Από την Ιωάννα Σταμούλου
Οι λωτοί είναι ένα άκρως απολαυστικό φρούτο και δεν ανησυχούμε πως τρώγοντας τους θα ξεχάσουμε την Ιθάκη μας σαν τους συντρόφους του Οδυσσέα, απλώς θα κάνουμε ένα νόστιμο και υγιεινό στον οργανισμό μας.
Το κιτρινοπορτοκαλί χρώμα κι η στιλπνή φλούδα τους θα σε τραβήξει να τους αγγίξεις και να τους βάλεις στη σακούλα, να τους πας στο ταμείο και από κει στο σπίτι. Η γλυκιά τους γεύση και το λεπτό άρωμά τους θα σε σαγηνεύσει το δίχως άλλο. Ο λωτός θεωρείται το εθνικό φρούτο της Ιαπωνίας. Η επιστημονική ονομασία του είναι Διόσπυρος (Diospyros στα λατινικά που σημαίνει «τροφή των θεών» και περιλαμβάνει 200 είδη των τροπικών περιοχών -κυρίως των ανατολικών- αλλά και των εύκρατων.
Τα δέντρα του λωτού είναι φυλλοβόλα κι ευδοκιμούν σε πολλά εδάφη αλλά προτιμούν κυρίως ζεστά και ηλιόλουστα μέρη. Στην ελληνική χλωρίδα συναντάμε 20 είδη. Ο πορτοκαλί καρπός τους έχει στυφή γεύση μόλις κοπεί από το δέντρο. Αν αφεθεί μερικές μέρες, γίνεται γλυκός και ζουμερός.
Αν και γνωστός στους Έλληνες από τους ομηρικούς χρόνους ο λωτός δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής καρπός. Έτσι, η ελληνική παραγωγή φρέσκου λωτού είναι σχετικά χαμηλή. Από την ποσότητα αυτή κάποια διακινείται στην εσωτερική αγορά ενώ η υπόλοιπη εξάγεται στην Ουκρανία και στη Ρωσία. Στην αγορά της Ελλάδας τους συναντάμε τους μήνες Οκτώβριο, Νοέμβριο και Δεκέμβριο. Στο εμπόριο, σε παγκόσμια κλίμακα, συναντάμε δύο κατηγορίες καρπών: λωτούς με γλυκιά και λωτούς με στυφή γεύση. Οι τελευταίοι περιέχουν πολύ υψηλά ποσοστά σε διαλυτές τανίνες και δεν είναι δυνατόν να καταναλωθούν πριν την υπερωρίμανση τους. Η στυφάδα της κατηγορίας αυτής μπορεί να απομακρυνθεί με φυσικούς και χημικούς τρόπους κατεργασίας των καρπών. Οι καρποί των μη στυφών ποικιλιών έχουν σχήμα που μοιάζει με ντομάτα.
Το όνομα της πιο κοινής ποικιλίας της κατηγορίας αυτής της η «Fuyu». Υπάρχουν επίσης οι ποικιλίες Rojo Brillante, Hachiya, Μηλολωτός, Jiro, Hiratanenashi, Atago, Tone Wase, κ.α Η Κίνα κυριαρχεί στην παγκόσμια παραγωγή, παράγοντας πάνω από 3 εκατομμύρια μετρικούς τόνους λωτών ετησίως.
Λίγη ιστορία
- Ο λωτός ήταν γνωστός στους αρχαίους Ινδούς από τους οποίους και διαδόθηκε αρχικά στο Θιβέτ και την Κίνα και αργότερα στην Αίγυπτο και την αρχαία Ελλάδα.
- Χάρη στη λεπτή και τη χαρακτηριστική γεύση του, έχαιρε μεγάλης εκτίμησης από τους αρχαίους λαούς.
- Οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν λωτούς πολλά είδη φυτών, ποώδη και δενδροειδή, που κατά τον Θεόφραστο δεν είχαν σχέση με τον πραγματικό λωτό.
- Σύμφωνα με τον Διοσκουρίδη αναφέρονται τέσσερα είδη λωτού που μόνο το ένα είδος αντιστοιχεί με το φυτικό γένος αυτού.
- Πατρίδα του λωτού όπως τον γνωρίζουμε σήμερα είναι μάλλον η Κίνα και τον αποκαλούσαν «μήλο της Ανατολής». Από εκεί εξαπλώθηκε στην Ιαπωνία όπου θεωρείται εκλεκτή λιχουδιά και το εθνικό τους φρούτο.
- Τον λωτό τον έφεραν Ισπανοί θαλασσοπόροι από την Άπω Ανατολή. Οι λωτοί που έφαγαν οι σύντροφοι του Οδυσσέα δεν έχει ξεκαθαριστεί τι ακριβώς φυτό ήταν. Πάντως σίγουρα δεν είναι οι ίδιοι που έφεραν οι Ισπανοί.
Διατροφική αξία
100 γραμμάρια φρέσκου λωτού έχουν μόλις 70 θερμίδες ενώ ένας μέτριος λωτός που ζυγίζει 168 γρ. περίπου, περιέχει 118 θερμίδες. Έχει πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, από τα οποία τα περισσότερα είναι πολυακόρεστα και είναι πλούσιος σε υδατάνθρακες, νερό και φυτικές ίνες. Επίσης, είναι καλή πηγή καλίου, βασικού ηλεκτρολύτη του οργανισμού μας μαζί με το νάτριο, εξαιρετική πηγή βιταμίνης C, βιταμινών του συμπλέγματος Β και βιταμίνης Α, κυρίως β-καροτίνης και ζεαξανθίνης. Το χρυσοκόκκινο χρώμα του οφείλεται στα φλαβονοειδή που είναι ισχυρά αντιοξειδωτικά, επίσης περιέχει πολυφαινόλες και κατεχίνες οι οποίες είναι γνωστές για την αντιφλεγμονώδη δράση τους. Τέλος, ο λωτός δεν περιέχει καθόλου χοληστερόλη. Βέβαια, η υψηλή περιεκτικότητά του σε σάκχαρα, δεν συνιστάται σε άτομα που πάσχουν από διαβήτη ή προσπαθούν να χάσουν βάρος.
Χρήση στην κουζίνα
Ο λωτός μπορεί να καταναλωθεί καταρχήν ως φρούτο στο πρωινό ή μεταξύ των κυρίως γευμάτων. Μπορούμε επίσης να τον κάνουμε μαρμελάδα, λικέρ, κέικ και τάρτα ή να τον προσθέσουμε σε πράσινες σαλάτες και φυσικά σε φρουτοσαλάτες και smoothies.