παιδιού.
Tips για να διαβάζει και να πηγαίνει καλά στο σχολείο
Εφόσον έχεις αποκλείσει μαθησιακά, ή άλλα θέματα, δεν έχεις παρά να προσπαθήσεις να εφαρμόσεις μερικά έστω από τα ακόλουθα:
- Για τη νέα αυτή αλλαγή θα πρέπει να προετοιμάσεις και να δελεάσεις το παιδί σε ψυχολογικό επίπεδο. Έτσι ανέβασέ το με την αγορά νέας τσάντας, νέων σχολικών ειδών, ακόμη και νέων ρούχων και δημιούργησε ένα concept μίας ιδιαίτερης καινούργιας εμπειρίας!
- Στο ίδιο πλαίσιο, δημιούργησε έναν καθαρά δικό του προσωπικό χώρο. Για παράδειγμα, αγόρασε ένα νέο γραφείο κι οργάνωσέ το. Πρόσεχε μόνο μην το παρακάνεις με παιχνίδια και διακοσμητικά που θ’ αποσπούν την προσοχή του παιδιού.
- Καθησύχασέ το με την ιδέα ότι πολλοί φίλοι του από το νηπιαγωγείο θα είναι μαζί του και στο νέο σχολείο, ενώ δώσε θετικό πρόσημο στην ιδέα ότι θα υπάρχουν περισσότερα παιδιά (π.χ. δυνατότητα για νέους φίλους και για παιχνίδι σε μεγαλύτερο χώρο). Τόνισέ του το γεγονός ότι μεγαλώνει. Αυτό πάντα αρέσει στα παιδιά.
- Τα παιδιά, ειδικά αυτής της ηλικίας, αγαπούν το ωράριο και τη συνέπεια. Γι’ αυτό τήρησε ένα πρόγραμμα μ’ ευλάβεια. Το πρόγραμμα αναφέρεται βέβαια στις ώρες φαγητού, ύπνου, διαβάσματος, παιχνιδιού κτλ. Η ρουτίνα βοηθά όλα τα παιδιά.
- Στα πλαίσια αυτής της ρουτίνας ας έχει δίπλα στο γραφείο του ότι χρειάζεται: μολύβια, γόμες μέχρι και το νερό του.
- Όχι μόνο για το διάβασμα, αλλά και για την συνολική στάση του απέναντι στο σχολείο καλή είναι η σωστή και μετρημένη ανταμοιβή. Δηλαδή χωρίς υπερβολές μπορεί να έχει μικρές χάρες. Για παράδειγμα όταν τελειώνει το διάβασμα τότε θα είναι ώρα για το ημερήσιο παιχνίδι του.
- Σημαντικό είναι να έχεις στο πρόγραμμα του παιδιού και μικρά διαλείμματα (όχι πάνω από 5 λεπτά). Αυτό εξαρτάται από το παιδί και τις αντοχές του. Θα το βρεις εμπειρικά στην πορεία.
- Στην ηλικία αυτή καθημερινός στόχος σου πρέπει να είναι και η εξασφάλιση ελεύθερου χρόνου καθαρά και μόνο για παιχνίδι. Αυτό δεν είναι απλά διασκεδαστικό, αλλά απαραίτητο και βοηθά τον εγκέφαλο και το σώμα του.
- Να ρωτάς διακριτικά για την ζωή του και τις εμπειρίες του στο σχολείο.
- Να μην επεμβαίνεις σ’ όλα και ν’ αφήνεις απλά θέματα κοινωνικοποίησης να τα λύσει μόνο του.
- Αφού στόχος σου πρέπει να είναι το να βρίσκεσαι εκεί για να βοηθήσεις το παιδί δώσε του χώρο και χρόνο. Εσύ να είσαι διαθέσιμος για τον τελικό έλεγχο (αν χρειαστεί), ή για να λύσεις απορίες του παιδιού όταν σε φωνάξει. Όχι συνέχεια από πάνω!
- Στο ίδιο πλαίσιο συνετό είναι να μάθει να τακτοποιεί το γραφείο και την τσάντα του μόνο του (με την δική σου διακριτική επίβλεψη βέβαια).
- Επειδή κάθε παιδί είναι μοναδικό, μην βάλεις μόνο στόχους, αλλά προσάρμοσέ τους και στην ιδιοσυγκρασία και τις ανάγκες του. Δεν θα διαβάσει απαραίτητα όπως θα ήθελες εσύ, ή όπως το έκανες εσύ μικρός. Μπορεί να χρειαστεί πιο πολλά διαλείμματα. Να είσαι ελαστικός ώστε να έχεις αποτελέσματα με την σωστή πίεση και όχι με υπερβολικές προσδοκίες.
- Να προσπαθείς να συνδιαλέγεσαι με το παιδί ήρεμα, ψύχραιμα και με πνεύμα συνεργασίας. O θυμός μόνο επιπλέον προβλήματα θα προκαλέσει.
- Προσπάθησε να διαπιστώσεις τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία του παιδιού.
- Αν το παιδί είναι ώριμο και με τη βοήθεια αυστηρών κανόνων μπορείς ν’ αξιοποιήσεις και ηλεκτρονικά μαθήματα – βοηθήματα για τα παιδιά. Είναι γεγονός ότι ένα tablet με τη συνοδεία ενός εκπαιδευτικού λογισμικού (δες το άρθρο Χρήσιμα apps για μαθητές) μπορεί να βοηθήσει, ενώ και τα σχολικά βιβλία είναι πλέον διαθέσιμα online.
Μερικές ακόμα συμβουλές
Επιπλέον, αφού η «μόδα» της εποχής είναι η έντονη προστατευτικότητα και παρεμβατικότητα των γονιών, έχε το νου σου στα εξής πολύ σημαντικά (που αφορούν τελικά περισσότερο εσένα, παρά το ίδιο το παιδί):
- Καλό είναι να μην διακόπτεις, ή διορθώνεις το παιδί επιτόπου, ενώ είναι, επίσης, συνετό να μην το βοηθάς υπερβολικά και να μην είσαι από πάνω του διαρκώς.
- Σχετικά με τη διόρθωση των λαθών μην σβήνεις αυτό που έχει γράψει ο μαθητής. Απλά εξήγησέ του το λάθος του ώστε να το διορθώσει το ίδιο. Τα λάθη είναι μέρος της μάθησης.
- Πρέπει, πάση θυσία, ν’ αποφύγεις την ταύτιση μαζί του. Στόχος σου θα πρέπει να είναι η αυτονομία ως προς το διάβασμα του παιδιού. Το να είσαι συνεχώς από πάνω του μπορεί να είναι πιεστικό και δεν βοηθά το παιδί ν’ αποκτήσει θάρρος κι αυτοέλεγχο.
- Να έχεις πάντα στο νου σου ότι τα παιδιά, όσο γλυκά κι αν είναι, ταυτόχρονα είναι και χειριστικά. Να διπλοτσεκάρεις με τη δασκάλα του ό,τι πιθανόν άσχημο σου μεταφέρει για το σχολείο.
- Μην κάνεις το λάθος να συγκρίνεις το παιδί σου μ’ άλλα παιδιά, συμμαθητές, ή τυχόν αδέρφια.
- Μην περνάς έξω από τα κάγκελα του προαυλίου κατά τα διαλείμματα για να χαιρετήσεις το παιδί, ή να του δώσεις φαγητό. Δεν το βοηθάς καθόλου έτσι (μάλλον καλύπτεις ψευδώς δικά σου άγχη) και δεν του επιτρέπεις να είναι αυτόνομο και να κοινωνικοποιηθεί σωστά.
- Ποτέ μην προβάλεις τις προσδοκίες σου και τα άγχη σου πάνω στο παιδί. Το παιδί σου δεν είναι κόπια σου, ούτε έχει τις ίδιες ανάγκες, αλλά και δεν θα ζήσει ακριβώς ό,τι θα ήθελες εσύ. Σκοπός σου είναι να το βοηθήσεις ν’ αναπτύξει τις δικές του δεξιότητες, ταλέντα και στόχους. Το βαρύτερο φορτίο για ένα παιδί είναι η ζωή που δεν έζησαν οι γονείς του (ή καμιά φορά που έζησαν και κατάφεραν).
- Να έχεις καλή επικοινωνία με τη δασκάλα του και να μην αντιδράς αρνητικά σε ό,τι δεν θες ν’ ακούσεις, ή δεν σου αρέσει. Μια κακή κριτική, ή σχόλιο δεν είναι επίθεση απέναντι στο παιδί, ή σ’ εσένα προσωπικά, αλλά μάλλον κάτι που χρήζει διεύρυνσης σε πρώτη φάση.
- Τέλος, αν υποψιάζεσαι κάποια μαθησιακή δυσκολία, ή άλλο θέμα μην το αφήσεις έτσι. Όπως προαναφέρθηκε δομές και υπηρεσίες υπάρχουν. Κυνήγα το ώστε να μην γιγαντωθεί κάποιο πρόβλημα στο μέλλον. Δεν υπάρχει λόγος να νιώσεις άσχημα για κάποια θέματα που είναι συνήθη (π.χ. ανάγκη για λογοθεραπεία) και μην λησμονείς ότι ως γονιός ο ρόλος σου είναι να κάνεις το σωστό όσο καλύτερα γίνεται.