Το μεγαλύτερο ίσως πλεονέκτημα των DSLR και mirrorless φωτογραφικών μηχανών είναι η δυνατότητα εναλλαγής φακών και η ευέλικτη ενσωμάτωση διαφόρων αξεσουάρ. Αυτή η ευελιξία όμως έχει κι ένα μειονέκτημα: ακόμα κι όταν είσαι εξαιρετικά προσεκτικός κατά την αλλαγή ή και την μεταφορά των φακών, η σκόνη από το περιβάλλον θα βρει έναν τρόπο να αφήσει το σημάδι της στις εικόνες σου.
Η παρουσία σκόνης στον αισθητήρα ή στον φακό της φωτογραφικής μηχανής μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στην τελική απόδοση των φωτογραφιών, καθώς -συνήθως- ευθύνεται για τα διάχυτα, σκοτεινά στίγματα που ίσως βλέπεις στα φωτεινά τμήματα των φωτογραφιών σου. Ευτυχώς όμως υπάρχουν πολλοί τρόποι για να αντιμετωπίσεις αυτό το πρόβλημα και να διατηρείς τον φωτογραφικό εξοπλισμό σου σαν καινούργιο.
Ο καθαρισμός της φωτογραφικής μηχανής
Ο καθαρισμός του σώματος της φωτογραφικής μηχανής και των φακών είναι απαραίτητο να γίνεται τακτικά, μετά από κάθε χρήση. Αυτό είναι μια λεπτή διαδικασία και ο καλύτερος τρόπος για να διατηρείται ο εξοπλισμός σου σε καλή κατάσταση.
Το σώμα της μηχανής
Αν συσσωρεύεται βρωμιά γύρω από τα πλήκτρα επηρεάζεται η λειτουργία τους, οπότε φρόντισε να καθαρίσεις καλά το σώμα της μηχανής σου με ένα πανί μικροϊνών για φωτογραφικό φακό. Αφαίρεσε το λαστιχένιο προσοφθάλμιο (Rubber Eyecup) της μηχανής και καθάρισε το εικονοσκόπιο και την οθόνη LCD. Για το πίσω μέρος του εικονοσκοπίου και το φακό, μπορείς να χρησιμοποιήσεις ένα ειδικά κατασκευασμένο καθαριστικό, όπως είναι το Lens Pen της Hama.
Καθαρισμός φακών
Ακόμα κι αν ο φακός είναι ολοκαίνουργιος, μπορεί να υπάρχει ήδη ένα μικρό ποσοστό σκόνης στο εσωτερικό του αλλά αυτό δεν αποτελεί ελάττωμα. Παρόλο που κατασκευάζονται με ιδιαίτερη προσοχή σε πολύ καθαρό περιβάλλον, δεν είναι δυνατή η πλήρης απουσία σκόνης. Ωστόσο σε σύγκριση με τη σκόνη στον αισθητήρα, η σκόνη στο εσωτερικό του φακού δεν εμφανίζεται στις φωτογραφίες σου.
Ένα πανάκι καθαρισμού φακών είναι ιδανικό για να απομακρύνεις κάθε ίχνος από σημάδια νερού, δαχτυλιές ή σκόνη από το μπροστινό στοιχείο του φακού. Ο γενικός κανόνας που πρέπει να ακολουθείς προβλέπει να καθαρίζεις τους φακούς με την ελάχιστη δυνατή επαφή πριν προχωρήσεις σε πιο δραστικά μέτρα. Με αυτόν τον τρόπο υπάρχει πολύ λιγότερος κίνδυνος να προκαλέσεις ζημιά στα ευαίσθητα οπτικά μέρη του φακού.
Χρησιμοποίησε έναν ελαστικό φυσητήρα, όπως ο φυσητήρας Hama Dust Ex Blower, για να απομακρύνεις πρώτα τη σκόνη που βρίσκεται στην επιφάνεια, πριν χρησιμοποιήσεις ένα μη λειαντικό πανί ή ένα Lens Pen για πιο δύσκολους ρύπους. Ο ελαστικός φυσητήρας είναι το απαραίτητο εξάρτημα του φωτογραφικού εξοπλισμού και αν το έχεις ήδη αποκτήσει γνωρίζεις πως έχει καλά αποτελέσματα. Ένας φυσητήρας θα σε βοηθήσει επίσης να καθαρίσεις πιο εύκολα τις επαφές που βρίσκονται στο πίσω μέρος του φακού.
Αισθητήρας
Αν παρατηρείς να εμφανίζονται μικρές κουκίδες στο ίδιο σημείο σε διαφορετικές εικόνες σου, είναι πιθανό να έχει προκληθεί από σκόνη που εισέρχεται στη φωτογραφική. Η λύση είναι να καθαρίσεις τον αισθητήρα της μηχανής σου. Προσοχή, όμως, γιατί ο αισθητήρας είναι ένα εξαιρετικά ευαίσθητο στοιχείο της μηχανής και μπορεί εύκολα να υποστεί ζημιά αν δεν είσαι προσεκτικός. Αν σου φαίνεται δύσκολο να το κάνεις μόνος σου, μπορείς να τη στείλεις σε έναν ειδικό για καθαρισμό.
Αν δεν υπάρχουν στίγματα από σκόνη στις φωτογραφίες σου, δεν χρειάζεται να μπεις στη διαδικασία να καθαρίσεις τον αισθητήρα. Για να ελέγξεις αν όντως υπάρχει σκόνη, φωτογράφισε μια καθαρή λευκή επιφάνεια (π.χ. ένα λευκό τοίχο, ή το φωτεινό ουρανό) και εξέτασε προσεκτικά τη φωτογραφία: μεγέθυνε την εικόνα σε μια οθόνη (κι όχι στην οθόνη της μηχανής), ώστε να μπορέσεις να διακρίνεις τυχόν στίγματα στην εικόνα.
Για τον καθαρισμό του αισθητήρα απαιτείται κάποια προετοιμασία που διαφέρει ανάλογα το μοντέλο ή τον κατασκευαστή. Γι’ αυτό πρέπει να διαβάζεις προσεκτικά τις οδηγίες χρήσης της μηχανής σου. Μπορείς ακόμη να απομακρύνεις την περισσότερη σκόνη μέσα από το σώμα της μηχανής χρησιμοποιώντας έναν φυσητήρα αέρα. Τοποθέτησε τη μηχανή με τέτοιο τρόπο, ώστε η μοντούρα του φακού να κοιτάει προς τα κάτω και φύσα με το blower για να «σπρώξεις» τη σκόνη προς τα έξω. Υπάρχουν ελαστικοί φυσητήρες που διαθέτουν ανταλλακτικά φίλτρα αέρα, με αποτέλεσμα να μην διοχετεύουν αέρα με περισσότερη σκόνη μέσα στο θάλαμο της φωτογραφικής μηχανής.
Στη συνέχεια, φωτογράφισε και πάλι μια καθαρή λευκή επιφάνεια για να δεις αν έχει απομακρυνθεί η σκόνη από την επιφάνεια του αισθητήρα. Αν υπάρχουν επίμονα στίγματα πάνω στον αισθητήρα, τότε θα πρέπει να εφαρμόσεις μια πιο δραστική μέθοδο καθαρισμού.
Υγρός καθαρισμός αισθητήρα
Αρχικά θα πρέπει να επισημάνουμε ότι ορισμένοι κατασκευαστές εγκρίνουν μόνο τη μέθοδο καθαρισμού όπου χρησιμοποιείται χειροκίνητος, ελαστικός φυσητήρας. Η εφαρμογή άλλων μεθόδων ενέχει κίνδυνο πρόκλησης ζημιάς στον αισθητήρα ή και σε άλλα οπτικά μέρη, ακυρώνοντας την εγγύηση της συσκευής σου.
Εφόσον ο κατασκευαστής της φωτογραφικής σου μηχανής εγκρίνει τον υγρό καθαρισμό, τότε θα πρέπει να αποκτήσεις το σωστό κιτ καθαρισμού για το μέγεθος του αισθητήρα σου. Αυτό μπορείς να το ελέγξεις στα χαρακτηριστικά του εκάστοτε κιτ καθαρισμού φωτογραφικής μηχανής.
Τα κιτ καθαρισμού συνήθως αποτελούνται από καθαριστικά επιχρίσματα και πτητικά καθαριστικά υγρά, όπως είναι το διάλυμα ισοπροπυλικής αλκοόλης. Ακολούθησε αυστηρά τις οδηγίες χρήσης του κιτ καθαρισμού αλλά μην το παρακάνεις με τη χρήση του καθαριστικού υγρού. Σε κάθε περίπτωση, η καλύτερη μέθοδος είναι να εφαρμόζεις το καθαριστικό υγρό στο επίχρισμα κι όχι απευθείας στον αισθητήρα της μηχανής.
Αφού καθαρίσεις προσεκτικά και με απαλές κινήσεις την επιφάνεια του αισθητήρα, κάνε ξανά έναν έλεγχο με τον ίδιο τρόπο που αναφέρουμε παραπάνω. Αν και πάλι εντοπίσεις στίγματα στην εικόνα, επανάλαβε τη διαδικασία υγρού καθαρισμού μέχρι να είσαι απόλυτα ικανοποιημένος με το αποτέλεσμα.
Προστάτεψε τον εξοπλισμό σου
Δεν είναι εντελώς αδύνατο να αποφευχθεί η εισροή σκόνης στη μηχανή, ωστόσο υπάρχουν ορισμένα tips που μπορείς να ακολουθείς για να μειωθεί σημαντικά ο κίνδυνος.
1. Να απενεργοποιείς τη μηχανή πριν αλλάξεις φακούς. Με αυτό τον τρόπο μειώνεται το στατικό φορτίο στον αισθητήρα και ως εκ τούτου μειώνεται κι ο κίνδυνος προσέλκυσης σκόνης.
2. Άλλαζε φακούς μόνο σε εσωτερικούς χώρους και με όσο γίνεται πιο γρήγορες κινήσεις. Διαφορετικά, εάν είναι εφικτό, άλλαζε φακούς μόνο σε περιβάλλον χωρίς υγρασία, πολύ σκόνη ή άμμο.
3. Κατά την αλλαγή του φακού, να τοποθετείς πάντα τη μηχανή με τη βάση του φακού προς τα κάτω. Κατά την αφαίρεση ενός φακού, τοποθετείς το κάλυμμα σώματος στη φωτογραφική μηχανή ή επανατοποθετείς αμέσως το φακό.
4. Όταν χρησιμοποιείς τη μηχανή για φωτογράφιση σε χαμηλές θερμοκρασίες, μην την αφήνεις εκτεθειμένη για πολλή ώρα (π.χ. ακουμπώντας την σε μία παγωμένη επιφάνεια). Όταν επιστρέψεις στο σπίτι, μην την αποθηκεύσεις αμέσως. Τοποθέτησε την κάμερά σου στο πιο ζεστό δωμάτιο του σπιτιού και άφησέ τη για λίγες ώρες εκεί, έτσι ώστε να αποφύγεις τη συμπύκνωση (από τη διαφορά της εσωτερικής με την εξωτερική θερμοκρασία). Εάν νομίζεις ότι θα αντιμετωπίσεις πρόβλημα με τη διαφορά θερμοκρασίας και την υγρασία, βάλε στη τσάντα μεταφοράς μερικά σακουλάκια silica gel.
5. Τέλος, η τσάντα φωτογραφικής μηχανής θα πρέπει να διατηρείται καθαρή. Άδειασε εντελώς την τσάντα σου και χρησιμοποίησε μια ηλεκτρική σκούπα (ή ηλεκτρικό σκουπάκι) για να απομακρύνεις τη σκόνη και τους ρίπους. Φρόντισε μόνο να έχεις αφαιρέσει από την τσάντα όλα τα αξεσουάρ της μηχανής σου και ιδιαίτερα τα μικρά αντικείμενα όπως κάρτες μνήμης SD, καλύμματα κ.λπ.
Να θυμάσαι λοιπόν ότι η προσεκτική χρήση αλλά και ο τακτικός καθαρισμός της φωτογραφικής μηχανής εξασφαλίζουν την απρόσκοπτη λειτουργία της για πολλά χρόνια, αλλά και τη μέγιστη δυνατή ποιότητα στις φωτογραφίες σου.