Από την Ιωάννα Σταμούλου
Όνομα και πράμα, ο βασιλικός κρατά τα αρωματικά σκήπτρα των φρέσκων μυρωδικών και είναι ο αδιαμφισβήτητος βασιλιάς τους.
Ο βασιλικός είναι ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα βότανα στον κόσμο. Στην Ιταλία αποθεώνεται συνοδεία του μονότονου χτύπου ενός μαρμάρινου γουδιού που προετοιμάζει ένα ακόμα pesto alla Genovese για μια κάποια σπαγγετίνη που βράζει σε μια κατσαρόλα. Στην Ελλάδα πάλι τον αγαπάμε για το φουντωτό φύλλωμά του που τώρα το καλοκαίρι σφύζει από ζωή στις γλάστρες μας σε κήπους και μπαλκόνια, για το υπέροχο άρωμά του που αφήνει μια υποψία κανέλας στο πρώτο χάιδεμα, αλλά και για τη μοναδική γεύση που χαρίζει σε ό,τι αγγίζει η αφεντιά του. Τον Σεπτέμβρη, στη γιορτή της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού οι εκκλησίες θα πλημμυρίσουν ξανά με βασιλικούς καθώς πλήθος πιστών θα σπεύσουν να του αφιερώσουν στρατιές από γλάστρες κι οι γυναίκες θα πιάσουν το προζύμι για το ψωμί της χρονιάς με το κλαδάκι από τον βασιλικό που πήραν από την εκκλησία. Όμως κι οι παπάδες θα κάνουν τον αγιασμό των σχολείων βουτώντας ένα ματσάκι βασιλικό σε νερό και ραίνοντας παιδιά δασκάλους και θρανία.
Η επίσημη ονομασία του βασιλικού είναι Ώκιμο το βασιλικό (Ocimum basilicum) και είναι μονοετές φυτό που ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών (Labiatae). Τον βασιλικό τον συναντάμε σε διάφορες ποικιλίες (τουλάχιστον 100) που ποικίλουν σε μέγεθος ή χρώμα φύλλων καθώς και σε ένταση αρώματος. Στην Ελλάδα οι πιο συνηθισμένες ποικιλίες είναι ο μικρόφυλλος, ο πλατύφυλλος, ο χειμωνιάτικος κι ο αγιορείτικος που ξεχωρίζουν για το έντονο άρωμά τους. Για να αναπτυχθεί χρειάζεται άφθονο ήλιο και συχνό πότισμα. Ανθίζει από την άνοιξη μέχρι και το καλοκαίρι.
Λίγη ιστορία…
- Ο βασιλικός έχει καταγωγή από τις Ινδίες ή από την Αφρική σύμφωνα με άλλους ισχυρισμούς.
- Το όνομά του είναι ελληνικό από το «βασιλεύς» κι έχει συνδεθεί με την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού.
- Ο θρύλος λέει πως φύτρωσε στο χαμένο τάφο του Ιησού και η έντονη μυρωδιά του οδήγησε τον Μέγα Κωνσταντίνο και τη μητέρα του Αγία Ελένη στην ανακάλυψη του Τίμιου Σταυρού. Αυτός είναι κι ο λόγος που ο βασιλικός ονομάζεται και σταυρολούλουδο.
- Οι ταριχευτές της Αρχαίας Αιγύπτιοι τον χρησιμοποιούσαν μαζί με άλλα φυτά στις ταριχεύσεις των νεκρών όπως προκύπτει από υπολείμματα του φυτού που βρέθηκαν σε μούμιες μέσα σε αρχαίους τάφους.
- Οι Γαλάτες τον χρησιμοποιούσαν σε τελετές εξαγνισμού μαζί με νερό πηγής. Πιθανόν από εκεί να κρατάει τις ρίζες του και το χριστιανικό έθιμο του αγιασμού με τον βασιλικό.
- Στην Ελλάδα τον βασιλικό τον έφερε ο Μέγας Αλέξανδρος, όταν μετά από την εκστρατεία του στις Ινδίες έφερε μεταξύ άλλων και το «του βασιλέως φυτό».
- Οι αρχαίοι Έλληνες δεν τον εκτιμούσαν καθώς πίστευαν πως η έντονη μυρωδιά του συνοδευόταν από ένα είδος κατάρας.
- Αντίθετα οι Ρωμαίοι, τον θεωρούσαν ερωτικό φίλτρο, σημάδι αγάπης και φυλακτό.
- Στο Νεπάλ και την Ινδία ο βασιλικός προσφέρεται στον θεό Κρίσνα σαν τάμα. Τον φυτεύουν γύρω από τους ναούς και οι νεκροί καίγονται με ένα κλαράκι βασιλικό στο χέρι, για να περάσουν ευκολότερα στην άλλη ζωή.
Ευεργετικές ιδιότητες
Ο βασιλικός είναι πλούσιος σε βιταμίνη C, σε αντιοξειδωτική προβιταμίνη Α και σε μέταλλα όπως μαγνήσιο, κάλιο, σίδηρο και ασβέστιο. Ακόμη, έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες λόγω των φλαβονοειδών που περιέχει, αντιβακτηριακές ιδιότητες και αντιφλεγμονώδη δράση.
Το τσάι βασιλικού βοηθά στην πέψη ενώ το εκχύλισμα δρα ευεργετικά σε στοματίτιδες και στον επιχείλιο έρπητα, σε ημικρανίες, πονοκεφάλους και ναυτία. Το αιθέριο έλαιο του βασιλικού τονώνει το νευρικό σύστημα, καταπολεμά το στρες, ανακουφίζει από τον βήχα, τη γρίπη και τα κρυολογήματα και βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος.
Χρήση στη μαγειρική
Η ιταλική κουζίνα τον αποθεώνει και η πιο κοινή χρήση του είναι στην ιταλική σάλτσα ζυμαρικών πέστο, όπου ο βασιλικός πολτοποιείται μαζί με ελαιόλαδο, σκόρδο, κουκουνάρι, παρμεζάνα και διάφορα καρυκεύματα. Πασίγνωστη παγκοσμίως είναι επίσης η πίτσα Μαργαρίτα με σάλτσα ντομάτας, μοτσαρέλα και βασιλικό, αλλά και η σαλάτα caprese με φέτες ντομάτας, μοτσαρέλα και πέστο βασιλικού.
Γενικότερα τον βασιλικό τον χρησιμοποιούμε φρέσκο στις συνταγές μαγειρικής προσθέτοντάς τον την τελευταία στιγμή, καθώς το μαγείρεμα αλλοιώνει τη γεύση του. Ταιριάζει απόλυτα με τη φρέσκια ντομάτα καθώς και σε όλα τα φαγητά που είναι μαγειρεμένα με σάλτσα ντομάτας και συχνά τον προσθέτουμε σε σαλάτες, σούπες και ψητά. Εκτός από φρέσκο τον χρησιμοποιούμε και αποξηραμένο ως βότανο.
