Από την Ιωάννα Σταμούλου
Η διατροφική του αξία, τα πιο σημαντικά παράγωγά του και η χρήση τους στην κουζίνα.
Το χαρούπι είναι ο καρπός της χαρουπιάς, ένας καρπός πολλών καρατίων και θα εξηγήσουμε παρακάτω τον λόγο. Η χαρουπιά (με την επιστημονική ονομασία Ceratonia siliqua)-γνωστή και ως ξυλοκερατιά (από την αρχαιοελληνική λέξη «κεράτιον») – είναι ένα επιβλητικό, αειθαλές και μακρόβιο δένδρο με πυκνό σκουροπράσινο φύλλωμα. Ευδοκιμεί κυρίως στη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή και αγαπά τις όχθες των ποταμών και τις παράκτιες περιοχές.
Οι χαρουπιές συνήθως φυτεύονται σε ζευγάρια και ενώνοντας τα κλαδιά τους χαρίζουν τον πιο υπέροχη δροσιά σε όποιον ξαποσταίνει στον ίσκιο τους. Τα χαρούπια ή αλλιώς ξυλοκέρατα μοιάζουν με φασόλια και είναι μακριά, στριφτά και σκληρά. Όταν είναι άγουρα έχουν πράσινο χρώμα και όταν ωριμάσουν γίνονται καφετιά. Στο εσωτερικό ενός ώριμου καρπού περιέχονται μέχρι και είκοσι καστανόχρωμα και πολύ σκληρά σπέρματα σε σχήμα φακής.
Από το κεράτιο στο καράτι…
Το «καράτι» μονάδα μέτρησης του χρυσού και των πολύτιμων λίθων προέρχεται από το αρχαίο «κεράτιον». Λόγω του εντυπωσιακά σταθερού βάρους των σπόρων του χαρουπιού, όποιο κι αν ήταν το μέγεθος του λοβού τους, χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα ως μονάδα μέτρησης βάρους για τον χρυσό και τις πολύτιμες πέτρες. Έτσι έφτασε ως τις μέρες μας.
Τα παράγωγα του χαρουπιού και η χρήση τους
Λόγω της ευχάριστα γλυκιάς και σοκολατένιας γεύσης του το χαρούπι τρώγεται και ωμό. Μπορεί να καταναλωθεί στη θέση της σοκολάτας ακόμη και από άτομα που έχουν αλλεργία σε αυτή και είναι πιο φτωχό σε θερμίδες. Το χαρούπι όμως μας δίνει δυο υπέροχα προϊόντα: το χαρουπάλευρο και το χαρουπόμελο.
Το χαρουπάλευρο παράγεται κατόπιν μιας διαδικασίας που περιλαμβάνει ψήσιμο και στη συνέχεια άλεση των χαρουπιών. Το αλεύρι που παίρνουμε μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη θέση της σοκολάτας ή του κακάο σε μια συνταγή ζαχαροπλαστικής. Μαζί με άλλα άλευρα, το χαρουπάλευρο χρησιμοποιείται στην παρασκευή ψωμιού αλλά και κέικ, μπισκότων, κουλουριών, κριτσινιών, παξιμαδιών και διαφόρων άλλων αρτοσκευασμάτων. Το βρίσκουμε κυρίως σε καταστήματα υγιεινής διατροφής, μπαχαράδικα, αλλά και σούπερ μάρκετ. Καλό είναι να ελέγχουμε τη συσκευασία κατά την αγορά έτσι ώστε να είναι καθαρό χωρίς προσμίξεις.
Το χαρουπόμελο είναι ένα παχύρρευστο σιρόπι που μοιάζει με μέλι και η γεύση του θυμίζει σοκολάτα και καραμέλα μαζί! Προκύπτει από το βράσιμο των χαρουπιών και είναι εξαιρετικά θρεπτικό, δεν περιέχει καφεΐνη και είναι ιδανικό για αλλεργικούς στη σοκολάτα. Καταναλώνεται όπως το μέλι (πάνω στο ψωμί και τη φρυγανιά μας), ως φυσικό γλυκαντικό σε τηγανίτες, λουκουμάδες, παγωτά, σε ντρέσινγκ για σαλάτες, μαρινάδες και σάλτσες, στην παρασκευή κέικ, μπισκότων και διαφόρων αρτοσκευασμάτων, σε μπάρες δημητριακών και ροφήματα.
Διατροφική αξία και ιδιότητες
Το χαρούπι χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα ως φυσικό γλυκαντικό αλλά και για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, κυρίως σε προβλήματα του γαστρεντερικού. Τα νεώτερα χρόνια η βασική του χρήση περιορίστηκε στη ζωοτροφή, ωστόσο στην περίοδο της Kατοχής αποτέλεσε μια από τις βασικότερες πηγές διατροφής και πολύς κόσμος γλίτωσε χάρη στα χαρούπια. Με τα χρόνια αυτό άλλαξε κι έτσι στις μέρες μας το χαρούπι και τα παράγωγά του θεωρούνται υπερτροφές.
Το χαρουπάλευρο περιέχει 220 θερμίδες ανά 100γρ. Είναι πλούσιο σε υδατάνθρακες-γλυκόζη και σακχαρόζη (89γρ.) και πρωτεΐνες (5-8γρ.) δεν περιέχει σχεδόν καθόλου λίπος (0,2-0,6%) και είναι πολύ πλούσιο σε φυτικές ίνες (39γρ.) ποσότητα που καλύπτει το 167% της συνιστώμενης ημερήσιας ποσότητας. Αρκεί να σκεφτεί κανείς πως για την ίδια ποσότητα φυτικών ινών πρέπει να καταναλώσουμε 6,5 φλιτζάνια μπρόκολο ή 18 φέτες ψωμί ολικής αλέσεως ή 13 μήλα. Ακόμη, το χαρουπάλευρο είναι πολύ εύπεπτο και δεν περιέχει γλουτένη, οπότε είναι κατάλληλο και για άτομα που πάσχουν από κοιλιοκάκη.
Επιπλέον, περιέχει βιταμίνη Α, βιταμίνες του συμπλέγματος Β και ιχνοστοιχεία όπως είναι το κάλιο, ο φώσφορος, το ασβέστιο, το μαγνήσιο, ο σίδηρος, ο ψευδάργυρος, το μαγγάνιο κι ο χαλκός αλλά και πολυφαινόλες, αντιοξειδωτικά συστατικά που βοηθούν στην πρόληψη του καρκίνου και της υπερλιπιδαιμίας. Οι φυτικές ίνες που περιέχει το χαρούπι, βοηθούν στην ομαλή λειτουργία του εντέρου, στη μείωση της «κακής» (LDL) χοληστερόλης και την καλύτερη λειτουργία της καρδιάς. Επίσης, σε γυναίκες έχει φανεί ότι βοηθά και στη μείωση των τριγλυκεριδίων.
