Από την Ιωάννα Σταμούλου
Οι ξηροί καρποί με τη μεστή και τόσο ιδιαίτερη γεύση που απολαμβάνουμε φανατικά ωμούς ή ψημένους σαν σνακ, εκτός από πρώτη ύλη για τόσες υπέροχες δημιουργίες είναι και πρώτης τάξεως τροφή όπως επιβεβαιώνουν οι επιστήμονες. Η φουντουκιά είναι ένα μικρό σχετικά φυλλοβόλο δέντρο με πατρίδα τη Νότια Ευρώπη και την Τουρκία. Η επιστημονική ονομασία του είναι Corylus avellana – Κόρυλος η αβελλάνα, αλλά στην Ελλάδα τη λέμε και λεπτοκαρυά. Όσο για τη λέξη φουντουκιά, έχει τουρκική ρίζα (fındık) και έχει ενσωματωθεί στο ελληνικό λεξιλόγιο από τον καιρό της τουρκοκρατίας. Σήμερα η φουντουκιά καλλιεργείται σε πολλές περιοχές του κόσμου: Τουρκία, Ιταλία, Ισπανία, Κίνα, ΗΠΑ και θεωρείται σημαντική καλλιέργεια με μεγάλο εμπορικό ενδιαφέρον.
Υπάρχουν αρκετά είδη φουντουκιάς στον κόσμο, αλλά στην Ελλάδα συναντάμε δύο είδη κυρίως: Την ήμερη φουντουκιά ή λεπτοκαρυά και την αγριοφουντουκιά. Η λέξη κόρυλος προέρχεται από την αρχαοελληνική «κόρυς» (περικεφαλαία), καθώς όταν είναι φρέσκος ο καρπός του φουντουκιού περιβάλλεται από ένα περίβλημα που θυμίζει στρατιωτικό κράνος. Στην Ελλάδα η φουντουκιά καλλιεργείται σε μικρή έκταση σε Ημαθία, Πέλλα, Δράμα και Καβάλα κυρίως. Παράγει καρπούς τρία χρόνια μετά την φύτευση της, ανθίζει κάθε άνοιξη και οι καρποί εμφανίζονται το φθινόπωρο. Η συγκομιδή γίνεται όταν τα φουντούκια πάρουν καστανό χρώμα. Ύστερα αφαιρούν τα περιβλήματα και τα αποξηραίνουν σε ειδικούς κλιβάνους. Έπειτα, διοχετεύονται σε ειδικά μηχανήματα για το σπάσιμο του κελύφους, τους σπαστήρες φουντουκιών. Η αγριοφουντουκιά είναι αυτοφυής, βρίσκεται σε διάφορα δάση της χώρας και οι καρποί της λέγονται και φουντούκια Κωνσταντινούπολης.
Διατροφική αξία – Ιδιότητες
100 γρ. φουντούκια αποδίδουν 628 θερμίδες! Όμως εκτός από ενέργεια μας παρέχουν θρεπτικά συστατικά, απαραίτητα για την υγεία μας. Είναι πλούσια σε μονο-ακόρεστα λιπαρά οξέα, όπως είναι το ελαϊκό, σε απαραίτητα λιπαρά οξέα όπως είναι το λινελαϊκό οξύ που είναι χρήσιμα για την υγεία της καρδιάς. Παράλληλα είναι πλούσια σε διαιτητικές φυτικές ίνες, που συμβάλλουν στην πρόληψη πολλών χρονίων νοσημάτων (καρδιαγγειακά, καρκίνος του παχέος εντέρου κλπ). Τα φουντούκια είναι πλούσια σε βιταμίνη Ε (κάνουν καλό στο δέρμα και τα μαλλιά), βιταμίνες του συμπλέγματος Β (φυλλικό οξύ, ριβοφλαβίνη, νιασίνη, θειαμίνη, παντοθενικό οξύ και πυριδοξίνη), ενώ περιέχουν χρήσιμα μέταλλα, όπως μαγγάνιο, κάλιο, ασβέστιο, χαλκό, σίδηρο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο και σελήνιο.
Επιλογή και Συντήρηση
Στην αγορά τα βρίσκουμε σε πολλές μορφές: με το κέλυφος ή χωρίς, ψημένα ή ωμά, αλατισμένα, καραμελωμένα, χύμα ή συσκευασμένα. Καλό είναι να τα αγοράζουμε ωμά με το εξωτερικό τους κέλυφος. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να έχουν φωτεινό καφετί χρώμα, να είναι συμπαγή με ομοιόμορφο μέγεθος χωρίς ρωγμές, εξογκώματα, στίγματα ή ταγγή μυρωδιά και να τα νιώθουμε βαριά στο χέρι. Με το κέλυφος, τα φουντούκια διατηρούνται για αρκετούς μήνες αποθηκευμένα σε σκιερό χώρο με κανονική θερμοκρασία, χωρίς υγρασία και μέσα σε δοχείο τροφίμων που κλείνει καλά. Αν τα αγοράσουμε χωρίς το κέλυφος προτιμάμε τα συσκευασμένα. Τα χύμα ή αφού ανοίξουμε τα συσκευασμένα, τα διατηρούμε σε αεροστεγές δοχείο και μέσα στο ψυγείο για να μην ταγγίσουν.
Πώς τα απολαμβάνουμε
Εκτός από ωμά ή ψημένα σαν σνακ τα φουντούκια χρησιμοποιούνται ευρέως στη ζαχαροπλαστική και τη βιομηχανία ζαχαρωδών προϊόντων, ως προσθήκη σε σοκολάτες, σε προϊόντα σοκολάτας για επάλειψη (πραλίνες και αλείμματα σοκολάτας), σε μπισκότα, σε κέικ, σε παγωτά και σιροπιαστά. Η κρέμα φουντουκιών μαζί με σοκολάτα ή με άλλες κρέμες χρησιμοποιείται πολύ για «γέμιση» γλυκισμάτων και αρτοσκευασμάτων. Χρησιμοποιούνται επίσης στη μαγειρική (σε σαλάτες, σάλτσες και πανάδες) και στην αρτοποιία όπου αλέθονται μαζί με σιτάρι για την παραγωγή ψωμιού. Από τα φουντούκια παρασκευάζεται επίσης λάδι και βούτυρο, που είναι χρήσιμο κυρίως σε άτομα με αλλεργία στα φιστίκια και στο φιστικοβούτυρο, αλλά περιέχει περισσότερα λιπαρά. Το φουντουκέλαιο έχει άρωμα καρυδιού και διαθέτει εξαιρετικές στυπτικές και καλλυντικές ιδιότητες, όπως την προστασία του δέρματος από την ξηρότητα. Χρησιμοποιείται στην μαγειρική, αλλά και ως «φορέας ή λάδι βάσης» σε παραδοσιακά φάρμακα σε θεραπείες μασάζ, στην αρωματοθεραπεία, στη φαρμακευτική και στη βιομηχανία καλλυντικών.
