Από την Ιωάννα Σταμούλου
Όσα αξίζει να γνωρίζουμε για τις Απόκριες και τα διατροφικά έθιμα τους.
Οι Απόκριες είναι μια περίοδος τριών εβδομάδων που χρονικά προσδιορίζεται μετά τις γιορτές των Χριστουγέννων και πριν από τη μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής, η οποία ταυτίζεται με το Τριώδιο και είναι συνδεδεμένη με γλέντια που συνοδεύονται από χορούς, τραγούδια, Καρναβάλια με μεταμφιέσεις και μεγάλα φαγοπότια φυσικά. Ορισμένες περιοχές της Ελλάδας φημίζονται για το Καρναβάλι τους. Το πιο γνωστό είναι της Πάτρας, αλλά εξίσου γνωστά είναι το Καρναβάλι της Νάουσας με τους «Γενίτσαρους και τις Μπούλες», του Ρεθύμνου, της Ξάνθης, της Σκύρου, της Σύρου, της Νάξου, της Καλαμάτας, της Κέρκυρας, της Ζακύνθου, της Χαλκίδας, των Ιωαννίνων γνωστό για τις «Τζαμάλες», της Κοζάνης κλπ.
Τριώδιο ονομάζεται το βιβλίο της Εκκλησιαστικής Ακολουθίας των ύμνων που ψάλλονται από την πρώτη Κυριακή της Αποκριάς μέχρι και το Μεγάλο Σάββατο. Αυτή η πρώτη Κυριακή ονομάζεται του Τελώνου και Φαρισαίου, η δεύτερη του Άσωτου Υιού, η τρίτη Κυριακή της Απόκρεω και η τελευταία Κυριακή πριν από την Καθαρή Δευτέρα, της Τυρινής. Οι εορτασμοί της Αποκριάς έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα, αφού συναντάμε αρκετά κοινά σημεία τόσο στα Ανθεστήρια και τα Λήναια (γιορτές της Αρχαίας Αθήνας) όσο και στο Βυζάντιο σε γιορτές αντίστοιχης θεματολογίας. Ας δούμε σύμφωνα με την παράδοση και ανά εβδομάδα τι προβλέπεται να βάλουμε στο τραπέζι μας…
Η πρώτη εβδομάδα της Αποκριάς ονομάζεται Προφωνή ή Προφωνέσιμη επειδή τα παλιά χρόνια «προφωνούσαν», ανακοίνωναν δηλαδή την έναρξη των Αποκρεών, κάτι που για τα νοικοκυριά σήμαινε πως έπρεπε να φροντίσουν τις προμήθειές τους. Τρώμε απ’ όλα.
Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή, γιατί είναι η τελευταία εβδομάδα που τρώνε κρέας. Ειδικά η Πέμπτη αυτής της εβδομάδας, γνωστή και ως Τσικνοπέμπτη η κατανάλωση κρέατος φτάνει σε σημεία υπερβολής, αφού τόνοι κρεάτων «τσικνίζονται» πάνω σε κάρβουνα, σούβλες, τηγάνια και ψηστιέρες. Μπορεί η παράδοση να μας λέει πως η Κυριακή της Κρεατινής να είναι η τελευταία μέρα που καταναλώνουμε κόκκινο κρέας, όμως το Σάββατο της Κρεατινής όσο και τα δύο επόμενα Σάββατα είναι αφιερωμένα στη μνήμη των νεκρών και λέγονται Ψυχοσάββατα.
Η τρίτη εβδομάδα ονομάζεται Τυρινή ή Τυροφάγου και Μακαρονού. Κατά τη διάρκεια της Τυρινής η παράδοση προβλέπει την κατανάλωση άφθονων γαλακτοκομικών, κυρίως τυριού, μαζί με μακαρόνια ή μέσα σε πίτες, αυγών και ψαριών.
Όλη την περίοδο των Αποκρεών τα γλυκά έχουν την τιμητική τους, ιδιαίτερα τα σιροπιαστά του ταψιού με ξηρούς καρπούς (μπακλαβάδες, κανταΐφια, σαραγλί, καρυδόπιτες), τα γλυκά του τηγανιού (λουκουμάδες, τηγανίτες), αυτά που γίνονται με βάση το γάλα και τα γλυκά τυριά (μπουγάτσες, γαλατόπιτες, γαλακτομπούρεκα), οι χαλβάδες της κατσαρόλας και το μέλι σε πίτες, λουκουμάδες, τηγανίτες κλπ.
