Από την Ιωάννα Σταμούλου
Ας δούμε με μια γρήγορη ματιά τους πιο δημοφιλείς πρωταγωνιστές της Σαρακοστής και τις δυνατότητες που μας δίνουν ώστε να ετοιμάσουμε νόστιμα και υγιεινά νηστίσιμα πιάτα.
Η Καθαρή Δευτέρα εκτός από αργία είναι και μια μέρα γιορτής που το έθιμο θέλει να την υποδεχόμαστε στην ύπαιθρο με πέταγμα χαρταετών, μασκαρέματα, χορούς και πικ νικ. Δεν ξέρω πως και που θα καταφέρουμε να τη γιορτάσουμε φέτος, στο σπίτι, στο μπαλκόνι, στον κήπο ή κάπου αλλού, πάντως το μόνο σίγουρο είναι πως η Καθαρή Δευτέρα είναι η πρώτη μέρα της Σαρακοστής, μιας περιόδου 7 ολόκληρων εβδομάδων μέχρι την Κυριακή του Πάσχα, συμπεριλαμβανομένης και της Μεγάλης Εβδομάδας. Δεν είναι και λίγο για κάποιον που θα αποφασίσει να απέχει από ό,τι απαγορεύει αυτή η επίσημη Νηστεία. Θα πρέπει να πει αντίο στο κρέας, το ψάρι και τα πουλερικά, τα αυγά και τα πάσης φύσεως γαλακτοκομικά. Τι μένει να φάει δηλαδή; Πάρα πολλά και νόστιμα. Ιδού τα πιο δημοφιλή:
1.Λαγάνα: Η μεγάλη σταρ της Καθαρής Δευτέρας δεν είναι άλλη από αυτό το πλακουτσωτό και τραγανό ψωμί με τη λιγοστή ψίχα και την άφθονη κόρα που είναι πασπαλισμένο με μπόλικο σουσάμι. Η χαρά της λαγάνας είναι να την κόβεις με το χέρι και χρησιμοποιώντας τη σαν «κουτάλι» να παίρνεις μαζί της και να απολαμβάνεις γενναίες ποσότητες ταραμοσαλάτας. Φέτος , θα είμαστε προσεκτικοί με τις «βουτιές» και θα τις πραγματοποιούμε στο δικό μας πιάτο και μόνο, αφού πρώτα εξασφαλίσουμε την επιθυμητή ποσότητα με ένα κουτάλι σερβιρίσματος.
2.Ταραμοσαλάτα: Κι ενώ η νηστεία μας αποκλείει από την κατανάλωση ψαριών, μας επιτρέπει την κατανάλωση των αυγών τους, άρα και τον ταραμά που δεν είναι άλλο από παστωμένα αυγά μπακαλιάρου, τα οποία χτυπάμε με λάδι, λεμόνι, ελάχιστο κρεμμύδι και μουλιασμένο ψωμί για να φτιάξουμε την πιο αγαπητή εκδοχή της. Η ταραμοσαλάτα εκτός του ότι δοξάζεται Καθαροδευτεριάτικα μαζί με τη λαγάνα και τον χαρταετό, έχει πιστούς οπαδούς που την απολαμβάνουν ολοχρονίς, γι’ αυτό και είναι εξαιρετικά σπάνιο να μην τη βρεις στον κατάλογο εστιατορίων και ψαρομάγαζων, αφού όταν τη φτιάχνουν καλή είναι ένα από τα best seller ορεκτικά τους. Προτιμάμε τον λευκό από τον κόκκινο που περιέχει χρωστικές σε πολύ μεγάλο βαθμό.
3.Χαλβάς και ταχίνι: Τα βάζω μαζί αυτά τα δυο γιατί ο σουσαμοχαλβάς ή χαλβάς του μπακάλη όπως συνηθίζεται από πολλούς, φτιάχνεται με βάση το ταχίνι (πολτό σησαμιού δηλαδή) και καραμελωμένη ζάχαρη. Το τι του προσθέτουν στην πορεία, επαφίεται στην εφευρετικότητα και τη φαντασία του κατασκευαστή του: μέλι, πάσης φύσεως ξηροί καρποί και φρούτα, κακάο, σοκολάτα είναι τα συνηθέστερα. Περιέχει αρκετές θερμίδες, αλλά είναι ό,τι πιο υγιεινό μπορούμε να επιλέξουμε για να γλυκαθούμε, γεμάτο βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και φυτικές ίνες. Απλώς προσέχουμε οι μερίδες μας να μην είναι μεγαλύτερες των 30-40γρ. Τη μέρα όχι τη φορά… Με τον χαλβά μπορούμε να φτιάξουμε σάντουιτς με ψωμί ή λαγάνα, να τον κάνουμε γέμιση σε μπουρεκάκια και πιτάκια και μους με νηστίσιμη κρέμα.
Όσο για το ταχίνι μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε σαν άλειμμα στο ψωμί, σκέτο ή με μέλι και μαρμελάδα, να το προσθέσουμε σε πίτες και κέικ νηστίσιμα, σε σούπες, σαλάτες (μελιτζανοσαλάτες, χούμους) και ντιπ.
4.Ελιές + ελαιόλαδο: Πως να τα χωρίσεις αυτά τα δυο; Από τους καρπούς της ελιάς δεν παίρνουμε το ελαιόλαδο, το πιο υγιεινό από όλα τα φυτικά έλαια; Το ψωμί κι ελιά αυτή την εποχή θα γίνει το ψωμοτύρι μας, αφού η ελιά θα αντικαταστήσει το τυρί στο τραπέζι πλάι σε λαδερά και όσπρια. Όσο για το ελαιόλαδο, θα ρέει άφθονο όλη αυτή την περίοδο στα μαγειρέματα και τις σαλάτες μας.
5.Τουρσιά πάσης φύσεως: Η Σαρακοστή είναι η περίοδος του χρόνου που τα φέρνει στο προσκήνιο, βγάζοντάς τα από τη λησμονιά. Τα τουρσιά γίνονται από μόνα τους ένας πρόχειρος μεζές για το τσίπουρο, προσθέτουν λίγη οξύτητα και τραγανάδα στις πράσινες σαλάτες και χρώμα στο τραπέζι μας.
6.Όσπρια + δημητριακά: Είναι η βάση της μεσογειακής διατροφής, αλλά και της νηστείας της Σαρακοστής. Πάσης φύσεως σούπες με βάση τα φασόλια, τα ρεβίθια και τις φακές μπαίνουν στο πρόγραμμα, η φάβα δεν μένει πια στο ράφι, παντρεύεται με κρεμμύδια κάπαρη και ελαιόλαδο και στρογγυλοκάθεται στο τραπέζι. Αλλά και σαν σαλάτα τα όσπρια μας δίνουν άπειρες εναλλακτικές, συνδυάζοντας τα με λαχανικά και χορταρικά.
7.Λαχανικά: Όλων των ειδών τα λαχανικά, εποχικά κυρίως αλλά κάποιες φορές και κατεψυγμένα μπαίνουν σε κατσαρόλες και ταψιά και παρέα με ελαιόλαδο και μυρωδιά γίνονται μερικά από τα πιο νόστιμα λαδερά της ελληνικής κουζίνας που νοστιμίζουν άλλοτε με ντομάτα κι άλλοτε με λεμόνι (μπριάμ, φασολάκια, αρακάς, αγκινάρες αλα πολίτα κλπ).
8.Θαλασσινά: Τέτοιες μέρες τα καλαμαράκια παίζουν δυνατά καθώς είναι το μόνο κρέας που επιτρέπεται στο τραπέζι της Σαρακοστής. Από κοντά σουπιές, χταπόδια μύδια και γαρίδες που είναι για τους μερακλήδες. Όλα αυτά τα υπέροχα τα συνδυάζουμε συνήθως με ζυμαρικά, ρύζια, λαχανικά και όσπρια, αβγατίζοντας το φαγητό μας σε κατσαρόλες, φούρνους και ταψιά.
9.Ζυμαρικά: Ορφανά μόνο με λάδι, πελτέ και σκόρδο ή παρέα με πλούσιες σάλτσες λαχανικών και θαλασσινών ή σαν τελευταία πινελιά μέσα σε σούπες, τα ζυμαρικά σηκώνουν σημαντικό φορτίο της νηστείας της Σαρακοστής και μας χορταίνουν νόστιμα και οικονομικά, δίνοντας μας απεριόριστες δυνατότητες για ζεστά πιάτα ή σαλάτες.
10.Ρύζι και πάσης φύσεως ντολμάδες και γεμιστά ορφανά: Ό,τι τελειώνει σε -ρυζο ή –πίλαφο και ρώγεται χωρίς να περιέχει κρέας επιτρέπεται τη Σαρακοστή: σπανακόρυζο, λαχανόρυζο, ντοματόρυζο, πρασόρυζο, αλλά και μελιτζανοπίλαφο, μυδοπίλαφο, γαριδοπίλαφο, χταποδοπίλαφο. Το ρύζι πέρα του ότι κάνει εύκολα παντρειές στην κατσαρόλα με πλήθος νηστίσιμων υλικών γίνεται και λαχταριστή γέμιση μαζί με μπόλικο κρεμμύδι και αραμωτικά για υπέροχους ορφανούς ντολμάδες με αμπελόφυλλα, λάχανα, λάπατα κ.λπ, αλλά και γεμιστά κολοκύθια, ντομάτες, πιπεριές αλλά και καλαμάρια.
