Από την Ιωάννα Σταμούλου
Το καρδάμωμο, γνωστό και σαν κακουλέ, δεν έχει καμιά απολύτως σχέση με το φρέσκο κάρδαμο που καταναλώνουμε ως σαλατικό. Έχει όμως πολλές χάρες κι άλλες τόσες ευεργετικές ιδιότητες.
Οι γιαγιάδες κάποτε προέτρεπαν τα αγαπημένα τους πρόσωπα να φάνε για να καρδαμώσουν. Αυτή η έκφραση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το κάρδαμο, το άγριο χόρτο που φυτρώνει κοντά σε ποταμούς, το οποίο συναντάμε με πολλές ακόμη ονομασίες όπως νεροκάρδαμο, αγριορόκα, ρόκα του ποταμού, καρδαμούρα, καρδαμύδα, καρδάμινο, ναστούριο το φαρμακευτικό, τζουρκάς, τραγιά. Αυτό το κάρδαμο μπορεί να διαθέτει πολλές θεραπευτικές ιδιότητες όμως δεν έχει καμιά σχέση με το μπαχαρικό.
Το καρδάμωμο αποκαλείται από κάποιους «βασίλισσα των μπαχαρικών» ή «Σπόρος του παραδείσου». Πρόκειται για ένα από τα πιο ακριβά μπαχαρικά στον κόσμο– μετά το σαφράν και τη βανίλια. Το καρδάμωμο ή κακουλέ (όπως είναι η τουρκική ονομασία του) ή Cardamomum σύμφωνα με την διεθνή επιστημονική ονομασία του είναι μπαχαρικό και προέρχεται από τους σπόρους διαφόρων φυτών του γένους Ελεττάρια (Elettaria) και Άμωμον (Amomum) που ανήκουν στην οικογένεια Ζιγγιβεροειδών (Zingiberaceae), είναι δηλαδή συγγενής με το τζίντζερ και τον κουρκουμά. Και τα δύο γένη έχουν καταγωγή από μια μεγάλη περιοχή της Ασίας που περιλαμβάνει την Ινδία, τη Σρι Λάνκα, το Πακιστάν, το Νεπάλ, το Μπουτάν και αναγνωρίζονται από τους μικρούς σαν άτρακτο λοβούς του καρπού τους, που έχουν ένα λεπτό σαν χαρτί εξωτερικό κέλυφος πράσινου ή λευκού χρώματος, τριγωνική διατομή και μικρά μαύρα σποράκια στο εσωτερικό τους.
Λίγη ιστορία
- Οι ρίζες του καρδάμωμου βρίσκονται στην Ινδία. Στα σανσκριτικά ονομαζόταν «Ε-li-che», στα κινέζικα «ts’ao-k’ou» και στα αραβικά «habahan».
- Στην αραβική κουλτούρα ήταν σύμβολο φιλοξενίας και το σέρβιραν στους καλεσμένους.
- Υποστηρίζεται ότι τα ακριβά αρωματικά «καψουλάκια» του καρδάμωμου εισάγονταν στην αρχαία Ελλάδα από τον 4ο π.Χ. αιώνα κι αποκαλούνταν «άμωμον». Η λέξη αυτή αργότερα για άγνωστο λόγο συγχωνεύτηκε με το κάρδαμο.
Διατροφική αξία και ιδιότητες
Από τα αρχαία χρόνια του αποδίδονται δυναμωτικές, θεραπευτικές αλλά και αφροδισιακές ιδιότητες. Οι σπόροι του κάρδαμου περιέχουν μια μεικτή πηγή από βασικά μέταλλα φώσφορο, θείο, και ασβέστιο. Επίσης είναι πλούσιο σε αιθέρια έλαια, άμυλα και κολλώδεις ουσίες, που του χαρίζουν αποσυμφορητικές, διουρητικές και αντιβακτηριακές ιδιότητες. Το κάρδαμο ενδείκνυται σε όσους υποφέρουν από γαστρικές ή εντερικές διαταραχές. Μπορούμε ακόμη να μασήσουμε τους σπόρους του για να δροσίσουμε την αναπνοή μας μετά από ένα βαρύ γεύμα ή για να περιορίσουμε το κοιλιακό πρήξιμο.
Χρήσεις στην κουζίνα
Το καρδάμωμο είναι ιδιαίτερα δημοφιλές μπαχαρικό και βασικό συστατικό στο ινδικό κάρι, καθώς και στο μείγμα μπαχαρικών γκαράμ μασάλα (garam masala). Στις Αραβικές χώρες καβουρντίζεται μαζί με τον καφέ για να βελτιώσει τη γεύση του. Σε κάποιες ευρωπαϊκές είναι περισσότερο δημοφιλές ακόμα και από την κανέλα. Είναι επίσης αναπόσπαστο συστατικό στα τσουρέκια και τις βασιλόπιτες. Το καρδάμωμο χρησιμοποιείται αρκετά στην παραδοσιακή ελληνική κουζίνα, κυρίως στη βόρεια Ελλάδα, όπου και προτιμούν τα λευκά (που περνούν από ειδική επεξεργασία λεύκανσης) αντί για τα φυσικά πράσινα αποξηραμένα καψουλάκια. Αν προσθέσουμε μερικά σπασμένα καψουλάκια στο μπασμάτι ή οποιοδήποτε πιλάφι καθώς βράζει θα τους δώσουμε φοβερή γεύση. Το ίδιο και στα κρεατικά και τα πουλερικά κατσαρόλας ή φούρνου. Μερικά σποράκια καρδάμωμου μπορούν να απογειώσουν πραγματικά τη σάλτσα της γαριδομακαρονάδας.
Πώς το βρίσκουμε στην αγορά και πώς το χρησιμοποιούμε
Το καρδάμωμο ή κακουλέ όπως συνηθίζεται να λέγεται το βρίσκουμε όπως είπαμε σε πράσινα ή λευκασμένα καψουλάκια τα οποία σπάμε ελαφρά με το γουδοχέρι ή με ένα μπουκάλι και τα ρίχνουμε στο φαγητό για να τα αφαιρέσουμε μετά το μαγείρεμα, είτε αδειάζουμε τα καψουλάκια από τα μαύρα σποράκια και τα κοπανάμε στο γουδί για να τα χρησιμοποιήσουμε σαν σκόνη. Πωλείται και έτοιμο κοπανισμένο σε σκόνη αλλά είναι για άμεση χρήση καθώς χάνει πιο εύκολα τα αρώματά του.
