Κουζίνα

Μανταρίνι, ο καρπός της μακροζωίας

Από την Ιωάννα Σταμούλου

Μπορεί να φαίνονται μικρά σε σχέση με τα υπόλοιπα εσπεριδοειδή, όμως τα μανταρίνια προσφέρουν πραγματικά μεγάλο όφελος σε όποιον τα καταναλώνει.

Κατεξοχήν χειμερινό φρούτο τα μανταρίνια είναι προικισμένα από τη φύση με ομορφιά, άρωμα, γεύση και χάρη. Μόλις κάνουν την εμφάνισή τους στην αγορά στα τέλη φθινοπώρου ξέρεις πως ο χειμώνας είναι πολύ κοντά. Η επιστημονική ονομασία της μανταρινιάς είναι Κιτρέα η δικτυωτή (Citrus reticulata). Είναι δέντρο αειθαλές και καρποφορεί από τον Νοέμβριο έως τα τέλη Φεβρουαρίου. Είναι ευαίσθητη στα κρύα γι’ αυτό και προτιμά τα τροπικά και υποτροπικά κλίματα. Στην Ελλάδα η μανταρινιά καλλιεργείται κυρίως στη Χίο, την Κρήτη και την Πελοπόννησο.

Ιστορία – Καλλιέργεια

• Πατρίδα της μανταρινιάς όπως και των υπόλοιπων εσπεριδοειδών είναι η Κίνα όπου έκανε την εμφάνισή της 3.000 χρόνια πριν.
• Οφείλει το όνομά της στους Μανδαρίνους -ανώτερους κρατικούς λειτουργούς της κινεζικής αυτοκρατορίας- γιατί οι στολές τους ήταν στο χρώμα τους, αλλά και γιατί αντάλλασσαν τα μανταρίνια ως δώρα.
• Λένε πως το μανταρίνι το έφερε στην Ελλάδα από τη Μάλτα ο Ρώσος ναύαρχος Χέυδεν, γνωστός από την Ναυμαχία του Ναυαρίνο (οι άλλοι δυο ναύαρχοι ήταν ο Κόδριγκτον και ο Δεριγνύ).
• Στα αγγλικά το μανταρίνι αναφέρεται ως mandarin αλλά και ως tangerine, γιατί αυτή ήταν η λέξη που χρησιμοποιούνταν για μια μικρή ποικιλία πορτοκαλιού που έφερναν από την Ταγγέρη, πόλη του Μαρόκου.
• Τα πιο γνωστά μανταρίνια παγκοσμίως είναι οι κλημεντίνες, γιατί είναι άσπορες και σχετικά μικρές. Πήραν το όνομα τους από τον μοναχό Clement Rodier (1829 - 1904) που εντόπισε την συγκεκριμένη ποικιλία στην Αλγερία.
• Το χιώτικο μανταρίνι που ανήκει στο είδος Citrus deliciose tenore έχει καταχωρηθεί ως προϊόν Προστατευμένης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ) και ξεχωρίζει για το άρωμα και την ποιότητά του.

Διατροφική αξία – Ιδιότητες

Τα μανταρίνια είναι εξαιρετικά θρεπτικά φρούτα, πλούσια σε βιταμίνες, φαινόλες,  φλαβονοειδή, καροτενοειδή, φυτικές ίνες και μέταλλα και νερό. Αποδίδουν 93 θερμίδες ανά 100 γρ. και παρέχουν το 80% περίπου των ημερήσιων αναγκών του οργανισμού σε βιταμίνη C, του ισχυρού αντιοξειδωτικού που βοηθά στη σύνθεση του κολλαγόνου, στην πρόληψη της αρθρίτιδας, στην αντιμετώπιση του κρυολογήματος κ.α. Σε συνδυασμό με τα φλαβονοειδή και τα φαινολικά οξέα που περιέχουν, αναστέλλουν την παραγωγή των ελεύθερων ριζών και ρυθμίζουν τα επίπεδα της κακής χοληστερόλης στο αίμα. Είναι πλούσια πηγή βιταμίνης Α και καροτένιου που συμβάλλουν στη σωστή ανάπτυξη των δοντιών και των οστών και συμμετέχουν στο σχηματισμό της ροδοψίνης, μιας χρωστικής με ευεργετική επίδραση στην όραση. Η βιταμίνης Α ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και βοηθά στην επούλωση των πληγών. Συγχρόνως, η φωτοπροστατευτική δράση του β-καροτένιου σε συνδυασμό με τις αντιοξειδωτικές και αντιγηραντικές του ιδιότητες, καταπολεμούν τη γήρανση του δέρματος.

Περιέχουν επίσης βιταμίνες του συμπλέγματος Β (νιασίνη και θειαμίνη), φολικό οξύ, κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο και φυτικές ίνες.  Το κάλιο και το μαγνήσιο βοηθούν στη σταθεροποίηση της αρτηριακής πίεσης. Το ασβέστιο παίζει σημαντικό ρόλο στην πήξη του αίματος. Ένα μανταρίνι 100 γρ. περιέχει περίπου 3 γρ. φυτικές ίνες που αυξάνουν το αίσθημα κορεσμού, διευκολύνουν τη σωστή πέψη και καταπολεμούν τη δυσκοιλιότητα. Η παρουσία αλάτων βρωμίου στη φλούδα του δικαιολογεί την ηρεμιστική του δράση. Σύμφωνα με κάποιες Ιαπωνικές μελέτες, η κατανάλωση μανταρινιών μπορεί να μειώσει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του ήπατος, καρδιοπαθειών, εγκεφαλικών επεισοδίων και διαβήτη.  

Το εξαιρετικό έλαιο του μανταρινιού που προέρχεται από την ψυχρή έκθλιψη της φλούδας των καρπών ή και των λουλουδιών του, χρησιμοποιείται στην αρωματοθεραπεία και την κοσμετολογία ως χαλαρωτικό, καταπραϋντικό, αντιρυτιδικό και αντισηπτικό. Ενδείκνυται επίσης για ένα πεπτικές διαταραχές, κατακράτηση υγρών, δυσπεψίας, λιπαρού δέρματος και ακμής.

Πώς τα απολαμβάνουμε

Σίγουρα σαν μεμονωμένο φρούτο αλλά και μαζί με άλλα φρούτα σε χυμούς, φρουτοσαλάτες και smoothies, ενώ μαζί με διάφορα λαχανικά νοστιμίζει πράσινες σαλάτες. Οι φλούδες των μανταρινιών και ο πολτός τους μπορεί να αρωματίσει σάλτσες για κρέατα και πουλερικά, όσπρια, βινεγκρέτ κλπ. Το δυνατό σημείο των μανταρινιών είναι η ζαχαροπλαστική όπου γίνεται μαρμελάδα, γλυκό του κουταλιού, λικέρ κα σιρόπι. Η φλούδα του αρωματίζει κρέμες, τάρτες, παγωτά, σουφλέ, κέικ, κουλούρια, κούκις, παστέλια κι αμυγδαλωτά.