Aμύγδαλα, ο καρπός της καλοτυχίας

Από την Ιωάννα Σταμούλου

Ο καρπός της αμυγδαλιάς, του γενναίου δέντρου που μες στο χειμώνα δεν διστάζει να γεμίσει με υπέροχα λευκοροζέ άνθη τα γυμνά κλαδιά του, εκτός από τροφή ανεκτίμητης αξίας για τον άνθρωπο είναι και σύμβολο αναγέννησης και καλής ζωής.

Η αμυγδαλιά που έχει την επιστημονική ονομασία prunus dulcis είναι φυλλοβόλο καρποφόρο δένδρο της οικογένειας των Ροδιδών (Rosaceae), συγγενής δηλαδή της μηλιάς, της αχλαδιάς, της ροδακινιάς, της κερασιάς, της δαμασκηνιάς, της βερικοκιάς και της φραουλιάς. Αγαπά τα πολύ ζεστά κλίματα, όμως μερικές ποικιλίες γλυκοπύρηνων αμυγδάλων καλλιεργούνται και σε βορειότερες περιοχές. Γενικότερα, η αμυγδαλιά είναι πολύ ανθεκτικό δέντρο και αναπτύσσεται σε ασβεστώδη, ακόμα και σε πετρώδη εδάφη με μεγάλη κλίση κι αντέχει στην ξηρασία και στους δυνατούς ανέμους. Η αμυγδαλιά παίζει σημαντικό ρόλο και στη μελισσοκομία, προσφέροντας μέσα από τα άνθη της γεύση και νέκταρ στις μέλισσες τη δύσκολη περίοδο του χειμώνα.

Λίγη ιστορία

• Πατρίδα της αμυγδαλιάς θεωρείται η Δυτική Ασία και οι παρά τη Μεσόγειο περιοχές όπου φυτρώνει σε άγρια μορφή εδώ και 8.000 χρόνια όπως μαρτυρούν αρχαιολογικές ανασκαφές που έχουν πραγματοποιηθεί στον Ελλαδικό χώρο.
• Τα τελευταία 5000 χρόνια που έχει εξημερωθεί, η αμυγδαλιά αποτελεί σύμβολο Αναγέννησης, υγείας, ελπίδας, καλοτυχίας. Ακόμη, συμβολίζει τον πλούτο, την ευμάρεια, τη σοφία και τη γονιμότητα.
• Η αμυγδαλιά ήταν γνωστή στους Εβραίους και τους Αιγύπτιους από τον 16^ο αι. π.Χ.
• Αμύγδαλα έβαλαν στον τάφο του Τουταγχαμών που πέθανε το 1325 π.Χ για να τον τρέφουν στη μετά θάνατο ζωή του.
• Στην Ελλάδα και την Περσία τα αμύγδαλα θεωρούνται εδώδιμα από τον 6^ο αι. π.Χ και από εκεί διαδόθηκαν και στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, εξού και η λατινική ονομασία τους nux graecum (ελληνικό καρύδι).
• Οι Ρωμαίοι ξεκίνησαν το έθιμο της ρίψης αμυγδάλων στις νύφες, για να ευλογηθούν με πολλούς απογόνους, ένα έθιμο που συνεχίζεται σε διάφορα μέρη της Ευρώπης.
• Τα αμύγδαλα σήμερα είναι συνώνυμα του βίου ανθόσπαρτου των νεονύμφων γι αυτό και τα αμύγδαλα προσφέρονται σε γάμους με μέλι ή ζάχαρη. Τα κουφέτα δεν είναι άλλο από ολόκληρα αμύγδαλα μέσα σε ειδικά επεξεργασμένη ζάχαρη.

Διατροφική αξία και ιδιότητες

Τα αμύγδαλα είναι τροφή υψηλής διατροφικής αξίας και 100γρ. αποδίδουν 755 θερμίδες. Μην σας τρομάζει όμως αυτό, αφού μια χούφτα αμύγδαλα (30γρ. περίπου) που θα φάμε σαν δεκατιανό αποδίδουν 165 μόλις θερμίδες και μας κρατάνε πολύ καλά μέχρι το μεσημεριανό γεύμα. Παράλληλα είναι σημαντική πηγή βιταμίνης Ε, μαγνησίου, ασβεστίου, φυτικών ινών, πρωτεΐνης, καλίου, φωσφόρου, σιδήρου και μονοακόρεστων λιπαρών οξέων. Γενικότερα τα αμύγδαλα αυξάνουν τα επίπεδα καλής χοληστερόλης (LDL) στο αίμα και μειώνουν την κακή (HDL) η οποία θεωρείται υπεύθυνη για την εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων, βοηθούν τη λειτουργία του εγκεφάλου, τη δημιουργία γερών δοντιών κι οστών, εμποδίζουν την αύξηση του σακχάρου στο αίμα, ενισχύουν την άμυνα του ανοσοποιητικού συστήματος. Επίσης τα αμύγδαλα, δεν περιέχουν γλουτένη και χρησιμοποιούνται στην παραγωγή τροφίμων χωρίς γλουτένη. Αυτό τα καθιστά μια εξαιρετική επιλογή για άτομα με αλλεργία ή δυσανεξία στη γλουτένη και άτομα που πάσχουν από κοιλιοκάκη.

Όσο για το αμυγδαλέλαιο – το λάδι που παραλαμβάνεται από τα αμύγδαλα βοηθά το δέρμα να διατηρεί την απαλή υφή του και το προστατεύει από την ξηρότητα. Χρησιμοποιείται και στη μαγειρική, αλλά και ως έλαιο βάσης σε παραδοσιακά και σύγχρονα φάρμακα, στην αρωματοθεραπεία και στην βιομηχανία καλλυντικών.

Πώς τα απολαμβάνουμε

• Συνήθως τα καταναλώνουμε ωμά στην αποξηραμένη μορφή τους σαν ένα απολαυστικό σνακ τις πρωινές ή τις απογευματινές ώρες. Επίσης, στο πρωινό μαζί με δημητριακά, φρέσκα φρούτα και γιαούρτι.
• Αλατισμένα και ψημένα αμύγδαλα συνοδεύουν αλκοολούχα ποτά και όχι μόνο.
• Η αμυγδαλόψιχα μαζί με τη φλούδα της ή χωρίς προστίθεται σε αρκετά φαγητά όπως πιλάφια και σαλάτες, αλλά κυρίως σε αρτοποιήματα (ψωμιά, μπισκότα, κουλουράκια, κούκις, κέικ, μάφινς και γλυκά όπως αμυγδαλόπιτες, πάστες και τούρτες, ωμά ή ψημένα παραδοσιακά αμυγδαλωτά, εργολάβοι κλπ.
• Η αμυγδαλόπαστα (marzipan) πολλές φορές είναι διεθνώς γνωστή και πλάθεται σε σχήματα, χρωματίζεται και γίνεται γέμιση σε διάφορα αρτοποιήματα, ψωμιά και τσουρέκια.
• Τα μαντολάτα, οι χαλβαδόπιτες και τα τουρόν είναι χαρακτηριστικά γλυκά με βάση τα αμύγδαλα, όπως και η πραλίνα (καραμελωμένα και πολτοποιημένα αμύγδαλα) και όλα τα μπακλαβαδοειδή αμυγδάλου.
• Να μην ξεχάσουμε τη σουμάδα, το ιδιαίτερο σιρόπι αμυγδάλων που φτιάχνουν σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας, το οποίο αραιώνεται με κρύο νερό και πάγο και προσφέρεται σε γάμους και αρραβώνες.
• Όσο για τα πράσινα αμύγδαλα, τα λεγόμενα τσάγαλα που κάνουν για πολύ λίγο την εμφάνισή τους, γύρω στα μέσα Απριλίου μόλις δέσει ο καρπός της αμυγδαλιάς, είναι μια εξαιρετική λιχουδιά που κάποιοι απολαμβάνουν ως έχει σαν σνακ ή σαν συνοδευτικό της ρακής και κάποιοι το μαγειρεύουν μαζί με χόρτα.
• Το ρόφημα αμυγδάλου που κάποιοι αποκαλούν αμυγδαλόγαλο ή γάλα αμυγδάλου, είναι ένα πολύ θρεπτικό και εύπεπτο φυτικό γάλα που περιέχει 50% περισσότερο ασβέστιο από τα ζωικά γάλατα με καλύτερη απορρόφηση από το σώμα μας και χωρίς καθόλου τοξίνες