Είναι αρκετά συνηθισμένο το ωράριο ύπνου το καλοκαίρι να «χαλαρώνει» αρκετά, με αποτέλεσμα το παιδί που το χειμώνα κοιμάται από τις εννέα, να κοιμάται στις δέκα, στις έντεκα, ακόμα και στις δώδεκα το βράδυ. Έτσι, το εσωτερικό του ρολόι χρειάζεται να προσαρμοστεί και πάλι στις προηγούμενες αφυπνίσεις πριν ξεκινήσει το σχολείο. Δε χρειάζεται όμως να αγχώνεσαι. Ακολουθώντας μερικές απλές, αλλά πολύτιμες στρατηγικές, θα μπορέσεις να το επαναφέρεις σε κανονικούς ρυθμούς, ώστε να κάνεις πιο ομαλή και γρήγορη την πρωινή ετοιμασία, αλλά και να φτάσετε όλοι εγκαίρως στο σχολείο και τη δουλειά.
Έγκαιρος προγραμματισμός
Μην περιμένεις μέχρι την πρώτη μέρα του σχολείου για να βάλεις το παιδί σε πρόγραμμα πρωινού ξυπνήματος. Ξεκίνησε τουλάχιστον μια εβδομάδα πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς να ξυπνάς το παιδί όλο και πιο νωρίς τις καθημερινές. Έτσι, θα του έρθει πιο ομαλά το ξύπνημα της πρώτης μέρας. Εννοείται ότι, για να ξυπνάει όλο και νωρίτερα, το παιδί θα πρέπει να πηγαίνει και νωρίτερα για ύπνο. Πάντως, ακόμα και στις καλοκαιρινές διακοπές, είναι σημαντικό να υπάρχει ένα στοιχειώδες πρόγραμμα ύπνου. Σκέψου ότι, όταν ένα παιδί κοιμάται λιγότερο απ’ όσο έχει ανάγκη, ο οργανισμός του έχει έλλειψη ύπνου που δεν αναπληρώνεται, πράγμα που δημιουργεί προβλήματα στη διάθεση και στη συμπεριφορά του. Όσο πιο κουρασμένο είναι ένα παιδί όταν αργεί να κοιμηθεί, τόσο πιο ευερέθιστο, επιθετικό, υπερκινητικό γίνεται. Γι’ αυτό αξιοποίησε τις ημέρες χαλάρωσης του καλοκαιριού για να αποφύγεις τις γκρίνιες και τα δάκρυα από Σεπτέμβριο!
Σταθερές ώρες ύπνου
Επίλεξε μια ώρα για ύπνο που είναι κατάλληλη για την ηλικία του παιδιού και διατήρησέ την όλες τις ημέρες της εβδομάδας. Το να πηγαίνει στο κρεβάτι την ίδια ώρα κάθε νύχτα, ακόμα και τα Σαββατοκύριακα, το βοηθάει σωματικά και ψυχικά ώστε να αρχίζει να συνηθίζει μια ρουτίνα όσον αφορά τον ύπνο. Όσο πιο «άναρχο» είναι το πρόγραμμα ύπνου του παιδιού, τόσο περισσότερο θα δυσκολευτεί να επιστρέψει στο φυσιολογικό πρόγραμμα. Σε ό,τι αφορά στο ποια είναι η κατάλληλη ώρα για ύπνο, οι ειδικοί λένε ότι, όταν η ώρα του ύπνου είναι νωρίς, τουλάχιστον μεταξύ 19:30 και 20:30 (από το δημοτικό), τότε είναι πιο εύκολο να κοιμηθεί το παιδί. Κι αυτό γιατί, εάν το παιδί κουραστεί πολύ, του είναι πιο δύσκολο να ηρεμήσει και να αποκοιμηθεί.
Φτιάξε μια «ήσυχη» διαδικασία ύπνου
Είναι σημαντικό να υπάρχει μια συγκεκριμένη ρουτίνα όσον αφορά στην διαδικασία του ύπνου, η οποία θα περιλαμβάνει ορισμένες δραστηριότητες που θα βοηθήσουν το παιδί να χαλαρώσει και να ετοιμαστεί για ύπνο. Μια αντιπροσωπευτική ρουτίνα θα μπορούσε να είναι το μπάνιο ή το ντους, οι πιτζάμες, το βούρτσισμα των δοντιών και το διάβασμα ενός βιβλίου. Αν πρόκειται για έφηβο, μια ήσυχη ρουτίνα μπορεί να είναι π.χ. μια χαλαρή συζήτηση για τα θέματα της ημέρας. Όπως τονίζουν οι ειδικοί, είναι προτιμότερο να έχουμε μια ήσυχη ρουτίνα ύπνου, έτσι ώστε τα παιδιά να προετοιμάζονται και να συνηθίζουν εύκολα.
Κλείσε την τηλεόραση
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να κλείσεις την τηλεόραση, τουλάχιστον μία ώρα πριν τον ύπνο, ειδικά όταν πρόκειται για παιδί. Εσένα μπορεί να σε χαλαρώνει πριν τον ύπνο, δεν ισχύει, όμως, το ίδιο για το παιδί. Εκπομπές με περιεχόμενο που αναστατώνει, όπως βία, δράμα ή αγωνία, μπορεί να είναι πολύ διεγερτικές για ένα παιδί πριν τον ύπνο. Μπορεί να του προκαλέσουν συμπτώματα στρες και προβλήματα στο να αποκοιμηθεί ή και να παραμείνει κοιμισμένο. Πολυάριθμες έρευνες δείχνουν ότι ακόμα και οι ειδήσεις μπορεί να είναι τρομαχτικές και να δυσκολέψουν τα παιδιά να αποκοιμηθούν, ενώ οι τρομαχτικές εκπομπές μπορούν να προκαλέσουν ακόμα και εφιάλτες.
Τώρα, ίσως να σκέφτεσαι: «ωραία, τότε θα του βάζω ήρεμο περιεχόμενο, και θα ρυθμίζω την τηλεόραση να κλείνει αυτόματα μετά από μία συγκεκριμένη ώρα», πράγμα που είναι, επίσης, λάθος. Ακόμα και το «ήρεμο περιεχόμενο» μπορεί να δημιουργήσει δυσκολίες στον ύπνο: π.χ. μπορεί να έχει έντονη μουσική ή να του τραβήξει το ενδιαφέρον και να μην θέλει να κοιμηθεί.
Κλείσε τα φώτα
Οι έντονες πηγές φωτός επηρεάζουν την ποιότητα του ύπνου, για το λόγο αυτό καλό είναι να σβήνεις όλα τα φώτα όταν πρόκειται να βάλεις τα παιδιά για ύπνο. Σε διαφορετική περίπτωση προτίμησε ένα απαλό και «ζεστό» φως (π.χ. κίτρινο ή πορτοκαλί) – αν πρέπει να αφήσεις ένα φωτάκι νυκτός αναμμένο μέχρι να αποκοιμηθούν τα παιδιά. Ο απαλός φωτισμός καταστέλλει την παραγωγή μελατονίνης – μια ορμόνη που βοηθά τον οργανισμό μας να γνωρίζει πότε είναι ώρα για ύπνο και πότε είναι η ώρα για να ξυπνήσουμε.
Βγάλε από την πρίζα τις ηλεκτρονικές συσκευές
Πέρα όμως από την τηλεόραση, το laptop, το smartphone, το tablet ή η κονσόλα για videogames μπορούν να δυσκολέψουν το παιδί να κοιμηθεί. Έτσι, ακόμα και μερικές μέρες πριν την επιστροφή στο σχολείο, προσπάθησε σταδιακά να επαναφέρεις σε χαμηλά επίπεδα τις ώρες που ξοδεύει σε αυτά το παιδί. Δεν χρειάζεται να του τα στερήσεις ολοκληρωτικά, απλά μπορείς π.χ. να του εξηγήσεις ότι σε λίγες μέρες ξεκινάει το σχολείο και θα πρέπει να κοιμάται νωρίς για να μπορεί να ξυπνάει νωρίς, και άρα δεν πρέπει να παίζει ή να κάθεται μέχρι αργά με τον υπολογιστή ή το tablet ανοιχτό.
Γνωρίζουμε βέβαια ότι δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση να εξηγήσεις στο παιδί ότι πρέπει πλέον να κοιμάται νωρίτερα και να περιμένει μέχρι την επόμενη μέρα για να απαντήσει σε κάποιο μήνυμα ή να περάσει την επόμενη πίστα στο παιχνίδι. Γι’ αυτό άλλωστε παίζει σημαντικό ρόλο ο έγκαιρος προγραμματισμός (που αναφέρουμε και παραπάνω). Ξεκίνα από νωρίς την προετοιμασία, και οπλίσου με υπομονή. Θα τα καταφέρεις!
Πρωινό ξύπνημα και προετοιμασία
Ένας ακόμη βασικός κανόνας για πιο εύκολο πρωινό ξύπνημα είναι να έχεις προετοιμάσει τα πάντα από το προηγούμενο βράδυ, επομένως το πρωί να πρέπει να γίνουν μόνο τα βασικά. Φρόντισε λοιπόν από το βράδυ να έχεις έτοιμη την τσάντα του παιδιού, να έχεις επιλέξει τι ρούχα θα φορέσει το πρωί, ακόμα και να έχεις ετοιμάσει το κολατσιό που θα πάρει μαζί του. Πέρα από το γεγονός ότι το πρωί θα έχεις να κάνεις λιγότερα πράγματα, με αυτό τον τρόπο διδάσκεις στο παιδί τι σημαίνει σωστή οργάνωση. Μπορείς, για παράδειγμα, να του επισημάνεις ότι πρέπει να κάνουμε κι έναν έλεγχο στη τσάντα να δούμε εάν βάλαμε ότι χρειάζεσαι για το σχολείο, όπως αν βάλαμε όλα τα βιβλία, τετράδια, μολύβια κ.λπ.
Πρωινό ξύπνημα… το δύσκολο
Όλα τα παραπάνω έχουν ως στόχο να κάνουν πιο εύκολο και ομαλό το πρωινό ξύπνημα και την προετοιμασία του παιδιού, ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι… όλα θα είναι ρόδινα. Ειδικά κατά τις πρώτες μέρες στο σχολείο, το παιδί πιθανότατα θα χασομεράει να βγάλει τις πιτζάμες του ή να ντυθεί, να φορέσει παπούτσια και, γενικά, όλα θα γίνονται σε αργούς ρυθμούς. Προσπάθησε να κρατήσεις την ψυχραιμία σου και χρησιμοποίησε ορισμένα τρικ για να του δώσεις κίνητρο, και να αποφύγεις τον πρωινό εκνευρισμό. Ένας καλός τρόπος για να ετοιμαστεί γρήγορα το παιδί, είναι να του βάλεις μία πρόκληση. Για παράδειγμα, μπορείς να το προκαλέσεις να ντυθεί μέσα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, μετατρέποντας έτσι τη διαδικασία σε παιχνίδι. Γενικά, στα παιδιά αρέσει να μετατρέπουν το κάθε τι σε παιχνίδι καθώς και προκλήσεις τύπου «ποιος είναι γρηγορότερος ή καλύτερος» κ.λπ.
Έξτρα κίνητρο
Αυτό το έξτρα κίνητρο μπορεί να είναι ένα χρήσιμο και πρακτικό δωράκι, όπως π.χ. ένα ωραίο και εντυπωσιακό ρολόι για το δωμάτιο. Εντάξει, ένας έφηβος μπορεί να μην δώσει καν σημασία, αλλά ένα μικρό παιδί δημοτικού, που ξεκινάει να μαθαίνει την ώρα, θα ενθουσιαστεί με το νέο ρολόι και θα του δώσει κίνητρο να σηκωθεί πιο εύκολα. Μπορείτε μάλιστα να διαλέξετε μαζί το ρολόι για να ενθουσιαστεί ακόμη περισσότερο. Ακόμα κι αν δεν έχει μάθει να διαβάζει την ώρα, εσύ δείξε του την ώρα που πρέπει κάθε βράδυ να πέφτει για ύπνο και κάθε πρωί να ξυπνάει για να είναι έτοιμο να φύγει για το σχολείο. Εμείς, πάντως, σου δώσαμε μια ιδέα. Τώρα, εσύ, μπορείς να σκεφτείς κάτι άλλο για πρακτικό δώρο που θα δώσει στο παιδί αυτό το έξτρα κίνητρο.
Δώσε το καλό παράδειγμα
Για να κοιμάται και να ξυπνάει νωρίς το παιδί, πρέπει ανάλογα να προσαρμοστεί και το δικό σου πρόγραμμα. Για παράδειγμα, εάν του πεις ότι θα σταματά το παιχνίδι νωρίτερα, αλλά βλέπει εσένα να παίζεις Counter-Strike στο PC ή του λες ότι «θα πρέπει να κλείσουμε την τηλεόραση» και στο μεταξύ εσύ απολαμβάνεις το νέο επεισόδιο του Game of Thrones, θα είναι λίγο πιο δύσκολο για το παιδί να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα. Προσπάθησε λοιπόν να κοιμηθείς και εσύ λίγο νωρίτερα ή τουλάχιστον χαμήλωσε τα φώτα στο σπίτι, χαμήλωσε τον ήχο στην τηλεόραση, γενικά κάνε ησυχία για να του δώσεις να καταλάβει πως είναι ώρα ύπνου και ότι σε λίγο θα πέσεις και εσύ στο κρεβάτι. Επίσης, για να μπορέσεις να προσαρμόσεις εύκολα το συνολικό πρόγραμμα του παιδιού και να κοιμάται νωρίτερα, θα πρέπει να τρώει το τελευταίο γεύμα της ημέρας νωρίτερα, να κάνει μπάνιο νωρίτερα κ.ο.κ.
Λειτουργήστε ως ομάδα
Σε συνέχεια της παραπάνω συμβουλής, καλό είναι να αποκτήσεις πρόγραμμα και ρουτίνα πρωινής ετοιμασίας που μπορεί όλη η οικογένεια να την ακολουθήσει πολύ εύκολα. Αν του παρουσιάσεις την ιδέα του «λειτουργούμε σαν ομάδα», δηλαδή ετοιμάζεστε, τρώτε πρωινό και φεύγετε όλοι μαζί από το σπίτι στην ώρα σας, ένα παιδί δημοτικού σχολείου θα ενθουσιαστεί και θα συνεργαστεί.
Κάθε αρχή και δύσκολη
Μπορεί στην αρχή να σου είναι δύσκολο ή ακόμα και να αισθάνεσαι ενοχές όταν σε «ικετεύει» το παιδί να παίξει λίγο ακόμα, να του διαβάσεις ένα ακόμη παραμύθι ή να μείνει ξύπνιο μέχρι αργά. Ωστόσο, να θυμάσαι ότι ο καλός ύπνος και το ήρεμο πρωινό ξύπνημα παίζουν σημαντικό ρόλο στη διάθεση και την υγεία του παιδιού, ενώ συμβάλουν τα μέγιστα στη γρήγορη σχολική προσαρμογή.